Jak inwestować w fundusze inwestycyjne i na tym zarabiać?

Oszczędzanie to odkładanie pieniędzy, czyli gromadzenie nadwyżek, których nie wydajemy. W szufladzie, skarpecie, skarbonce, na koncie bankowym, koncie oszczędnościowym, lokacie. W pierwszych czterech przypadkach nasze zaskórniaki leżą i tracą na wartości (oczywiście, nie nominalnie, tylko realnie; z wyjątkiem lat 2014–2016 zawsze mamy bowiem inflację, która "zjada" wartość naszych pieniędzy). W przypadku rachunku oszczędnościowego lub lokaty otrzymujemy odsetki, ale zazwyczaj tylko przez krótki czas oprocentowanie jest atrakcyjne i przynosi realny zysk (ponad inflację), a i tak od niego trzeba zapłacić19-proc. podatek Belki. Od inwestycji oczywiście też trzeba, ale po pierwsze nie zawsze (o czym niżej), po drugie raz zapłacony podatek po wielu latach gromadzenia kapitału i tak sprawi, że nasze zyski będą pokaźne.

Inwestowanie natomiast oznacza zakup aktywów, które będą przynosić zyski, a te z kolei, powiększając kapitał, dadzą nam zyski od zysków (procent składany). Okresowo oczywiście mogą się pojawić i straty, ponieważ inwestowaniem zawsze wiąże się z ryzykiem, dlatego jest to przedsięwzięcie na co najmniej kilka, a najlepiej kilkanaście lub kilkadziesiąt lat.

Polacy najchętniej inwestują w nieruchomości, ale jest to przedsięwzięcie dla osób, które już zgromadziły pokaźny kapitał. Przynajmniej na wkład własny do kredytu. Ponadto wynajem mieszkania, wbrew wyobrażeniom wielu, to zajęcie wymagające dużego zaangażowania czasu i uwagi. Lubianą inwestycją jest również złoto, choć kupowanie sztabek lub biżuterii to zamrożenie kapitału (nie dostaniemy odsetek ani dywidendy), a spieniężane w sytuacjach kryzysowych często bywa poniżej wartości. Wciąż jednak jest to "bezpieczna przystań".

Powszechnymi inwestycjami są akcje i obligacje. Akcje to udziały w notowanych na giełdach firmach. Można je zakupić, np. zakładając rachunek maklerski w biurze maklerskim. Wówczas możemy samodzielnie wybierać spółki do portfela, co wymaga jednak analizowania ich raportów, rekomendacji analityków, perspektyw rynku. Podobnie sprawa się ma z obligacjami przedsiębiorstw, notowanymi na rynku Catalyst. Z kolei obligacje oszczędnościowe Skarbu Państwa każdy może nabyć w banku, biurze maklerskim lub przez internet. Mają one oprocentowanie stałe lub zmienne, oparte na inflacji lub stopie procentowej NBP.

Jest jeszcze rozwiązanie dla osób, które nie chcą poświęcać godzin na analizy spółek, lecz dostać gotową wskazówkę, chciałyby mieć możliwość zainwestowania w instrumenty pochodne na złoto, czy obligacje hurtowe Skarbu Państwa. Bramą do takich inwestycji są fundusze inwestycyjne.

Fundusze inwestycyjne to gotowe portfele aktywów, np. akcji czy obligacji. Inwestując w nie, kupujemy "cegiełki" portfela, zwane jednostkami uczestnictwa w wypadku funduszy polskich otwartych, certyfikatami uczestnictwa w funduszach zamkniętych lub tytułami uczestnictwa w wypadku funduszy zagranicznych.

Wartość jednostek uczestnictwa zmienia się w czasie w zależności od wartości inwestycji; fundusze zwykle określają minimalną pierwszą wpłatę, która w zależności od funduszu zaczyna się już od 50 złotych, najczęściej wynosi od 100 do 1000 złotych, choć są i takie, które wymagają nawet 300 tys. złotych. Z łatwością jednak w każdej grupie funduszy znajdziemy fundusze o niskim progu wejścia, bo stanowią one większość.

Sprawdź listę funduszy inwestycyjnych w ofercie KupFundusz.pl.

