Jak uzyskać interpretację przepisów podatkowych

Opłatę tę wnosi od każdego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego objętego wnioskiem o interpretację. Jeśli zatem wniosek obejmuje kilka takich sytuacji, wysokość opłaty będzie iloczynem 75 zł przez ich liczbę.

Pytać może prawie każdy...

O interpretację może wystąpić każda osoba fizyczna i prawna. Możliwość taką mają również spółki cywilne i małżonkowie. Wymienione podmioty mogą występować o interpretację jako podatnicy, płatnicy, inkasenci, osoby trzecie albo zanim jeszcze wystąpią w jednej z tych ról.

Pewne problemy pojawiają się, gdy o interpretację występuje podmiot, który jeszcze faktycznie nie istnieje, a w jego imieniu działają osoba fizyczna i istniejące osoby prawne. Ustawodawca częściowo przewidział takie sytuacje i zabezpieczył interes mających powstać spółek, oddziałów i przedstawicielstw. Na takie udogodnienia, przed powstaniem, nie mogą jednak liczyć stowarzyszenia, fundacje czy spółdzielnie.

... przede wszystkim ministra finansów

Interpretacje podatkowe co do zasady wydaje minister finansów. Ordynacja podatkowa pozwala jednak, by upoważnił do tego inne organy. Interpretacje teraz wydają cztery izby skarbowe: w Bydgoszczy, Katowicach, Warszawie i Poznaniu. Przedsiębiorcy powinni zwracać się do nich z wątpliwościami dotyczącymi podatków dochodowych, VAT i akcyzy, podatków od czynności cywilnoprawnych, spadków i darowizn, w zakresie przepisów ordynacji podatkowej czy ustawy o NIP. Interpretacje mogą wydawać również wójtowie, burmistrzowie (prezydenci miast). Organy te są właściwe w sprawie podatku od nieruchomości, rolnego, leśnego, od środków transportowych czy opłaty skarbowej.

Art. 14j ordynacji podatkowej wśród podmiotów uprawnionych do wydawania interpretacji wymienia również starostów i marszałków województw. Nie są oni jednak organami podatkowymi. W ich wypadku (co może być sporne) interpretacje dotyczą przypadków, gdzie mają zastosowanie przepisy ordynacji podatkowej, np. zwrot dotacji.

Potrzebny pisemny wniosek...

Aby uzyskać interpretację, trzeba przygotować wniosek. Opisujemy w nim stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe. Formułujemy też wątpliwości (pytania), jakie w związku z tym się pojawiają. Konieczne jest też stanowisko wnioskodawcy w sprawie. Jeśli np. istnieje rozbieżność w podlegającym interpretacji zdarzeniu, warto opisać wszystkie te stanowiska, tak aby organ mógł się opowiedzieć za jednym z nich i udzielić konkretnej odpowiedzi. Bo tylko taka będzie rzeczywiście przydatna wnioskodawcy.

Dobrze też jest na poparcie własnych argumentów przywołać wcześniejsze interpretacje organów podatkowych.

Stan faktyczny (zdarzenie przyszłe) najlepiej opisać dokładnie, tak aby była pewność, o co chodzi. Pojawiające się wątpliwości najlepiej formułować w pytaniach. Muszą być one precyzyjne. Dzięki temu łatwiej będzie uzyskać jednoznaczne stanowisko organu albo potem zaskarżyć interpretację do sądu administracyjnego (gdy organ będzie próbował wymijająco odpowiedzieć na nasze pytanie). Pamiętajmy jednak, by dbając o precyzyjność i wyczerpujące opisywanie poszczególnych elementów wniosku, nadmiernie nie rozwlekać jego treści, bo efekt będzie odwrotny niż oczekiwany.

... oraz oświadczenie

Gdy wnioskodawca zwraca się o interpretację stanu faktycznego (zdarzenia, które miało miejsce), ma obowiązek złożyć także oświadczenie (pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania), że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu jego złożenia nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji bądź postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej. W razie złożenia fałszywego oświadczenia wydana interpretacja indywidualna nie wywołuje skutków prawnych i jest dla wnioskodawcy bezużyteczna.

