Czynnym podatnikiem VAT można zostać od początku każdego miesiąca

To najnowsze stanowisko resortu finansów opublikowane w Biuletynie Skarbowym nr 2 z 2008 r. (który ukazał się na początku tego roku), pod hasłem „Krajowa Informacja Podatkowa odpowiada”.

Dotąd kwestia ta budziła kontrowersje. Na łamach DF pisaliśmy, że organy podatkowe różnie interpretują przepis ustawy o VAT, w którym mowa jest o prawie do rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego (zob. DF z 28 czerwca 2007 r.). Przypomnijmy, z czego wynikał ten problem.

Zwolnienie dla rozpoczynających

Osoba rozpoczynająca działalność gospodarczą i przewidująca, że jej sprzedaż w pierwszym roku działalności (w proporcji do okresu jej prowadzenia) nie przekroczy 50 tys. zł, jest zwolniona z obowiązków podatnika. Tak mówi art. 113 ust. 9 ustawy o VAT. Nie musi rejestrować się jako podatnik VAT, naliczać podatku, składać deklaracji (aż do momentu, gdy nie utraci prawa do tego zwolnienia z powodu przekroczenia limitu obrotów lub wykonania sprzedaży, która nie może być objęta zwolnieniem). W kolejnych latach, gdy sprzedaż nadal nie przekracza limitu 50 tys. zł, zwolnienie podmiotowe przysługuje jej w dalszym ciągu, jednak już na podstawie innego przepisu – art. 113 ust. 1 ustawy o VAT. Chcąc skorzystać ze zwolnienia, nie trzeba składać w urzędzie skarbowym żadnych oświadczeń; przysługuje ono automatycznie, gdy przedsiębiorca rozpoczyna działalność. Można jednak z niego zrezygnować.

Niejasny przepis

Mówi o tym art. 113 ust. 4 ustawy o VAT. I właśnie jego treść budziła wątpliwości. Brzmi on: „Podatnicy (...) mogą zrezygnować ze zwolnienia określonego w ust. 1 i 9 pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują ze zwolnienia, z tym że w przypadku, o którym mowa w ust. 9, zawiadomienie musi nastąpić przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5”.

Jeśli rezygnować, to od razu

Według niektórych urzędów skarbowych z przepisu tego jednoznacznie wynika, że przedsiębiorca, który rozpoczynając działalność gospodarczą nie złożył zgłoszenia VAT-R i nie zarejestrował się jako podatnik VAT czynny przed wykonaniem pierwszej czynności opodatkowanej, ale skorzystał ze zwolnienia z VAT, może z niego zrezygnować dopiero od początku następnego roku podatkowego. Możliwość zawiadomienia o wyborze zwolnienia przed początkiem miesiąca, w którym się z niego rezygnuje, jest zarezerwowana dla osób, które prowadzą działalność w kolejnych latach po roku, w którym ją rozpoczęły. Zgodnie z tą interpretacją, rozpoczynając sprzedaż np. w lutym 2008 r. i nie rejestrując się jako czynny VAT-owiec, nie można było zrezygnować ze zwolnienia z VAT np. od 1 lipca 2008 r., ale trzeba było czekać do końca roku.

Niekorzystne interpretacje

Takie stanowisko zajęły np. Urząd Skarbowy w Lublińcu w piśmie z 4 lipca 2006 r. (NUS-II-PP-443/15/2006/JP), Pierwszy Mazowiecki Urząd Skarbowy w Warszawie w piśmie z 20 lutego 2006 r. (1471/NTR2/443-578a/05/MP) czy Urząd Skarbowy Warszawa-Bielany w piśmie z 3 listopada 2005 r. (1432/PP/P/440-186/14a/ 05/KC). W tej ostatniej interpretacji czytamy: „Termin do dokonania rezygnacji ze zwolnienia w przypadku podatnika rozpoczynającego działalność w trakcie roku podatkowego jest terminem prawa materialnego, tzn. jest terminem nieprzywracalnym. Zatem jeżeli podatnik takiego oświadczenia o rezygnacji nie złoży, a rozpocznie wykonywanie czynności określonych w art. 5 ustawy, podatnikiem VAT stanie się dopiero w momencie, gdy przekroczy kwotę 10 000 euro (obecnie 50 tys. zł – przyp. A.Kol.).

Jak interpretują w ministerstwie

W Krajowej Informacji Podatkowej (KIP) zinterpretowano ten przepis korzystniej dla podatników. Z Biuletynu Skarbowego wynika, że osoba rozpoczynająca działalność w trakcie roku podatkowego może zrezygnować ze zwolnienia podmiotowego jeszcze w tym samym roku, nawet jeżeli nie uczyniła tego przed wykonaniem pierwszej czynności opodatkowanej. Ma prawo to zrobić od początku każdego kolejnego miesiąca, pod warunkiem że zawiadomi o zamiarze rezygnacji naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym zrezygnuje ze zwolnienia.