Fundusze inwestycyjne prowadzone są przez Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, a zawiadują nimi zatrudniani przez TFI zarządzający, licencjonowani przez Komisję Nadzoru Finansowego doradcy inwestycyjni. To oni w imieniu inwestorów podejmują decyzje, jakie papiery znajdą się w funduszu, który kupujemy. Inwestor nie musi więc już zajmować się analizowaniem raportów spółek, by wyszukać tę o dobrych fundamentach i perspektywach. To samo dotyczy innych klas aktywów, takich jak obligacje czy surowce.

Fundusze inwestycyjne dzielimy na otwarte, specjalistyczne i zamknięte (FIZ-y). Fundusz inwestycyjny otwarty i specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty kierowane są do szerokiego kręgu inwestorów. Sprzedają one i odkupują na żądanie uczestnika jednostki uczestnictwa. Liczba jednostek uczestnictwa jest zmienna, podobnie jak liczba uczestników funduszu. Fundusze inwestycyjne zamknięte emitują certyfikaty inwestycyjne będące papierami wartościowymi. Liczba certyfikatów inwestycyjnych jest stała, a fundusz może przeprowadzać kolejne W funduszu otwartym zakupu i sprzedaży jednostek można dokonać w dowolnej chwili (finalizacja transakcji sprzedaży zajmuje zwykle 2-3 dni), w przypadku funduszu zamkniętego są wyznaczone terminy dokonywania transakcji.

Żeby wybrać dla siebie odpowiednie fundusze (tak, najlepiej kilka, żeby zdywersyfikować portfel nie tylko pod względem poszczególnych aktywów, ale też ich klas), najpierw trzeba szczerze odpowiedzieć sobie na pytanie, jaki jest cel naszych inwestycji, w jakim czasie chcemy go osiągnąć i jakie ryzyko jesteśmy skłonni zaakceptować. Fundusze inwestycyjne w zależności od ryzyka, jakie niesie ze sobą ich inwestycja, mają rekomendowany horyzont inwestycyjny. Im bardziej ryzykowny fundusz, np. akcyjny lub surowcowy, tym ów horyzont jest dłuższy. Najczęstszym błędem inwestorów, zwłaszcza niedoświadczonych, jest sprzedaż jednostek funduszu po pierwszych stratach. Inwestowanie zawsze wiąże się z ryzykiem, i tak, jak spadają kursy akcji czy rosną rentowności obligacji (czyli spadają ich ceny), tak jednostki funduszy mogą także tracić na wartości. Oczywiście jeśli inwestor trafi w dogodny moment i notuje satysfakcjonujące go zyski w krótszym niż rekomendowany czasie, może bez problemu spieniężyć posiadane fundusze i cieszyć się zarobkiem. Jeśli jednak zacznie swoja przygodę od spadków, ważne jest, by nie realizować straty, czyli nie sprzedawać aktywów po przecenie. Większość z nich zyska na wartości w kolejnych miesiącach lub latach, a wtedy zyska też nasz portfel.

Wszystkie fundusze wyceniane są według skali ryzyka i otrzymują wskaźnik SRI, który może wahać się od 1 do 7. Im niższa nota, tym "bezpieczniejszy" fundusz. W praktyce fundusze z najwyższą i najniższą oceną ryzyka można policzyć na placach jednej ręki, a oceny większości wahają się między 2 a 6. W grupie najniższego ryzyka znajdziemy fundusze obligacji, zwłaszcza krótkoterminowych, ale też uniwersalnych i niektórych korporacyjnych. W grupie z trójką mieści się sporo funduszy mieszanych, ale także obligacyjne skarbowe, w których znajdziemy papiery długoterminowe stałokuponowe. Im wyższy profil ryzyka, tym więcej pojawia się funduszy akcji. W zależności od tego, jaką stratę jesteś w stanie wytrzymać bez uciekania z funduszu, dobierz odpowiedni dla siebie profil ryzyka. Całkiem bez okresów spadków raczej się bowiem nie obędzie.