Na formularzu lub samodzielnie...

Osoby występujące o interpretację do organów niesamorządowych mają uproszczoną sprawę, bo składają wniosek na formularzu ORD-IN. W pozostałych wypadkach konieczne jest sformułowanie pisma zawierającego wszystkie wymagane elementy (w tym również oznaczenie strony, organu czy podpis upoważnionej osoby).

... i z opłatą

Jeśli podatnik działa przez pełnomocnika, to konieczne jest dołączenie dokumentu pełnomocnictwa wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej (17 zł). Trzeba też, o czym już wspominałem, zapłacić 75 zł od każdego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Można to zrobić w terminie do siedmiu dni od złożenia wniosku. Ze względów technicznych lepiej jednak oryginał lub odpis dowodu uiszczenia tej opłaty dołączyć do wniosku.

przykład
Jan Kowalski kupił nieruchomość. Zamierza wnieść ją do nowo tworzonej spółki z o.o. Zastanawia się, po pierwsze, czy wydatek na nabycie nieruchomości może zaliczyć do swoich kosztów uzyskania przychodów (jako przedsiębiorcy), po drugie, czy w związku z otrzymaniem udziałów za aport tej nieruchomości będzie musiał zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych. Od wniosku zapłaci dwie opłaty (2 x 75 zł). Jedną dotyczącą nabycia nieruchomości i kosztów (stanu faktycznego), drugą – aportu do spółki (zdarzenia przyszłego).

Braki lepiej uzupełnić

Gdy wniosek ma jakiekolwiek braki, organ podatkowy wzywa wnioskodawcę do ich uzupełnienia. W wezwaniu musi wskazać termin na ich uzupełnienie i konsekwencje niezastosowania się do wezwania (czyli pozostawienie wniosku o interpretację bez rozpatrzenia). Inne zasady dotyczą jednak opłaty, a w zasadzie jej braku. W tym wypadku organ od razu pozostawi wniosek bez rozpatrzenia. Stąd tak ważne jest zidentyfikowanie liczby stanów faktycznych (zdarzeń przyszłych) i uiszczenie opłaty od każdego z nich.

Stan faktyczny, czyli co?

Organy podatkowe często traktują jako stan faktyczny kwestie dotyczące poszczególnych podatków. Jest to jednak nieprawidłowe. Ordynacja podatkowa nie definiuje stanu faktycznego czy zdarzenia przyszłego. Kierując się potocznym znaczeniem, stan faktyczny należy utożsamiać z pewnym zbiorem elementów tworzących sytuację, w jakiej znajduje się wnioskodawca. Zdarzenie przyszłe to odpowiednik stanu faktycznego, w którym wnioskodawca ma znaleźć się w przyszłości. Mimo że organy podatkowe nie mają racji, przyjmując, że od pytań dotyczących jednego stanu faktycznego w zakresie każdego z podatków należne są odrębne opłaty, to jednak - ze względów bezpieczeństwa - lepiej je zapłacić i potem domagać się zwrotu.

przykład
Adam Kos prowadzi działalność gospodarczą w zakresie naprawy samochodów.
Ponieważ przedsiębiorstwo się rozwija, zdecydował przystąpić do spółki z o.o. Na pokrycie udziałów wniósł to przedsiębiorstwo. Zwrócił się z pytaniem: czy ma skorygować VAT, zapłacić podatek od osób fizycznych od uzyskanych udziałów i czy ma w związku z aportem uiścić podatek od czynności cywilnoprawnych? Od wniosku powinien zapłacić jedną opłatę (75 zł), bo wszystkie pytania dotyczą jednego stanu faktycznego.

