MEN: edukacja prawna szansą umiejętnego korzystania z prawa (komunikat)

17.05. Warszawa - MEN informuje:

W wyniku zawartego 13 lutego br. porozumienia o realizacji i promowaniu programu edukacji prawnej w szkołach ponadgimnazjalnych pomiędzy ministrami: edukacji narodowej i sprawiedliwości, oraz prezesami: Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, Krajowej Rady Radców Prawnych, Krajowej Rady Notarialnej i Stowarzyszenia Sędziów "Themis" powstał film "Spacer po prawie". Obraz przygotowany z inicjatywy Krajowej Rady Radców Prawnych w dostępny sposób przybliża uczniom funkcjonowanie sądów, działalność radców i adwokatów oraz organów administracji rządowej i pozarządowej. Dzięki filmowi, szkoły ponadgimnazjalne mają dostęp do informacji, jak przykładowo zareklamować sprzęt elektroniczny zakupiony w cenach promocyjnych.

Porozumienie MEN ze środowiskiem prawniczym jest jednym z działań zaplanowanych przez ministerstwo w związku ze zmianą podstawy programowej, wprowadzanej sukcesywnie od roku szkolnego 2009/2010 w gimnazjach, a od roku szkolnego 2012/2013 w szkołach ponadgimnazjalnych, w tym przygotowania nauczycieli przedmiotu wiedza o społeczeństwie. Obejmują również szkolenia dla nauczycieli prowadzone systematycznie od 2009 roku, przygotowanie materiałów do samokształcenia i wykorzystania ich bezpośrednio na lekcjach WOS.

Zaangażowanie środowisk prawniczych doskonale wpisuje się w cele edukacji prawnej, określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego, wprowadzonej w grudniu 2008 r. Podkreślany jest w niej praktyczny aspekt tej edukacji, polegający na dostarczeniu uczniom umiejętności korzystania z prawa oraz współdziałania szkoły z instytucjami i podmiotami zewnętrznymi. Elementy edukacji prawnej, zawarte m.in. w przedmiocie wiedza i społeczeństwo, mają wyedukować uczniów w poznawaniu procedur w załatwianiu własnych spraw oraz uwrażliwiać na przejawy niesprawiedliwości, łamania praw człowieka oraz dyskryminacji. Związek edukacji prawnej z poszczególnymi dziedzinami życia i działalności ludzkiej, został uwzględniony również w innych przedmiotach nauczania (historia, etyka, filozofia, zajęcia komputerowe/informatyka, wychowanie do życia w rodzinie, edukacja plastyczna/plastyka, edukacja dla bezpieczeństwa, podstawy przedsiębiorczości, wychowanie fizyczne).

Jest pewne, że dzięki udziałowi ekspertów-praktyków stosujących prawo na co dzień uzgodniony przez sygnatariuszy program wpłynie na poprawę jakości edukacji prawnej w szkołach. Lekcje prawa prowadzone przez pragmatyków - ekspertów będą dla uczniów i nauczycieli źródłem dodatkowej wiedzy, istotnie wspomagającej proces kształcenia i wychowania w tym zakresie. Dla nauczycieli będzie to wsparcie w realizacji wybranego przez nich programu nauczania.

Niezależnie od faktu, że nauczyciele WOS zostali przygotowani do prowadzenia tego przedmiotu podczas studiów, od 2009 roku rozpoczęły się kaskadowe szkolenia dla nauczycieli szkół podstawowych i gimnazjów, w wyniku których nowe podstawy, w tym wiedzy o społeczeństwie były omawiane przez rady pedagogiczne w każdej szkole. Już w pierwszej połowie 2009 r., a zatem przed rozpoczęciem roku szkolnego 2009/2010 przeszkolona została grupa 60 nauczycieli konsultantów, którzy w ramach tzw. kaskady informacyjnej przeprowadzili warsztaty dla ok. 1800 doradców metodycznych różnych przedmiotów i nauczycieli konsultantów w całym kraju. Do czerwca 2009 r. w ponad 17,5 tys. szkół podstawowych i gimnazjach zorganizowano spotkania informacyjne z radami pedagogicznymi tych szkół, w trakcie których prawie 299 tys. nauczycieli uzyskało informacje na temat celów i istoty zmian programowych i organizacyjnych, planowania pracy zgodnie z celami nowej podstawy programowej i doskonalenia umiejętności pracy metodycznej z zakresu
poszczególnych przedmiotów. W ramach tego działania przygotowano materiały edukacyjne dla nauczycieli dotyczące rozwiązań metodycznych związanych z nową podstawą programową w poszczególnych przedmiotach. Działania w zakresie przygotowania szkół ponadgimnazjalnych do wprowadzania zmian programowych i organizacyjnych prowadzone były intensywnie od 2010 r.

w ramach przygotowanego dla tego etapu edukacyjnego projektu systemowego Wdrożenie podstawy programowej kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół ze szczególnym uwzględnieniem II i IV etapu edukacyjnego, realizowanego przez Ośrodek Rozwoju Edukacji.

