Faktura z apteki na fundację lub DPS? Ministerstwo wyjaśnia, jak postępować
Czy apteka może wystawić fakturę na fundację, która finansuje zakup leków na receptę swojego podopiecznego? Czy przepisy, które weszły w życie 6 czerwca rzeczywiście coś w tej sytuacji zmieniły? Ministerstwo Zdrowia wyjaśnia zamieszanie i tłumaczy jak prawidłowo powinno wyglądać wystawianie faktur w aptekach.
Przepisy, które weszły w życie 6 czerwca wywołały duże zamieszanie w aptekach. Gruntownej przebudowie uległ art. 86a ustawy Prawo farmaceutyczne, który wprowadził wiele ograniczeń dotyczących tego komu i co może sprzedać apteka (czytaj więcej: WAŻNE: Komu i co apteka może sprzedać od 6 czerwca?). Zgodnie z jego nowym brzmieniem, prawa do bywania w aptekach leków na receptę nie posiadają podmioty nie prowadzące działalności leczniczej – np. Domy Pomocy Społecznej czy Fundacje. Jednocześnie ustawa wprowadziła kary pozbawienia wolności, za naruszenie nowych przepisów. Takie rozwiązanie spenalizowało praktyki do tej pory stosowane na rynku aptecznym i uznawane za poprawne.
– Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej DPS zapewnia podopiecznym leki refundowane. Dotychczas zamawiane były w aptece, faktura była wystawiana na powiat, a odbiorcą był Dom Pomocy Społecznej. Obecnie takiej faktury nie można wystawić. Podobnie sytuacja wygląda w fundacjach, hospicjach oraz placówkach opiekuńczo-wychowawczych – pisze posłanka Izabela Katarzyna Mrzygłocka w interpelacji do Ministra Zdrowia.
Parlamentarzystka domagała się od resortu zdrowia nowelizacji, która uwzględni prawo do zakupu leków i wystawiania faktur dla DPS, hospicjów, placówek opiekuńczo-wychowawczych, domów dziecka. W odpowiedzi ministerstwo stwierdziło jednak, że wymienione przez nią podmioty nigdy nie były uprawnione do nabywania leków w aptekach. Od 2002 roku w Prawie farmaceutycznym znajdują się przepisy wskazujące, że rolą apteki jest obrót detaliczny produktami leczniczymi w celu zaopatrywania osób fizycznych.
Zobacz także: Marihuana. Leczniczy narkotyk
Wyjątek stanowi instytucja zapotrzebowania, która pozwala zaopatrywać się w aptekach w leki podmiotom prowadzącym działalność leczniczą. Nie ma więc przepisów, które wskazywałyby na możliwość nabycia (przeniesienia prawa własności) produktów leczniczych w aptece ogólnodostępnej przez podmioty inne niż pacjent lub podmiot wykonujący działalność leczniczą (czytaj również: PILNE: Ważny komunikat Ministerstwa Zdrowia w sprawie aptek).
Nabywanie leków w imieniu pacjenta i faktura
Zdaniem Ministerstwa Zdrowia osobną kwestią jest nabywanie przez wspomniane podmioty produktów leczniczych w imieniu i na rzecz pacjenta lub refundacja post factum kosztów poniesionych przez pacjentów w związku z nabyciem produktów leczniczych w aptece.
– Ustawa – Prawo farmaceutyczne, zarówno przed jak i po 6 czerwca 2019 r., w żaden sposób nie ogranicza prawa tych podmiotów do prowadzenia określonej powyżej działalności. Przepis art. 86a u.p.f. oraz korespondujące z nim przepisy karne, nie dotyczą bowiem sytuacji, w której podmiot inny niż pacjent lub pomiot wykonujący działalność lecznicza finansuje nabycie produktów leczniczych przez podmiot uprawniony, nie stając się jednocześnie właścicielem nabywanych produktów leczniczych – czytamy w odpowiedzi resortu zdrowia.