Gdy do organu trafia wniosek zawierający pytanie o wiele stanów faktycznych (zdarzeń przyszłych), ale jest uiszczona tylko jedna opłata, nie może go zwrócić. Bo przynajmniej jeden stan faktyczny (zdarzenie przyszłe) jest opłacony i musi być zinterpretowany. Dlatego organ powinien wezwać podatnika do zapłaty pozostałej części opłat, informując, w jakim zakresie ma zamiar pozostawić wniosek bez rozpatrzenia.

Interpretacje podatkowe nie są zaskarżane do organów wyższego stopnia w trybie ordynacji podatkowej (przed 1 lipca 2007 r. dla organów gmin, powiatów i województw były to samorządowe kolegia odwoławcze, a dla naczelników urzędów skarbowych – dyrektorzy izb skarbowych). Można je jednak zaskarżać do sądu. Przed wniesieniem skargi konieczne jest jednak wezwanie organu interpretującego do usunięcia naruszenia prawa. Wezwanie powinno zawierać argumenty na to, że powinien był wydać odmienną interpretację. Jeśli wnioskodawcy uda się go przekonać, może wydać interpretację zgodną z wezwaniem. Jeśli nie, na wezwanie powinien odpowiedzieć. Wtedy w ciągu 30 dni od doręczenia odpowiedzi podatnik może za pośrednictwem organu wnieść skargę na interpretację do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Jeśli nie dostaniemy odpowiedzi po upływie 60 dni od dnia doręczenia wezwania, również możemy wnieść skargę. Mamy na to 30 dni. Załóżmy, że spółka z o.o. nie zgodziła się z wydaną interpretacją. Wezwała dyrektora izby skarbowej do
usunięcia naruszenia prawa. Wezwanie zostało doręczone organowi 20 maja. Do 21 lipca 2008 r. ma ostateczny termin na ustosunkowanie się do wezwania. Natomiast do 20 sierpnia 2008 r. podatnik ma prawo wnieść skargę na interpretację do sądu administracyjnego. Po merytorycznym rozpatrzeniu skargi wojewódzki sąd administracyjny może ją oddalić lub uwzględnić. Na każde z tych rozstrzygnięć podatnikowi i organowi przysługuje skarga kasacyjna do NSA.

Nawet jeśli fiskus zmieni zdanie, firma może nie płacić

Dzięki korzystnej interpretacji przedsiębiorca nie musi obawiać się zapłaty odsetek czy ponoszenia odpowiedzialności karnej skarbowej. I to nawet jeśli izba skarbowa zmieni zdanie.

Od 1 lipca 2007 r. obowiązują nowe zasady ochrony, jaką zapewniają interpretacje podatkowe. Podzielono je na dwie grupy. Takie, które wnioskodawca otrzymał przed wystąpieniem zdarzenia, i te, które otrzymał już po jego wystąpieniu. Tylko w pierwszym wypadku ochrona jest całkowita.

Natomiast w związku z interpretacjami dotyczącymi stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych, które miały miejsce przed doręczeniem interpretacji, ochrona obejmuje odpowiedzialność karną skarbową, odsetki i sankcję w VAT. Natomiast zaległe zobowiązanie podatnik jest zobowiązany zapłacić w całości.

Aby ochrona zadziałała, wnioskodawca musi zastosować się do interpretacji. Dodatkowo możliwość skorzystania z ochrony uzależniona jest od stwierdzenia w postępowaniu podatkowym zgodności stanu faktycznego ze stanem (zdarzeniem) opisanym w interpretacji. Organ kwestionując tę zgodność, powinien uzasadnić to w decyzji.

przykład
Spółka jawna planuje otworzyć nowy zakład w Łańcucie. Zwróciła się do burmistrza o interpretację dotyczącą podatku od nieruchomości. Wpłynęła ona do niego 15 marca 2008 r. Zakład rozpoczął działalność 21 maja 2008 r. Natomiast burmistrz wydał interpretację 6 czerwca 2008 r., a doręczono ją spółce 12 czerwca. Jeżeli spółka zastosuje się do interpretacji w zakresie zobowiązania podatkowego, będzie chroniona od 12 czerwca.

