13.09. Warszawa - Ministerstwo Sprawiedliwości informuje:
Minister Sprawiedliwości o zakazie stosowania tortur oraz innego nieludzkiego traktowania na konferencji Rzecznika Praw Obywatelskich
Rozwój mechanizmów Protokołu fakultatywnego do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (OPCAT) i efektywności zapobiegania przypadkom tortur i nieludzkiego traktowania - to główne tematy konferencji pt. "OPCAT and The Ombudsman", zorganizowanej dzisiaj przez Rzecznika Praw Obywatelskich - prof. Irenę Lipowicz.
W spotkaniu wziął udział Minister Sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski.
- Minister Sprawiedliwości jest również "sprawcą" tego, że spotykamy się dzisiaj w tym miejscu i w tym gronie. Przyczyna sięga kilku lat wstecz, kiedy Rząd podjął decyzję o ratyfikacji OPCAT i powierzył realizację tej umowy Ministrowi Sprawiedliwości. Wówczas podstawową kwestią w związku z ratyfikacją przez Polskę OPCAT było rozstrzygnięcie, czy należy powołać do tego nową instytucję czy też powierzyć funkcję Krajowego Mechanizmu Prewencji (KMP) którejś z już istniejących. Zastanawialiśmy się, jakie rozwiązanie zagwarantuje jak najwłaściwszy sposób wykonywania zadań KMP i realizacji Protokołu - przypomniał Minister Sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski.
Minister dodał również, że w tych analizach brano pod uwagę koncepcje przyjęte w innych państwach i doświadczenia z ich funkcjonowania. Za najlepsze rozwiązanie uznano powierzenie funkcji KMP Rzecznikowi Praw Obywatelskich (RPO).
- Była to wspólna, w pełni aprobowana decyzja Rządu i Rzecznika Praw Obywatelskich. Instytucja polskiego Ombudsmana spełnia wszystkie kryteria wyznaczone przez OPCAT. RPO jest organem konstytucyjnym w pełni niezależnym od władzy wykonawczej. W momencie powierzenia funkcji Rzecznikowi funkcji KMP, miał on już ponad dwudziestoletnie doświadczenie w wizytowaniu miejsc, w których przebywają osoby pozbawione wolności. Lata tak skutecznego wykonywania zadań przez Ombudsmana sprawiły, że RPO jest w Polsce jedną z instytucji, które budzą największe zaufanie i szacunek zarówno wśród obywateli, jak i instytucji publicznych. Nie bez znaczenia było również to, że zadania wykonywane przez RPO przed powierzeniem mu funkcji KMP - były zbliżone do tych, jakie zakłada OPCAT. Również istotne było, że Rzecznik dysponował wtedy zasadniczymi instrumentami prawnymi wymaganymi do jej wykonywania. To, co rzeczywiście ulegało zmianie, to podjęcie działalności o charakterze prewencyjnym - powiedział Krzysztof Kwiatkowski.
Wcześniej zadaniem Rzecznika było reagowanie ex post - w odpowiedzi na zawiadomienia o naruszeniach praw człowieka.
Powyższe wnioski doprowadziły do tego, że w styczniu 2008 r. w sposób formalny funkcje KMP Rząd - a w jego imieniu Minister Sprawiedliwości - powierzył Ombudsmanowi. Analogiczne rozwiązania przyjęło kilka innych państw europejskich - Ombudsman jest krajowym mechanizmem prewencji w siedmiu spośród siedemnastu państw europejskich, które notyfikowały swoje mechanizmy Podkomitetowi ds. Prewencji.
- Dzisiaj, po kilku latach doświadczeń możemy z całą mocą potwierdzić, że ówczesna decyzja była słuszna - powiedział Krzysztof Kwiatkowski. - Obecnie jasno widać, że działalność RPO jako KMP w istotny sposób wzmacnia stopień ochrony praw osób przebywających w miejscach zatrzymań. Ponadto jest cenną inspiracją dla Ministra Sprawiedliwości w trosce o poprawę warunków, w jakich osoby te przebywają, i ich traktowania - dodał.
Wieloletnia współpraca pomiędzy Ministerstwem Sprawiedliwości a RPO, rozpoczęta jeszcze długo przed ratyfikacją OPCAT, od momentu przyjęcia przez Ombudsmana funkcji KMP stała się bardziej intensywna.
Przykładem takiej realnej współpracy może być reakcja Ministra Sprawiedliwości na sygnalizowane przez KMP wątpliwości, jakie budziła kontrola korespondencji osadzonych z międzynarodowymi organami ochrony praw człowieka oraz RPO.
- Do tej pory korespondencja ta mogła być otwierana przez służbę więzienną bez zapoznawania się z jej treścią. Interwencje KMP doprowadziły do opracowania przez Ministerstwo Sprawiedliwości projektu zmian Kodeksu karnego wykonawczego zakazującego takiej kontroli. Projekt został przyjęty przez Sejm, a jutro zajmie się nim Senat - przypomniał Minister Sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski.
Dobrym przykładem jest tu również współpraca między KMP a Ministerstwem Sprawiedliwości na rzecz ochrony nieletnich, którzy weszli w konflikt z prawem. Podstawą naszej współpracy jest regularna wymiana informacji zarówno o problemach dostrzeżonych w jednostkach dla nieletnich, jak i zaleceniach przedłożonych ich władzom. Często, w przypadku mniejszych uchybień, przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości dokonują analizy informacji KMP i weryfikują wykonywanie zaleceń przez jednostkę podczas własnych wizytacji. W sytuacjach, gdy, wnioski pokontrolne są poważne, Ministerstwo Sprawiedliwości przeprowadza bardzo szczegółowe postępowanie wyjaśniające i kilkakrotnie wizytuję tę samą jednostkę. O wszystkich efektach tych działań RPO jest informowany na bieżąco. Nasze współdziałanie przynosi widoczne rezultaty w postaci poprawy ochrony praw nieletnich pozbawionych wolności.
- Praktyka ostatnich lat współpracy dowodzi jednak również, że pozycja prawna KMP wymaga stałej weryfikacji i wzmacniania. Potwierdzeniem tej tezy okazała się na przykład sytuacja potrzeby nadania RPO dodatkowych uprawnień w dziedzinie przetwarzania danych osobowych osób pozbawionych wolności. Obecnie w polskim parlamencie trwają prace nad odpowiednią nowelizacją ustawy o RPO. Rząd jest sprzymierzeńcem tych zmian. Mam nadzieję, że poszerzenie uprawnień RPO i umocnienie pozycji KMP ułatwi Rzecznikowi Praw Obywatelskich wykonywanie tych ważnych zadań oraz w jeszcze większym stopniu wzmocni współpracę z Ministerstwem Sprawiedliwości - zakończył Krzysztof Kwiatkowski.
UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi wyłączną i pełną odpowiedzialność za jego treść.(PAP)
kom/ jgr/