IPN ws. kwalifikacji prawnej Zbrodni Katyńskiej (komunikat)

14.09. Warszawa - IPN informuje:

W związku z licznymi zapytaniami, dotyczącymi klasyfikacji prawnej Zbrodni Katyńskiej, IPN informuje:

W dniu 30 listopada 2004 r. prokurator Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie wydał postanowienie o wszczęciu śledztwa o sygn. S 38/04/Zk.

Postępowanie wszczęto w sprawie dokonanych, w celu wyniszczenia części polskiej grupy narodowej, w okresie od 5 marca do bliżej nieustalonego dnia 1940 r. w Moskwie, Charkowie, Smoleńsku, Katyniu, Kalininie (obecnie Twer) i innych miejscach na terytorium Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, przez jego funkcjonariuszy państwowych idących na rękę władzy swego państwa, sprzymierzonego wówczas z III Rzeszą Niemiecką, masowych zabójstw przez rozstrzelanie, nie mniej niż 21 768 obywateli polskich:

- żołnierzy Wojska Polskiego i Korpusu Ochrony Pogranicza, funkcjonariuszy Policji Państwowej i innych polskich służb państwowych - jeńców wojennych, wziętych do niewoli przez Armię Czerwoną i osadzonych w "specjalnych obozach" jenieckich NKWD w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie,

- osób cywilnych, aresztowanych jako między innymi "(...) agentów wywiadu i żandarmów, szpiegów i dywersantów, byłych obszarników, fabrykantów i urzędników (...)" i osadzonych w więzieniach na terenie okupowanych przez ZSRR Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej, będących następstwem realizacji zbrodniczej uchwały Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików), podjętej w Moskwie w dniu 5 marca 1940 r. i skutkiem pogwałcenia obowiązujących praw i zwyczajów wojennych, a w szczególności uregulowań IV Konwencji Haskiej z dnia 18 października 1907 r. dotyczącej praw i zwyczajów wojny lądowej oraz Konwencji Genewskiej z dnia 27 lipca 1929 r. dotyczącej traktowania jeńców wojennych,

tj. o przestępstwo z art. 118 par. 1 kk w zb. z art.123 par. 1 pkt 3 i 4 kk w zb. z art.1 pkt 1 Dekretu z dnia 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego w zw. z art. 11 par. 2 kk w zw. z art. 2 ust.1 i art. 3 Ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Przyjęta kwalifikacja prawna znajduje uzasadnienie w niżej wskazanych tezach:

a) Art. 118 par. 1 kk, którego treść wypełnia zobowiązania Polski wynikające z Konwencji ONZ z 9 grudnia 1948 r., dotyczy zbrodni ludobójstwa uważanej za kwalifikowany (ze względu na szczególny zamiar sprawcy - działanie w zamiarze wyniszczenia w całości lub w części określonej w przepisie grupy) typ zbrodni przeciwko ludzkości. Ochroną z art. 118 par. 1 kk, poza grupami ujętymi w konwencji z 1948 r., tj. narodową, etniczną, rasową i wyznaniową (religijną), objęte zostały także grupy polityczne oraz grupy o określonym światopoglądzie. Sprawcy dopuścili się Zbrodni Katyńskiej, działając w zamiarze wyniszczenia części polskiej grupy narodowej.

b) Mając na uwadze, że zbrodnia katyńska jest również zbrodnią wojenną, mają zastosowanie przepisy art. 123 par. 1 pkt 3 i 4 kk, chroniące jeńców wojennych i ludność cywilną obszaru okupowanego, którzy w związku z konfliktem zbrojnym zostają narażeni na szczególne niebezpieczeństwo, w tym utratę życia. Przestępstwo, opisane w art. 123 par. 1 kk jest kwalifikowaną postacią zabójstwa. Elementami kwalifikującymi w tym przypadku są zarówno czas popełnienia przestępstwa, czyli okres działań zbrojnych, jak również okoliczność, że pokrzywdzeni znajdowali się pod szczególną ochroną prawa międzynarodowego.

c) Karta Międzynarodowego Trybunału Wojskowego ustalała dodatkowe dwa rodzaje przestępstw podlegających jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału Wojskowego, tj. zbrodnie przeciw pokojowi (art. VI a) oraz zbrodnie przeciw ludzkości (art. VI c). W kontekście przyjętych regulacji stwierdzić należy, że zabójstwa na osobach spośród polskiej ludności cywilnej, dokonane przez funkcjonariuszy NKWD realizujących uchwałę Biura Politycznego KC WKP(b) z dnia 5 marca 1940 r. odpowiadają w pełni rozumieniu zbrodni przeciwko ludzkości opisanej w przywołanym art. VI c Karty Międzynarodowego Trybunału Wojskowego, obejmującej "morderstwa, wytępianie, obracanie ludzi w niewolników, deportacja i inne czyny nieludzkie, których dopuszczono się przeciwko jakiejkolwiek ludności cywilnej, przed wojną lub podczas niej, albo prześladowania ze względów politycznych, rasowych lub religijnych przy popełnianiu jakiejkolwiek zbrodni wchodzącej w zakres kompetencji Trybunału lub w związku z nią, niezależnie od tego, czy było to zgodne, czy
też stało w sprzeczności z prawem kraju, w którym zbrodni dokonano".

UWAGA: Komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi wyłączną i pełną odpowiedzialność za jego treść. (PAP)

kom/ sdd/