Handlowe strefy wpływów - jak mocarstwa podzieliły świat

Choć od czasu II wojny światowej największe potęgi świata nie prowadziły ze sobą otwartych konfliktów, nie oznacza to, że przestały ze sobą konkurować o wpływy na świecie. W ramach globalnego otwartego rynku szczególnego znaczenia nabrały stosunki handlowe. To na tym polu najsilniejsze państwa świata budują swoje strefy wpływów.

O tym, że dzięki dużemu udziałowi w strukturze handlu zagranicznego danego kraju można wywierać na niego skuteczny wpływ, świadczą choćby działania Rosji wobec Białorusi i Ukrainy oraz Chin wobec Korei Północnej. Ale również państwa z drugiej strony dawnej żelaznej kurtyny wywierają presję poprzez stosunki handlowe.

Zbadaliśmy, jak wyglądają obecnie największe strefy wpływów na świecie. Na podstawie danych z CIA World Factbook dla 181 państw i terytoriów zależnych sprawdziliśmy, jakie państwo ma największy udział w strukturze importu. Okazało się, że dla ponad połowy z nich głównym partnerem było jedno z pięciu państw.

Zobacz, które państwo ma największe "imperium" na świecie i w czyjej strefie wpływów znajduje się Polska.

Druga co do wielkości gospodarka strefy euro jest najważniejszym źródłem importu towarów dla ośmiu państw i terytoriów zależnych. Swoją strefę wpływów handlowych Francja zbudowała na podstawie dawnego imperium kolonialnego. Ciekawe, że sztuka ta zupełnie nie udała się Wielkiej Brytanii (jest głównym partnerem handlowym tylko dla Irlandii), a Hiszpania i Portugalia odniosły znacznie mniejsze sukcesy.

Wpływy Francji na dawne kolonie ulegają jednak systematycznemu osłabieniu. Francuskie towary są wypierane z Afryki przez import z Chin. Podobnie dawne kolonie w Azji handlują głównie z Chinami (Wietnam) lub Tajlandią (Kambodża i Laos).

Po piętach Francji depczą natomiast takie kraje jak RPA, Japonia i Indie (po 5 państw w strefie wpływów), a zwłaszcza Arabia Saudyjska, która jest głównym źródłem importu towarów dla 7 państw.

Nasz wschodni sąsiad ma w swojej strefie wpływów 10 państw. Na tę liczbę składają się głównie dawne republiki ZSRR i jego kraje satelickie, ale również tak poważne gospodarki, jak Finlandia i Turcja.

Swoją strefę wpływów Federacja Rosyjska buduje głównie w oparciu o eksport surowców. Ze względu na dostarczanie tak strategicznych towarów potrafi wywierać skuteczny wpływ polityczny na sąsiednie państwa. Dobrym przykładem są tutaj Białoruś i Ukraina, które co jakiś czas za sprawą Rosji stają w obliczu kryzysu gazowego.

Dla Polski Rosja jest drugim partnerem importowym z udziałem 10,3 proc.

Niemcy szukają rynku zbytu dla swoich towarów przede wszystkim w Europie. W 2011 r. ich strefa wpływów obejmowała 16 państw starego kontynentu. Zza Odry pochodzi również największy udział polskiego importu. Polska była czwartym najbardziej uzależnionym od niemieckiego importu państwem w zestawieniu.

Jako potęga przemysłowa i największa gospodarka Unii Europejskiej Niemcy niewątpliwie najbardziej korzystają na zniesieniu ceł w ramach Wspólnoty. Głównym źródłem importu dla Niemiec jest natomiast Holandia. Słabsza pozycja na pozaeuropejskich rynkach może wynikać z braku rozbudowanego imperium kolonialnego w przeszłości.

Z drugiej strony jednak obecne działania w ramach kryzysu finansowego mogą niekorzystnie odbić się na niemieckiej strefie wpływów. Z najnowszych danych z 2012 r. wynika, że głównym partnerem handlowym Grecji stała się Rosja, a Niemcy spadły na drugą pozycję.

Dla jednego na sześć krajów świata głównym źródłem importu towarów są Stany Zjednoczone. Amerykańskie imperium handlowe liczy 29 państw i terytoriów zależnych, położonych przede wszystkim w obu Amerykach. W Afryce w strefie amerykańskich wpływów znalazł się tylko Egipt, a w Azji 6 państw, z których największą gospodarką są Filipiny.

Znamienne, że Stany Zjednoczone nie są głównym partnerem handlowym dla żadnego kraju w Europie. Możliwe, że sytuacja ta uległaby zmianie po podpisaniu umowy o wolnym handlu między UE a USA.

Niewielki strumień amerykańskich towarów dociera również do Polski. Import z USA odpowiadał za 2,3 proc. całego importu. Można więc powiedzieć, że spośród wielkiej piątki potęg handlowych świata Polska największą niezależność zachowuje względem Stanów Zjednoczonych.

Chińskie imperium handlowe obejmuje praktycznie wszystkie części świata. Ponadto wśród 33 państw, które najwięcej importują z Chin znalazły się tak mocne gospodarczo państwa, jak USA, Japonia, Australia, Rosja, Indie i Korea Południowa.

Tak rozległe rozmiary chińskiej strefy wpływów to w dużej mierze efekt ekspansji na rynki afrykańskie. Chiny systematycznie wypierają z Czarnego Lądu dawne imperia kolonialne i są już największym partnerem handlowym dla 14 państw Afryki

Same Chiny najwięcej towarów sprowadzały z Japonii, która miała 9,8 proc. udziału w imporcie do Chin.

W 2011 r. Polska była w niewielkim stopniu uzależniona od Chin. Z Państwa Środka pochodziło 5,3 proc. polskiego importu.

Z naszego zestawienia wynika, że na mapie świata można wskazać wyraźne strefy wpływów handlowych największych potęg. Choć na niektórych kontynentach wpływy te wyraźnie się ścierają.

Rynki europejskie są zdominowane przez Niemcy, ale na wschodzie kontynentu duże znaczenie mają towary z Rosji. Z kolei w Azji Rosja konkurować musi z posiadającymi dominującą pozycję Chinami, a także z USA. Afryka w coraz większym stopniu staje się chińską strefą wpływów, ale Francja wciąż broni swojej pozycji w kilku dawnych koloniach. Stosunkowo niezagrożone wydają się natomiast interesy USA na terenie obu Ameryk.

Niestety w tych zmaganiach Polska nie jest nawet drugoplanowym graczem. Według CIA World Factbook w 2011 r. nie byliśmy głównym partnerem handlowym dla żadnego państwa na świecie.