Zakres ochrony

Z ochrony podatnik korzysta do czasu zmiany interpretacji (doręczenia stronie) albo do chwili doręczenia organowi podatkowemu orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną (o tej dacie i końcu zwolnienia organ podatkowy ma obowiązek poinformowania wnioskodawcy). Ochrona związana z interpretacjami ogólnymi kończy się, gdy minister finansów opublikuje interpretację zmieniającą.

Zwolnienie z podatku

Zwolnienie z zapłaty zobowiązania podatkowego może mieć miejsce wyłącznie, gdy zdarzenie faktyczne nastąpiło po doręczeniu interpretacji indywidualnej (albo opublikowaniu interpretacji ogólnej). Udzielenie zwolnienia spowoduje, że wydłużony zostanie również okres nienaliczania odsetek, przesunięta będzie odpowiedzialność karna skarbowa czy możliwość wymierzenia sankcji VAT. Przesunięcie to następuje w razie rocznego rozliczenia podatków (np. podatek dochodowy od osób prawnych): na okres do końca roku podatkowego, w którym opublikowano zmienioną interpretację ogólną, doręczono zmienioną interpretację indywidualną albo doręczono organowi podatkowemu odpis orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną ze stwierdzeniem jego prawomocności. W przypadku kwartalnego rozliczenia podatków będzie to (od tych samych momentów) okres do końca kwartału, a w przypadku miesięcznego rozliczenia podatków (w VAT), okres do końca miesiąca oraz miesiąc następny. Na wniosek i w decyzji

Zwolnienie z podatku może nastąpić tylko na wniosek w decyzji ustalającej lub określającej wysokość zobowiązania podatkowego. W tej decyzji określana jest wysokość podatku objętego zwolnieniem albo wysokość nadpłaty. Mimo brzmienia art. 14m § 3 ordynacji podatkowej organ podatkowy, określając nadpłatę, musi wskazać też wysokość zwolnienia z zobowiązania podatkowego. Dopiero wskazanie wysokości zobowiązania i zwolnienia da podstawę do określenia nadpłaty. Wnioskodawca może domagać się udzielenia mu zwolnienia zarówno gdy np. prowadzone jest postępowanie w sprawie określenia zobowiązania podatkowego, jak i gdy zostało złożone jedynie zeznanie podatkowe. W tym pierwszym wypadku konieczne jest zakończenie postępowania ostateczną decyzją, bo dopiero wtedy możliwe jest stwierdzenie, że doszło do nieprawidłowego wykonania zobowiązania podatkowego. W drugim, po złożeniu wniosku, organ wyda decyzję wymiarową i określi zwolnienie.

Chroni wszędzie

Nie ma wątpliwości, że interpretacje wydawane przez ministra finansów z pomocą czterech izb skarbowych wiążą organy podatkowe i skarbowe (w opisany wcześniej sposób) na terenie całego kraju. Tak więc przedsiębiorca z Radomia, otrzymujący interpretację od dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, będzie mógł się na nią powoływać po przeniesieniu do Opola. Sprawa nie jest już taka oczywista w zakresie podatków samorządowych, dla których organami podatkowymi są wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast. Przepisy ordynacji podatkowej nie przypisują terytorialnie interpretacji samorządowych, podobnie jak i poprzednio interpretacji wydanych przez poszczególnych naczelników urzędów skarbowych. Organy te nie posiadają też np. systemu wymiany informacji, jaką dysponują urzędy skarbowe. Jeśli więc dojdzie do zmiany adresu zamieszkania wnioskodawcy, bardzo trudno będzie doręczyć mu zmienianą interpretację. Stąd może na tym tle dochodzić do sporów (nielicznych jednak, bo interpretacji wydawanych przez te organy jest
stosunkowo mało).

