Jest poprawa, ale Polska wciąż nie wypełnia kryteriów strefy euro

Polska, tak jak wszystkie kraje UE poza Wielką Brytanią i Danią, musi przyjąć wspólną walutę. Zobowiązują nas do tego traktaty unijnie, które nie mówią jednak nic o dacie przystąpienia do strefy euro.

Wcześniej konieczne jest jednak spełnienie warunków dot. sytuacji finansów publicznych, stabilności cen, stabilności kursu walutowego oraz konwergencji długoterminowych stóp procentowych. Warunki te muszą być spełnione w sposób trwały. Jeśli tak jest, to państwo jest przygotowane na łagodne wejście do unii walutowej bez ryzyka zakłóceń dla siebie czy też całej strefy euro. To ważne, bo o ile w przeszłości Bruksela i państwa członkowskie mogły patrzeć na te kryteria przez palce, to kryzys i sytuacja Grecji pokazała wszystkim, że był to błąd.

By przystąpić do strefy euro, kraj musi spełnić kryteria konwergencji dotyczące wskaźników makroekonomicznych: kryterium inflacji (inflacja nie wyższa niż o 1,5 pkt proc. od średniej z trzech krajów UE o najniższej inflacji); kryterium fiskalne (zakładające, że deficyt finansów publicznych nie może przekraczać 3 proc. PKB, a dług publiczny nie może być większy niż 60 proc. PKB); kryterium wysokości stopy procentowej (zakłada, że w ciągu roku przed badaniem, średnia nominalna długoterminowa stopa procentowa ma nie przekroczyć więcej niż o dwa pkt proc. stopy procentowej trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach) oraz kryterium dotyczące wahania kursu waluty krajowej (+/- 15 proc. w stosunku do euro przez minimum 2 lata).

Polska nie spełnienia kryterium deficytu finansów publicznych. Według szacunków Komisji Europejskiej w 2013 r. wyniósł on 4,4 proc. PKB, tymczasem, by wejść do eurozony potrzeba zejść z nim do poziomu 3 proc. Minister finansów Mateusz Szczurek zapowiedział działania, by Polska zeszła z deficytem poniżej 3 proc. PKB. (wg najnowszej metodologii UE, która nie uwzględnia zmian w OFE)
. Szanse na to mają być dopiero w 2015 r. Polska cały czas jest też w unijnej procedurze nadmiernego deficytu, która również zamyka nam drzwi do wejścia do strefy euro.

Kolejny warunek, którego Polska nie spełnia, to kryterium stabilności kursu walutowego. Nie jest w systemie ERM2, czyli trwającym co najmniej dwa lata obowiązkowym "przedsionku do euro" - systemie walutowym, który ogranicza wahania waluty krajowej wobec euro do +/- 15 proc.

Lepiej jest z poziomem długu publicznego. Dzięki reformie Otwartych Funduszy Emerytalnych, jesteśmy kilka punktów procentowych poniżej 60 proc. PKB, co oznacza, że ten warunek mamy spełniony. W tej chwili spełniamy też kryterium inflacyjne. Według Eurostatu w 2013 r. inflacja w Polsce wyniosła 0,8 proc., czyli nawet mamy jeszcze margines na jej wzrost. Z informacji resortu finansów wynika, że pod koniec 2013 r. wypełnialiśmy też kryterium stóp procentowych.

Oprócz spełnienia warunków makroekonomicznych, konieczne jest wprowadzenie zmian w krajowym prawie, tak by było ono zgodne z traktatami UE. Chodzi głównie o konstytucyjne i ustawowe zapisy dotyczące banku centralnego, gwarantujące jego niezależność. Komisja Europejska w ostatnim raporcie, w którym ocenia gotowość krajów UE nienależących do strefy euro, wymieniła szereg zastrzeżeń do naszego prawodawstwa.

Według KE konieczne jest np. uwzględnienie w ustawie o NBP oraz konstytucji RP roli Europejskiego Banku Centralnego w następujących kwestiach: określania i wdrażania polityki monetarnej, zarządzania operacjami wymiany walut i określania polityki kursów walutowych, emisji monet i banknotów - czym zajmuje się teraz NBP. Zgodnie z 227. artykułem naszej konstytucji NBP przysługuje wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej.