Jak dzielić pieniądze po licytacji komorniczej

Sąd Najwyższy wyjaśnił, że przy obliczaniu tego stosunku należy uwzględniać należność główną z odsetkami i kosztami postępowania.

Kolejność spłaty długów z sumy uzyskanej przez komornika określa - dzieląc je na dziesięć kategorii - art. 1025 § 1 kodeksu cywilnego.

Tego rodzaju kategoryzacja ma dla wierzycieli zasadnicze znaczenie. Decyduje o szansach na odzyskanie należności, jeśli kwota uzyskana przez komornika nie wystarcza na spłacenie wszystkich. Zasada bowiem zapisana na taki wypadek w art. 1026 § 1 k.p.c. jest taka, że należności zaliczane w art. 1025 k.p.c. do kategorii czwartej, piątej i ósmej są spłacane w kolejności odpowiadającej przysługującemu im pierwszeństwu, a inne - stosunkowo do wysokości każdej z nich. Te zaspokajane według pierwszeństwa to należności zabezpieczone rzeczowo, tj. przede wszystkim hipoteką na sprzedawanej przez komornika nieruchomości dłużnika, zastawem na jego ruchomościach.

Wątpliwość prawna wyjaśniona we wskazanej uchwale dotyczy należności zaliczonych do kategorii dziewiątej (art. 1025 § 1 pkt 9 k.p.c.): “należności wierzycieli, którzy prowadzili egzekucję”.

Powstała ona na tle sprawy egzekucyjnej przeciwko dłużnikom - małżonkom G., wszczętej na wniosek trzech wierzycieli: dwu banków i spółki z o.o. Do tego postępowania akces zgłosiło czterech innych wierzycieli, w tym ZUS. Plan podziału kwoty uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości dłużników (ponad 2,5 mln zł) sporządzony przez komornika był zmieniany kolejnymi postanowieniami sądu I instancji, uchylanymi przez sąd II instancji.

W postanowieniu z marca 2009 r. sąd I instancji zmienił kolejny plan podziału sporządzony przez komornika w obrębie kategorii dziewiątej, uwzględniając przy ustaleniu proporcji podziału kwoty przypadających każdemu z trzech wierzycieli: należności głównej, odsetek od niej i kosztów postępowania. Sąd I instancji odwołał się w tym zakresie do art. 1026 § 2 k.p.c., w myśl którego wydzieloną wierzycielowi sumę zalicza się przede wszystkim na koszty postępowania, następnie na odsetki, a w końcu na sumę dłużną. Skoro tak - argumentował - to i wszystkie te należności trzeba uwzględniać przy wyliczaniu proporcji na podstawie art. 1026 § 1 k.p.c.

Wskutek zażaleń dwu wierzycieli sprawa trafiła jeszcze raz do sądu II instancji. Ten zaś nie był pewny, czy ten sposób wyliczenia proporcji jest prawidłowy. W tej kwestii nie ma zgody w nauce prawa. Niektórzy komentatorzy art. 1026 k.p.c. uważają, że podczas obliczania proporcji uwzględnia się tylko należność główną.

Sąd Najwyższy w uchwale podjętej w celu wyjaśnienia tej wątpliwości opowiedział się za sposobem przyjętym przez sąd I instancji. Stwierdził w niej bowiem, że przy obliczaniu przewidzianego w art. 1026 § 1 k.p. c. stosunku, w jakim pozostają do siebie należności wierzycieli wymienionych w art. 1025 § 1 pkt 9 k.p.c., należy uwzględnić należność główną wraz z odsetkami i kosztami postępowania.

Choć uchwała dotyczy bezpośrednio kategorii dziewiątej, można ją odnieść do wszystkich kategorii, w obrębie których obowiązuje reguła stosunkowego zaspokajania wierzytelności należących do danej kategorii kategorii tych jest w sumie - sześć, (sygn. III CZP 87/09).

Kodeks postępowania cywilnego Stosunkowo do wysokości długu
Należności spłacane przez komornika stosunkowo do wysokości każdej z nich w poszczególnych kategoriach są następujące:

• koszty egzekucyjne,
• należności alimentacyjne,
• należności za pracę za trzy miesiące do wysokości najniższego wynagrodzenia, renty z tytułu odszkodowania za szkodę na osobie, koszty zwykłego pogrzebu dłużnika,
• inne niż wskazane wyżej należności za pracę,
• należności podatkowe i inne, do których stosuje się przepisy ordynacji podatkowej, w tym składki na ZUS,
• należności wierzycieli, którzy prowadzili egzekucję,
• inne należności.

Izabela Lewandowska
Rzeczpospolita