Stare interpretacje

W obrocie prawnym pozostają interpretacje wydane jeszcze m.in. przez naczelników i dyrektorów izb skarbowych (obowiązujące od 2005 r.). Dyrektorzy izb skarbowych oraz samorządowe kolegia odwoławcze pozostały właściwe do zmiany starych interpretacji, wydanych przez właściwych im miejscowo naczelników oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Interpretacje te będą traciły moc w miarę zmian przepisów albo uchylania samych interpretacji. Z uwagi na cel ich wprowadzenia i lakoniczność regulacji przyjmowano, że obejmowały one jednocześnie stany przyszłe i przeszłe. Jednak miały one bardzo korzystne zasady ochrony. Chroniły (i chronią) w pełnym zakresie, a więc zarówno w zakresie zobowiązania podatkowego, odsetek, odpowiedzialności karnej skarbowej czy sankcji w VAT. Ochrona związana z tymi interpretacjami musi znaleźć swoje odzwierciedlenie bezpośrednio przy wymiarze zobowiązania podatkowego, a nie, jak obecnie, jako zwolnienie z podatku.

Urzędnicy mają tylko trzy miesiące na odpowiedź
Interpretacja indywidualna powinna być wydana bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu trzech miesięcy od otrzymania wniosku przedsiębiorcy.

Jeśli urzędnicy w tym czasie nie zdążą i nie wydadzą interpretacji, przedsiębiorca jest chroniony zgodnie ze swoim stanowiskiem zawartym we wniosku (tzw. milcząca interpretacja). Pamiętajmy jednak, że do tego trzymiesięcznego terminu nie wlicza się opóźnień wynikających z winy podatnika lub przyczyn niezależnych od organu. To wywołuje wątpliwości: kiedy rzeczywiście interpretacja staje się wiążąca i czy organy w sposób dowolny mogą przedłużać ten termin.

WSA w Warszawie w wyroku z 20 marca 2007 r. (III SA/ Wa 1684/06) stwierdził, że "owo związanie stanowiskiem podatnika oznacza, iż w istocie sprawa, której załatwienia domagał się podatnik, została załatwiona tak, jak tego oczekiwał. W obrocie prawnym pojawiła się bowiem interpretacja odnosząca się do stanu faktycznego, który zakreślił sam podatnik we wniosku o jej udzielenie wraz z dotyczącą tego stanu kwalifikacją prawną - własnym stanowiskiem (...) w tej sprawie". >przykład Spółka z o.o. wystąpiła 3 maja 2008 r. do izby skarbowej o interpretację. Wniosek organ otrzymał 5 maja. 10 maja stwierdził, że wnioskodawca nie sprecyzował, jakie ma wątpliwości. Wezwał więc w tym samym dniu spółkę do uzupełnienia braku wniosku. Odpowiedzi wnioskodawca udzielił 20 maja. Termin na wydanie interpretacji przesunie się więc o okres, w jakim organ oczekiwał na odpowiedź, tj. o dziesięć dni.

Termin można wydłużyć...

Trzymiesięczny termin liczony jest od dnia otrzymania wniosku przez organ. Wydłużany jest o terminy i okresy przewidziane w przepisach prawa podatkowego dla przeprowadzenia określonych czynności, okresy zawieszenia postępowania oraz okresy opóźnień z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.

W postępowaniu dotyczącym wydania interpretacji trudno sobie wyobrazić jakiekolwiek przypadki, gdy przesunięcie terminu nastąpi w związku z dokonywaniem określonych czynności (bo w przepisach o interpretacjach brak jest takich czynności) albo zawieszeniem postępowania (nie ma takiej możliwości, bo nie ma odesłania do przepisów o zawieszeniu z działu IV ordynacji podatkowej). Pozostają więc dwie grupy przypadków, które mogą wpłynąć na przedłużenie trzymiesięcznego terminu. Są to wina strony i przyczyny niezależne od organu.

... z winy podatnika...