W okresie wrzesień 2010 r. - październik 2012 r. Ośrodek Rozwoju Edukacji zorganizował cykl szkoleń dla nauczycieli, dyrektorów szkół wszystkich typów, pracowników systemu doskonalenia i nadzoru pedagogicznego z zakresu zmian programowych i organizacyjnych w szkołach. Program szkoleń dla dyrektorów i pracowników systemu nadzoru obejmował m.in. zagadnienia zmian programowych i organizacyjnych wynikających z rozporządzenia w sprawie podstawy programowej. Program szkoleń dla nauczycieli i pracowników sytemu doskonalenia obejmował m.in. wprowadzenie do praktyki szkolnej projektu edukacyjnego oraz ćwiczenia z analizy treści podstawy programowej i tworzenia programów nauczania "krok po kroku". Ponadto zorganizowano szkolenia dla liderów wdrażania zmian w powiatach z zakresu projektu edukacyjnego jako strategii edukacyjnej oraz tworzenia i dopuszczania programów nauczania.

Powstały liczne materiały wspomagające prace szkół i zawierające praktyczne wskazówki dotyczące organizacji pracy od 1 września 2012 roku. Są one rezultatem spotkań i szkoleń dla dyrektorów szkół i nauczycieli i są dostępne na stronie internetowej Ośrodka Rozwoju Edukacji ww.ore.edu.pl (zakładki: Wdrożenie podstawy programowej Materiały do pobrania). W tych materiałach dyrektorzy szkół i nauczyciele znajdą pomocne w organizacji pracy szkoły informacje i narzędzia, w tym m.in.: na temat realizacji nowej podstawy programowej, poradniki dotyczące tworzenia, adaptacji i dopuszczania programów nauczania, poradniki dotyczące nauczania wybranych przedmiotów, poradniki dotyczące pracy metodą projektu edukacyjnego i inne.

Od 2011 r. Ośrodek Rozwoju Edukacji realizuje ponadto projekt "Edukacja prawna w podstawie programowej". Dotychczas w szkoleniach wzięło udział ponad 130 nauczycieli konsultantów/specjalistów placówek doskonalenia nauczycieli, doradców metodycznych oraz nauczycieli WOS-u III i IV etapu edukacyjnego. W tym roku zaplanowane są cztery kolejne szkolenia dla 100 nauczycieli, które przygotowują pod względem merytorycznym i metodycznym do realizacji zadań szkoły w zakresie szeroko pojętej edukacji prawnej. Głównym celem szkoleń jest wyposażenie uczestników w wiedzę i umiejętności z zakresu edukacji prawnej w aspekcie założeń podstawy programowej, przygotowanie metodyczne do prowadzenia zajęć z zakresu edukacji prawnej w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych, wskazanie możliwości współpracy z instytucjami systemu wymiaru sprawiedliwości oraz działającymi w zakresie promowania i rozwijania edukacji prawnej, wskazanie źródeł informacji oraz narzędzi przydatnych we wdrażaniu zagadnień związanych z edukacją prawną.

W dniach 11-13 marca 2013 r. odbyły się dwa szkolenia, w których uczestniczyło 43 nauczycieli. W programie szkolenia uwzględniono następujące zagadnienia: Aktywność obywatelska - prawne ramy działania. Młody obywatel w sądzie - wybrane zagadnienia z zakresu prawa karnego, prawa cywilnego i prawa administracyjnego. Prawa człowieka w praktyce. Prawo autorskie w praktyce. Prawo rodzinne - zasady i wartości. Mediacja jako wartościowy sposób rozwiazywania sporów. Obywatel wobec prawa - praktyczne wykorzystanie wiedzy prawniczej. Gra legislacyjna "Twoje prawo" - wykorzystanie w praktyce szkolnej.