Informację o wskaźniku SRI, ale także szereg innych przydatnych do podjęcia decyzji o inwestycji w fundusz lub jej zaniechaniu wskazówek znajdziemy w karcie funduszu albo na platformach sprzedających fundusze inwestycyjne, np. KupFundusz.pl. Z informacji tam zawartych dowiemy się też, jaka jest struktura aktywów, największe pozycje w portfelu, ekspozycja walutowa (niektóre aktywa kupowane są w innych walutach), wspomniany już profil ryzyka czy…

Wyniki funduszy inwestycyjnych są w ostatnim czasie bardzo dobre. W ciągu ostatniego roku (od maja 2024 do kwietnia 2025) dodatnie stopy zwrotu przyniosły wszystkie grupy funduszy inwestycyjnych. W perspektywie trzech lat na minusie są tylko dwie z 23. W horyzoncie pięciu – tylko jedna. Rekordziści w dwanaście miesięcy zarobili po kilkanaście, a nawet dwadzieścia kilka procent. Najlepiej radziły sobie fundusze surowców – metali szlachetnych, akcji europejskich rynków wschodzących oraz akcji polskich – uniwersalnych i małych i średnich spółek.

Pamiętajmy, że wyniki podawane są już po odprowadzeniu wszelkich opłat, ale przed zapłatą podatku od zysków kapitałowych. I oczywiście fakt, że fundusz w ostatnim okresie zyskiwał, nie musi świadczyć o tym, że dalej będzie rósł w tym tempie i odwrotnie: nie najlepszy okres, przez który fundusz właśnie przeszedł nie skreśla jego zysów w przyszłości. Po co więc patrzeć na historyczne wyniki? Przede wszystkim po to, żeby zobaczyć, jak dużą zmiennością fundusz się charakteryzuje. Jeśli fundusz rośnie powoli, ale równomiernie, z dużym prawdopodobieństwem mamy do czynie z funduszem o małym stopniu ryzyka. I przeciwnie, poszarpana linia na wykresie, z dużą amplitudą zmian oznacza podwyższone ryzyko, a może nawet lewar (czyli fundusz zyskuje i traci mocniej, niż aktywa, które są jego podstawą).

Podatek od zysków kapitałowych zwany podatkiem Belki wynosi 19% od zysków. Mimo że został wprowadzony tymczasowo, obowiązuje już przeszło 20 lat, a choć rząd zapowiada zmiany w tej daninie, na razie konkretów brak. Są jednak sposoby, by podatku Belki uniknąć.

Na rynku kapitałowym istnieją programy III filaru emerytalnego, dzięki którym zyski z inwestycji są zwolnione z podatku Belki. Są to IKE, IKZE, PPK, PPE i OIPE. Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) oferuje zwolnienie z podatku od dochodów kapitałowych, jeśli wypłaty oszczędności dokonamy po się po 60. roku życia (lub po 55. roku w przypadku uzyskania uprawnień emerytalnych), a pieniądze wpłacaliśmy na konto przez co najmniej 5 lat kalendarzowych lub co najmniej połowę wszystkich zgromadzonych pieniędzy wpłacono nie później niż na 5 lat przed dniem złożenia wniosku o ich wypłatę. Nieco inaczej wygląda kwestia podatku w przypadku Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE). Tam również warunkiem uniknięcia podatku Belki są wpłaty w co najmniej 5 dowolnych latach kalendarzowych oraz wypłata oszczędności nie wcześniej niż określonym wieku (tym razem 65 lat). Wówczas zamiast 19-proc. podatku Belki zapłacić trzeba 10% zryczałtowanego podatku dochodowego od całości wypłacanej kwoty (nie tylko od zysku), ALE co roku możemy odpisywać wpłaty od podatku PIT i otrzymywać zwroty z urzędu skarbowego.

W przypadku wypłaty środków po ukończeniu 60 lat lub po uzyskaniu wcześniejszego prawa do emerytury, nie płaci się podatku od zysków kapitałowych w Pracowniczych Programach Emerytalnych.

I wreszcie Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) – jeśli po 60. roku życia wypłacimy najwyżej 25% oszczędności jednorazowo, a pozostałą kwotę rozłożymy na co najmniej 120 rat (10 lat), to zyski kapitałowe będą zwolnione z podatku Belki.

Inwestowanie wiąże się z ryzykiem, a fundusze nie gwarantują osiągnięcia założonego celu inwestycyjnego, ani uzyskania określonych wyników w przyszłości. Przed podjęciem decyzji inwestycyjnej KupFundusz SA rekomenduje także zapoznanie się z informacjami zawartymi bezpośrednio w prospektach informacyjnych instytucji finansowych, w szczególności w zakresie czynników ryzyka i opłat manipulacyjnych.