Do przypadków opóźnień powstałych z winy strony można zaliczyć:

∑ braki wniosku, a więc brak podpisu czy innych wymaganych elementów wniosku, jak stan faktyczny czy własne stanowisko,
∑ brak pełnomocnictwa, gdy strona działa przez pełnomocnika,
∑ brak odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego, potrzebnego do ustalenia uprawnionych do reprezentacji (gdy podatnik jest np. osobą prawną),
∑ niezgłoszenie zmiany adresu pełnomocnika lub strony,
∑ brak możliwości ustalenia, czy została uiszczona opłata.

... lub przyczyn niezależnych od organu

Do drugiej grupy należą sytuacje, gdy termin zostaje przedłużony z uwagi na przyczyny niezależne od organu. Z pewnością będą to wszystkie te przypadki, gdy wystąpią zdarzenia związane z siłą wyższą, jak powódź, wojna. W niektórych sytuacjach zapewne za takie zdarzenie można będzie uznać brak prądu czy kradzież. Organ podatkowy powinien informować podatnika o przedłużeniu trzymiesięcznego terminu. Jednak uchybienie temu obowiązkowi samo w sobie nie spowoduje, że zacznie obowiązywać interpretacja milcząca.

Braki w obsadzie kadrowej...

Ponieważ uchybienie trzymiesięcznemu terminowi ma daleko idące konsekwencje, organy podatkowe obawiają się tak ryzykować. Często, przedłużając termin, wskazują np. na braki w obsadzie kadrowej lub dużą ilość spraw. Co na to sądy? Twierdzą, że żadne przepisy prawa nie wprowadzają możliwości sankcjonowania bezczynności organu administracji publicznej jego trudnościami kadrowymi. Wynika tak m.in. z wyroku WSA w Gdańsku z 23 stycznia 2008 r. (II SAB/Gd 34/07), postanowienia WSA we Wrocławiu z 10 stycznia 2006 r. (II SO/ Wr 10/06) oraz postanowienia NSA z 29 kwietnia 2005 r. (I OZ 360/05).

... i inne powody

Podobnie wygląda kwestia dotycząca wzywania podatnika do uzupełnienia braków wniosku, np. przez doprecyzowanie stanowiska. Do sądu administracyjnego będzie należała ocena, czy wezwanie było uzasadnione a także zrozumiałe dla strony i zawierało wszystkie wymagane elementy (m. in. oznaczenie sprawy, cel wezwania, sposób jego wypełnienia, termin oraz skutki prawne niezastosowania się do wezwania). Uchybienia w tym zakresie mogą mieć znaczenie dla oceny, czy organ zachował trzymiesięczny termin na wydanie interpretacji. Pamiętajmy jednak o wyroku NSA z 14 września 2007 r. (II FSK 700/07), z którego wynika, że trzymiesięczny termin będzie zachowany, gdy organ w tym czasie wyda, a nie doręczy, interpretację. Przez wydanie należy rozumieć sporządzenie projektu aktu (w formie przewidzianej w ordynacji podatkowej) oraz opatrzenie go podpisem przez osobę upoważnioną.

Autor: Michał Ciecierski jest pozaetatowym członkiem samorządowego kolegium odwoławczego, prawnikiem w KRP Iurysta

Interpretują izby skarbowe
Interpretacje wydaje minister finansów, ale upoważnił do tego cztery izby skarbowe: w Bydgoszczy, Katowicach, Poznaniu i Warszawie. Jak wynika z wzoru wniosku o interpretację, pytania powinniśmy adresować do odpowiednich biur Krajowej Informacji Podatkowej. Są to:

∑ Izba Skarbowa w Bydgoszczy, biuro KIP w Toruniu, ul. św. Jakuba 20, 87-100 Toruń,
∑ Izba Skarbowa w Katowicach, biuro KIP w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała,
∑ Izba Skarbowa w Poznaniu, biuro KIP w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno,
∑ Izba Skarbowa w Warszawie, biuro KIP w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.