Jak legalnie zatrudnić nianię

W rzeczywistości legalne zatrudnienie opiekunki sprawia rodzicom wiele problemów, bo nie wiedzą, jak powinno wyglądać rozliczenie. Co więcej, nawet urzędy skarbowe mają problemy z interpretacją przepisów podatkowych. W efekcie kwitnie szara strefa.

Ministerstwo udziela wyjaśnień w odpowiedzi na interpelację poselską nr 14508. Po pierwsze, osoba zatrudniająca nianię czy pomoc domową może zawrzeć z nią umowę o pracę. Nie wydaje się jednak, by rodzice byli zainteresowani tą formą, ponieważ wówczas przyjmują na siebie wszelkie obowiązki pracodawcy, łącznie z odprowadzaniem co miesiąc jako płatnicy zaliczek podatkowych.

Opiekunkę można też zatrudnić na umowę-zlecenie. To korzystniejsze rozwiązanie dla obu stron. Resort potwierdza, że niania uzyskuje w takiej sytuacji przychody z tzw. innych źródeł. Ani rodzice, ani ona sama nie muszą więc w ciągu roku wpłacać zaliczek na PIT. W umowach między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej nie występuje płatnik. Po zakończeniu roku opiekunka powinna natomiast złożyć do urzędu skarbowego zeznanie do końca kwietnia i zapłacić podatek według stawek 18 i 32 proc. Resort nie odnosi się jednak do problemu rozbieżności między przepisami podatkowymi i ubezpieczeniowymi. Osoba zatrudniająca nianię, nawet jeśli nie płaci zaliczek PIT, jest płatnikiem ZUS. Powinna więc co miesiąc wpłacać zaliczki na ubezpieczenia społeczne.

Ale to nie wszystkie możliwości. Resort wyraźnie potwierdza, że opiekunka może zarejestrować działalność gospodarczą. A w takim przypadku ma do wyboru aż cztery formy opodatkowania, podobnie jak inni przedsiębiorcy. Podstawowy sposób rozliczenia to skala podatkowa, czyli płacenie PIT według stawek 18 i 32 proc. Niania musi wówczas sama obliczyć i wpłacić miesięczną lub kwartalną zaliczkę.

Obowiązek jej wpłacania powstaje dopiero od miesiąca (kwartału), w którym dochód z działalności, pomniejszony o niektóre odliczenia (m. in. zapłacone składki na ubezpieczenia społeczne), przekroczy 3091 zł. Po zakończeniu roku musi do 30 kwietnia złożyć zeznania na druku PIT-36.

Niania może też płacić podatek według liniowej stawki PIT wynoszącej 19 proc., o ile w odpowiednim terminie powiadomi fiskusa o jej wyborze. Po zakończeniu roku musi rozliczyć się na druku PIT-36 L. Nie może skorzystać z ulg, np. na dzieci czy na Internet.

Może też wybrać opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, jeśli wcześniej zawiadomi urząd. Dla osób zajmujących się opieką nad dziećmi stawka ryczałtu wynosi 8,5 proc. przychodu. Ta forma opodatkowania wymaga prowadzenia ewidencji przychodów, zgodnie z odrębnymi przepisami. Podatnik oblicza ryczałt i wpłaca go co miesiąc lub co kwartał, bez obowiązku składania deklaracji. Po zakończeniu roku podatkowego rozlicza się do końca stycznia na druku PIT-28.

Opiekunka może też wybrać kartę podatkową. Stawki zależą od tego, ile pracuje. Jeśli jest to mniej niż 48 godzin miesięcznie, płaci 1,40 zł za każdą godzinę. W przedziale między 48 a 96 podatek wynosi 67,20 zł + 2,90 zł za każdą godzinę ponad 48 godzin. A powyżej 96 godzin obowiązuje stawka 206,40 zł.

Monika Pogroszewska