Jak czytamy w wyjaśnieniach KIP, art. 113 ust. 4 ustawy o VAT reguluje sprawę rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego „na dwóch poziomach uszczegółowienia”:

1. jako ogólną zasadę – pozwalającą każdemu podatnikowi zrezygnować ze zwolnienia od VAT, pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym rezygnuje ze zwolnienia,
2. jako wyjątek od tej zasady – dotyczący tylko podatników rozpoczynających wykonywanie czynności opodatkowanych w trakcie roku podatkowego, pod warunkiem zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej. Podatnik, który nie rozpoczął sprzedaży

Zdaniem KIP obowiązek zawiadomienia o rezygnacji ze zwolnienia z VAT przed wykonaniem pierwszej czynności opodatkowanej dotyczy „jednorazowej, niepowtarzalnej sytuacji, tj. pierwszej czynności, którą podatnik rozpoczyna wykonywanie czynności określonych w art. 5 ww. ustawy w trakcie roku podatkowego”. Jednym słowem odnosi się on tylko do podatnika, który jeszcze nie rozpoczął sprzedaży towarów i usług.

Podatnik, który już zaczął działać

Jak dalej czytamy w wyjaśnieniach KIP: „Jeżeli moment ten minie – podatnika zaczyna obowiązywać generalna zasada określona w części pierwszej przepisu, tj. obowiązek zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym podatnik rezygnuje ze zwolnienia”.

Wynika z tego, że gdy podatnik rozpoczynający działalność w trakcie roku wykona już pierwszą sprzedaż, może zrezygnować ze zwolnienia z VAT od początku dowolnego miesiąca (za uprzednim powiadomieniem urzędu skarbowego).

Potwierdzenie w nowym przepisie

Ostatnia nowelizacja ustawy o VAT nie zmieniła treści art. 113 ust. 4 ustawy o VAT. Wyjaśnienia KIP zachowują więc aktualność. Czy jednak nie ma obawy, że organy podatkowe nadal będą rozumieć ten przepis po swojemu? Nie powinny, gdyż za interpretacją przyjętą przez KIP przemawia treść art. 113 ust. 7 ustawy o VAT. Przepis ten zyskał nowe brzmienie od 1 stycznia 2009 r. Wynika z niego teraz, że także podatnik rozpoczynający działalność w trakcie roku, który wykonał pierwszą czynność podlegającą opodatkowaniu i zrezygnował ze zwolnienia z VAT, może za zgodą naczelnika urzędu skarbowego odliczyć VAT z faktur dokumentujących zakupy poczynione przed dniem utraty zwolnienia. Pod warunkiem że zawiadomi naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji ze zwolnienia przed początkiem miesiąca, w którym rezygnuje ze zwolnienia (a wiec dochowa terminu określonego w art. 113 ust. 4), a także że sporządzi spis z natury zapasów towarów i przedłoży go w urzędzie skarbowym (to warunki z art. 113 ust. 5). Wcześniej taka możliwość
dotyczyła tylko podatników rezygnujących ze zwolnienia określonego w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT.

Przykład

Pan Kowalski rozpoczął działalność gospodarczą 1 lutego 2009 r. Pierwszą transakcję sprzedaży w prowadzonym przez siebie sklepie internetowym zawarł 3 lutego. Ponieważ przed tym dniem nie złożył zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R i nie zarejestrował się jako czynny podatnik VAT, korzysta ze zwolnienia podmiotowego (do momentu, aż jego sprzedaż nie przekroczy limitu 50 tys. zł). Gdyby jednak pan Kowalski chciał zrezygnować z tego zwolnienia np. od 1 kwiet-nia 2009 r., może to zrobić składając zgłoszenie rejestracyjne VAT-R przed tą datą. Będzie miał wówczas możliwość odliczenia VAT od towarów zakupionych przed dniem rezygnacji ze zwolnienia a znajdujących się na ten dzień w magazynie (po spełnieniu warunków określonych w art. 113 ust. 5 ustawy o VAT i wyrażeniu na to zgody przez naczelnika urzędu skarbowego).

Przykład

Pan Nowak rozpoczął działalność gospodarczą 1 lutego 2009 r., tego też dnia wykonał pierwszą czynność podlegającą opodatkowaniu (sprzedaż towaru). 2 lutego złożył zgłoszenie VAT-R, chcąc zarejestrować się jako czynny podatnik VAT z mocą od 1 lutego (od początku działalności). Niestety, będzie ono nieskuteczne. O zamiarze rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego od 1 lutego powinien bowiem zawiadomić naczelnika urzędu przed wykonaniem pierwszej czynności opodatkowanej VAT. Teraz może zostać czynnym podatnikiem VAT dopiero od początku kolejnego miesiąca, tj. od 1 marca, oczywiście gdy powiadomi urząd skarbowy o zamiarze rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego od tego dnia.

Anna Koleśnik
Rzeczpospolita