Komisja przeciw poprawkom klubu ZP do ustawy "antylichwiarskiej"

Chodzi o projekt nowelizacji ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, który - zdaniem rządu - ma m.in. chronić przed "wyzyskiem" klientów firm pożyczkowych oraz służyć eliminowaniu z rynku finansowego oszustów.

Jedna ze zgłoszonych przez ZP podczas drugiego czytania poprawek przewidywała, że w przypadku, gdy konsument ma zaległość w spłacie pożyczki, to wpłata dokonywana przez niego na konto kredytodawcy byłaby zaliczania - jeżeli konsument nie złożyłby innej dyspozycji - na spłatę zaległego kapitału, a nie odsetek. Zdaniem posłów ZP pozwoliłoby to wyjść klientowi firmy pożyczkowej z pętli zadłużenia.

Podczas czwartkowego posiedzenia komisji finansów publicznych wiceminister finansów Izabela Leszczyna mówiła, że taka zmiana byłaby bardzo ludzka, ale jej wprowadzenie obecnie nie jest możliwe. Aby to się stało należałoby wprowadzić zmianę systemową w kodeksie cywilnym i kodeksie postępowania cywilnego. "Taką zmianę systemową musiałby nam zaopiniować komisja kodyfikacyjna prawa cywilnego. To nie jest kompetencja ministra finansów i na tym etapie procedowania nie jesteśmy w stanie tej poprawki poprzeć" - powiedziała Leszczyna.

Obiecała, że resort finansów we współpracy z ministerstwem sprawiedliwości rozpocznie analizy w kierunku zmiany przepisów, tak, aby odpowiadały one intencjom autorów poprawki. W jej ocenie pozostałe dwie - również odrzucone przez komisję poprawki - osłabiłyby pozycję konsumentów.

Projekt przede wszystkim wzmacnia uprawnienia Komisji nadzoru Finansowego. KNF będzie miała prawo prowadzenia postępowania wyjaśniającego wobec podmiotów, co do których istnieje podejrzenie, że mogą prowadzić nielegalną i nieuczciwą działalność na rynku usług finansowych - będzie można zapobiegać takim aferom jak Amber Gold. (Według aktu oskarżenia w tej sprawie prezes Amber Gold i jego żona oszukali w latach 2009-12 w ramach tzw. piramidy finansowej w sumie niemal 19 tys. klientów, doprowadzając ich do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w wysokości prawie 851 mln zł - PAP).

Projekt ma służyć także ochronie konsumentów przed "wyzyskiem" przez instytucje pożyczkowe. Poza maksymalną wysokością pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego, co ma służyć ukróceniu stosowania przez firmy pożyczkowe lichwiarskiego oprocentowania, projekt przewiduje też wprowadzenie maksymalnej wysokości odsetek za opóźnienie w spłacie kredytu konsumenckiego oraz odsetek od odsetek. Maksymalny limit odsetek za opóźnienie w spłacie będzie również obejmować opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu, np. opłaty windykacyjne.

Projekt wprowadza limit opłat stałych, związanych np. z przygotowaniem umowy, oceną zdolności kredytowej. Nie mogą one być w sumie wyższe niż 25 proc. kredytu. Propozycja przewiduje także limit dla zmiennych kosztów kredytu, na przykład kosztu ryzyka kredytowego, które wzrasta wraz z wydłużaniem okresu kredytowania, czy też kosztów monitorowania obsługi pożyczki - firma pożyczkowa musi sprawdzać, czy klient dokonuje regularnych spłat w określonej wysokości.

Projekt zawiera ustawowe wymogi, których spełnienie jest warunkiem wykonywania działalności polegającej na udzielaniu kredytów konsumenckich. Określa również zasady dostępu, przekazywania i wymiany informacji o udzielonych kredytach konsumenckich przez banki i pozabankowe firmy pożyczkowe. Zakłada m.in., że firmy pożyczkowe będą miały dostęp do informacji bankowych, dotyczących kredytobiorców.

Przewidziano również usprawnienie współpracy Komisji Nadzoru Finansowego z organami ścigania w zakresie składania zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Chodzi o możliwość udostępniania przez KNF informacji stanowiących tajemnicę bankową przy kierowaniu do prokuratury zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstw z zakresu funkcjonowania rynku finansowego.

Zgodnie z wprowadzonymi do projektu poprawkami za pozaodsetkowe koszty kredytu będą uważane wszystkie koszty związane z kredytem, z wyjątkiem odsetek. Wysokość limitu dla pozaodsetkowych kosztów kredytu ma być obliczana w zależności m.in. od czasu, na jaki została wzięta pożyczka. Komisja pozytywnie zaopiniowała poprawkę o tzw. sankcji kredytu darmowego, która daje kredytobiorcy prawo do zwrotu kredytu bez odsetek w przypadku, jeśli kredytodawca przekroczy ustawowy limit kosztów pozaodsetkowych.