Ministerstwo podkreśla, że transakcja, w której obok nabywcy/odbiorcy i sprzedającego występuje również podmiot trzeci (płatnik) może zostać udokumentowana przez wystawienie faktury VAT. Dopuszczalne i prawnie zabezpieczone jest dokumentowanie przy zastosowaniu faktury VAT dozwolonych przepisami ustawy – Prawo farmaceutyczne działań domów pomocy społecznej i innych organizacji/jednostek, których działalność polega na nabywaniu produktów leczniczych w imieniu i na rzecz pacjentów i/lub zwrot kosztów przeznaczonych na nabycie takich produktów poniesionych przez pacjentów.
W praktyce oznacza to, że jeśli DPS lub fundacja dokonuje zakupu produktów leczniczych w imieniu pacjenta, to na fakturze dokumentującej taką transakcję, nabywcą jest zawsze pacjent, natomiast podmiot może być wskazany jako płatnik.
Dotychczasowa praktyka była nieprawidłowa
– Wydaje się, że wątpliwości co do zakresu stosowania art. 86a u.p.f. powstałe po stronie osób działających z ramienia domów pomocy społecznej lub organizacji pożytku publicznego, wynikają ze stosowania nieprawidłowej praktyki w zakresie wystawiania faktur VAT – uważa ministerstwo.
Z informacji uzyskanych przez Ministra Zdrowia wynika, że częstą sytuacją było m.in. realizowanie recept imiennych wystawionych na podopiecznych tych placówek poprzez nabycie produktów leczniczych, a następnie udokumentowanie takiej transakcji na fakturze, na której jako nabywcę wskazywano dany podmiot (lub jednostkę samorządu terytorialnego w przypadku finansowania działalności np. domu dziecka przez tę jednostkę).
Czytaj także: Ryzykowne zakupy w aptece internetowej
– Taka faktura nie dokumentuje faktycznego przebiegu transakcji. Jak wskazano bowiem powyżej, podmiot sprawujący opiekę nad pacjentem, inny niż podmiot wykonujący działalność leczniczą, a tym bardziej jednostka samorządu terytorialnego, nie jest uprawniona do nabycia we własnym imieniu produktu leczniczego w aptece ogólnodostępnej. Jest to szczególnie istotne w przypadku produktów leczniczych wydawanych wyłącznie na receptę i przepisanych na imiennej recepcie na konkretnego pacjenta. Niedopuszczalne jest bowiem zrealizowanie recepty w aptece ogólnodostępnej, którego skutkiem będzie przeniesienie prawa własności produktu leczniczego przepisanego na recepcie na podmiot inny niż wskazany na niej pacjent. Nabycie takiego produktu może oczywiście dokonać inna osoba działająca w imieniu i na rzecz pacjenta na podstawie stosownego umocowania, niemniej jednak przeniesienie prawa własności produktu leczniczego następuje wyłącznie na linii apteka ogólnodostępna – pacjent wskazany na recepcie – tłumaczy resort zdrowia (czytaj również: Faktura w aptece).
W ocenie Ministra Zdrowia problem ze stosowaniem przepisu art. 86a u.p.f. ma więc charakter pośredni, tj. de facto dotyczy nieprawidłowej praktyki stosowania przepisów dot. podatku od towarów i usług w zakresie dotyczącym wystawiania faktur VAT dokumentujących transakcje nabywania produktów leczniczych w imieniu i na rzecz pacjentów przez podmioty takie jak domy pomocy społecznej lub organizacje pożytku publicznego.
W piątek Senat przyjął bez poprawek nowelizację Prawa farmaceutycznego, która zmieniła przepisy, jakie weszły w życie 6 czerwca. Na jej mocy apteki mogą zbywać podmiotom innym niż pacjenci lub podmioty wykonujące działalność leczniczą, wszystkie produkty lecznicze dostępne bez recepty, z wyjątkiem tych zawierających substancje psychoaktywne (czytaj więcej: Przepisy poprawione. Apteki mogą wystawiać faktury podmiotom na leki OTCPrzepisy poprawione. Apteki mogą wystawiać faktury podmiotom na leki OTC).
Portal MGR.FARM jest częścią Grupy farmacja.net - wielokanałowej platformy komunikacji z farmaceutami i technikami farmaceutycznymi.”