Dane celne mają być przechowywane tylko na nośnikach elektronicznych
Wprowadzenie, najpóźniej do końca 2020 r. pełnej elektronizacji wymiany i przechowywania danych celnych przewiduje opublikowany we wtorek projekt nowelizacji prawa celnego, który ma dostosować polskie przepisy do unijnego kodeksu celnego.
Ministerstwo Finansów przygotowało zmiany w związku z ustanowieniem unijnego kodeksu celnego oraz przepisów wykonawczych do niego. Zastępuje on obowiązujący od ponad 20 lat Wspólnotowy Kodeks Celny i stosowany ma być od 1 maja 2016 r.
Nowe prawo przewiduje m.in., że wszelka wymiana informacji między organami celnymi oraz między przedsiębiorcami a organami celnymi odbywać się ma za pomocą technik elektronicznego przetwarzania danych. Zasada ta ma dotyczyć także przechowywania tych informacji.
W uzasadnieniu do projektu zaznaczono, że już podczas prac nad przyjęciem i wprowadzeniem unijnego kodeksu celnego Komisja Europejska, Rada i Parlament Europejski oraz państwa członkowskie i przedstawiciele handlu zwracali uwagę, że nie wszystkie systemy informatyczne będę gotowe do 1 maja 2016 r. Dlatego przewidziano przepisy przejściowe, które pozwalają na wykorzystanie do 31 grudnia 2020 r. innych niż elektroniczne technik przechowywania i przetwarzania danych.
"Głównym celem politycznym unijnego kodeksu celnego jest poprawa funkcjonowania unii celnej, jako całości, poprzez jednolite stosowanie przepisów celnych na całym obszarze celnym Unii Europejskiej przez krajowe służby celne państw członkowskich. Unia celna jest podstawą Unii Europejskiej" - podkreślono w uzasadnieniu do projektu.
Wskazano, że zgodnie z preambułą do unijnego kodeksu celnego, celem zmian jest m.in. ułatwienie legalnej wymiany handlowej i zwalczanie nadużyć; równowaga między obowiązkiem zapewnienia przez organy celne prawidłowego stosowania przepisów celnych a prawem przedsiębiorców do sprawiedliwego traktowania; elektronizacja systemów informacyjno-komunikacyjnych oraz ujednolicenie kontroli celnych.
Ponadto wśród głównych celów wskazano "nadanie organom celnym roli wiodącej w łańcuchu dostaw, a także - ze względu na swój udział w monitorowaniu i zarządzaniu handlem międzynarodowym - katalizatora konkurencyjności państw i przedsiębiorstw".
MF wyjaśniło, że kodeks na nowo systematyzuje procedury celne: dopuszczenie do obrotu, procedury specjalne i wywóz. W ramach procedur specjalnych wymieniono: tranzyt, składowanie, szczególne przeznaczenie i przetwarzanie.
"Unijny kodeks celny przewiduje pełną elektronizację wymiany i przechowywania danych (...). Wszelka wymiana informacji takich jak deklaracje, zgłoszenie, wnioski lub decyzje (...), a także przechowywanie tych informacji zgodnie z wymogami przepisów prawa celnego odbywa się za pomocą technik elektronicznego przetwarzania danych" - napisano w uzasadnieniu.
Wskazano, że nowy kodeks bardziej szczegółowo niż Wspólnotowy Kodeks Celny reguluje zasady i tryb wydawania decyzji dotyczących stosowania przepisów prawa celnego. Zaznaczono, że zgodnie z preambułą do kodeksu, każda taka decyzja powinna być ważna na całym obszarze UE.
Kodeks wprowadza dodatkowe kryteria przyznania statusu upoważnionego przedsiębiorcy (AEO). Rozszerzono katalog korzyści dostępnych wyłącznie posiadaczom statusu AEO. Chodzi np. o zezwolenie na stosowanie tzw. odprawy scentralizowanej, na "samoobsługę celną", czy zwolnienie z obowiązku przedstawienia towarów w przypadku procedury uproszczonej w formie wpisu do rejestru.
MF wyjaśniło, że postanowienia nowego kodeksu celnego dotyczące długu celnego i zabezpieczeń, tworzą kompromis między interesami przedsiębiorcy, a finansowymi interesami UE i państw członkowskich.
Ponadto w unijnym kodeksie celnym bardziej szczegółowo niż dotychczas uregulowano czasowe składowanie towarów. Jako warunek uzyskania pozwolenia na prowadzenie magazynu wprowadzono wymóg złożenia zabezpieczenia. Przewidziano także zmiany w zakresie stosowania uproszczeń w zgłoszeniach celnych.
Do nowych uproszczeń na gruncie prawa unijnego zaliczono odprawę scentralizowaną, czy tzw. samoobsługę celną. Pierwsza procedura pozwala na złożenie w urzędzie celnym zgłoszenia celnego towarów, które zostaną przedstawione w innym urzędzie celnym. Stosować tę procedurę będzie mógł wyłącznie upoważniony przedsiębiorca (AEO). Firma taka będzie mogła też skorzystać z możliwości "samoobsługi celnej". W jej ramach organ celny może pozwolić, aby pewne czynności były załatwiane przez przedsiębiorcę w celu określenia przez niego odpowiedniej kwoty należności celnych przywozowych i wywozowych oraz przeprowadzenia kontroli pod dozorem celnym.