Szkolenia, warsztaty i kursy doskonalące dla nauczycieli z zakresu edukacji prawnej o różnorodnej tematyce organizują również corocznie placówki doskonalenia nauczycieli, prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego. Placówki doskonalenia mają obowiązek organizowania i prowadzenia doskonalenia zawodowego nauczycieli w zakresie związanym z realizacją podstaw programowych poszczególnych przedmiotów. Zgodnie z art. 42 ustawy Karta Nauczyciela nauczyciele są zobowiązani do samokształcenia i doskonalenia zawodowego, w tym korzystania m.in. z licznych publikacji przygotowanych w tym celu. Już w czerwcu 2009 r. wszystkie szkoły otrzymały 8-tomową publikację poświęconą nowej podstawie programowej kształcenia ogólnego, która oprócz tekstu podstawy programowej zawiera komentarze eksperckie, pozwalające zapoznać się z istotą i celami zmian programowych. Tekst podstawy programowej, jak również ww. komentarze, są dostępne także on-line, na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej. Tom 4. Komentarza
poświęcony jest edukacji historycznej i obywatelskiej i zawiera eksperckie komentarze dotyczące m.in. edukacji prawnej realizowanej w ramach wiedzy o społeczeństwie.

Ośrodek Rozwoju Edukacji zorganizował także konkursy na przykładowe programy nauczania. Łącznie w III edycjach konkursu wyłoniono 92 modelowe programy nauczania, które zostały zamieszczone na stronach ORE i portalu Scholaris (liczba dotychczasowych pobrań to ponad 90 000). Nauczyciele mogą swobodnie pobierać i korzystać z tych programów nauczania, mogą je dowolnie modyfikować, dostosowując do własnej koncepcji nauczania oraz potrzeb i możliwości uczniów, z którymi będą te program realizować.

Do przedmiotu wiedza o społeczeństwie w gimnazjum i szkołach ponadgimnazjalnych wyróżniono i opublikowano na stronie internetowej ORE następujące przykładowe/wzorcowe programy nauczania:

Michał Bartosz Mojski, WOS, czyli Wolność, Odpowiedzialność, Sprawiedliwość. Program nauczania wiedzy o społeczeństwie dla III i IV etapu edukacyjnego;

Michał Bartosz Mojski, Civis sum! - Jestem obywatelem!. Program nauczania wiedzy o społeczeństwie dla IV etapu edukacyjnego, zakres rozszerzony;

Janusz Korzeniowski, Obywatelstwo zobowiązuje. Program nauczania wiedzy o społeczeństwie dla IV etapu edukacyjnego w zakresie rozszerzonym.

Ponieważ jedną z rekomendowanych w podstawie programowej aktywizujących metod pracy, które powinny być stosowane w szczególności przez nauczycieli przedmiotu wiedza o społeczeństwie jest tzw. metoda projektu, Ośrodek Rozwoju Edukacji przygotował i udostępnił na swojej stronie internetowej Poradnik dla nauczycieli i dyrektorów szkół. Metoda projektów nie tylko w gimnazjum, w którym nauczyciele wiedzy o społeczeństwie mogą znaleźć teoretyczne informacje i praktyczne wskazówki jak poprowadzić prace nad projektami edukacyjnymi uczniów.

Z zakresu edukacji prawnej dostępne są scenariusze lekcji (16), karty pracy ucznia (2), prezentacje multimedialne (3) oraz strony internetowe poświęcone edukacji prawnej (4) w zasobach Scholarisa - portalu wiedzy dla nauczycieli.

Ponadto ORE podejmuje dodatkowe działania służące wsparciu nauczycieli szkół w realizacji edukacji prawnej zgodnie z założeniami podstawy programowej kształcenia ogólnego. 7 stycznia br. w siedzibie ORE odbyło się spotkanie dotyczące wspólnego przygotowania publikacji na temat ochrony danych osobowych. W spotkaniu udział wzięli przedstawiciele Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych oraz przedstawiciele Ministerstwa Edukacji Narodowej. Ustalono następujące działania podejmowane w ramach współpracy z GIODO:

- przygotowanie publikacji na temat ochrony danych osobowych skierowanej do dyrektorów i nauczycieli szkół i placówek. Publikacja ma być praktycznym poradnikiem dla dyrektora szkoły, swoistym ABC na temat ochrony danych osobowych. Ma zawierać praktyczne wskazówki na temat działań, jakie musi podejmować dyrektor, scenariusz(e) szkolenia rady pedagogicznej, przykłady dobrych praktyk, a także przykładowe scenariusze zajęć dla nauczycieli z uczniami dotyczące tematyki ochrony danych osobowych, spotkań z rodzicami w tym zakresie; - Informacja o programie "Twoje dane - twoja sprawa" zamieszczona w czasopiśmie internetowym TRENDY 1/2013.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi wyłączną i pełną odpowiedzialność za jego treść.(PAP)

kom/ kos/