Przez Wenezuelę paliwo po 5,4 zł/litr?

Zapaść ekonomiczna w Wenezueli pogłębia się. W kraju brakuje żywności, a podstawowych leków nie ma nawet w szpitalach. Inflacja zaś ma sięgnąć w tym roku prawie 14 tys. proc. - według szacunków MFW. Potwierdza to zresztą zachowanie lokalnej waluty. Dolar przez rok zdrożał ok. 140 razy według notowań DolarToday.

Dane Funduszu pokazują również, że PKB w latach 2013-2018 skurczy się w sumie o 45 proc., co prawdopodobnie jest największym kryzysem na świecie, pomijając państwa objęte działaniami wojennymi. W kraju przestała funkcjonować sprzedaż nowych samochodów, zamiera ruch lotniczy i dochodzi do morderstw na tle rabunkowym, gdzie łupem padają dotowane przez państwo paczki z ryżem, makaronem oraz olejem do smażenia. Czy w takich warunkach możliwe jest, by obecny reżim utrzymał władzę?

Pół żartem pół serio chciałoby się odpowiedzieć: Chaviści trzymają się mocno, parafrazując nieco “Wesele” Wyspiańskiego. Sytuacja jednak jest daleka od jakichkolwiek żartów. Ekipa Nicolasa Maduro poprzez kilka sprytnych decyzji najprawdopodobniej utrzyma władzę mimo tak dramatycznej sytuacji ekonomicznej oraz humanitarnej.

Przede wszystkim pozwoli im na to przeprowadzony w ostatnich latach zamach na instytucje demokratyczne. Według opracowań bezpartyjnego biura analiz Kongresu “Congressional Research Services” (CRS) związany z ekipą rządową Sąd Najwyższy od 2016 r. zaczął blokować wszystkie kluczowe ustawy przygotowane w kontrolowanym przez opozycję parlamencie.

Następnie na początku drugiej połowy 2017 r. doszło do wyborów w 545-miejscowym Zgromadzeniu Konstytucyjnym. Po co? Tutaj z odpowiedzią przychodzi publikacja Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Z analizy PISM wynika, że zamiast nowej konstytucji faktycznym celem Maduro było „wprowadzenie rozwiązań ustrojowych pozwalających na utrwalenie władzy rządu i kontynuację jego polityki oraz marginalizację opozycji”. Dodatkowo opracowanie CRS „Venezuela: Background and U.S. Relations” sugeruje, że wybory do Zgromadzenia Konstytucyjnego były sfałszowane, a to właśnie ono praktycznie przejęło władzę, zabierając tym samym możliwości legislacyjne faktycznemu parlamentowi kontrolowanemu przez opozycję.

CRS zwraca również uwagę, że została wprowadzona silna cenzura zarówno na media lokalne, jak i zagraniczne. Z kolei w kontekście zaplanowanych na 20 maja wyborów prezydenckich trzech wiodących opozycyjnych kandydatów nie będzie mogło wziąć w nich udziału. Leopoldo Lopez ma areszt domowy, Henrique Capriles (swoją drogą z polskimi korzeniami) zgodnie z wyrokiem sądu nie może się ubiegać o stanowiska państwowe. Natomiast Antonio Ledezma został zmuszony do opuszczenia kraju. Zdziesiątkowana protestami i wyrokami opozycja nie jest więc w stanie wysunąć odpowiedniego kandydata i zdecydowała się zbojkotować wybory.

Działania przeprowadzone przez ekipę Maduro w ostatnich latach pokazują, że nie ma on zamiaru oddać władzy niezależnie od okoliczności. To z kolei sugeruje, że problemy Wenezueli mogą się piętrzyć. Ale jakie to ma znaczenie dla Polski?

Wenezuela ze względu na kryzys ekonomiczny, powszechną nacjonalizację czy brak inwestycji w przemyśle naftowym znacznie ograniczyła produkcję ropy naftowej (o ponad 400 tys. baryłek dziennie na przestrzeni ostatniego półrocza - do 1,55 miliona/dzień). Jest to obecnie jeden z powodów silnego wzrostu cen tego surowca na świecie.

Zakładając, że Maduro pozostanie na stanowisku, sytuacja raczej ulegnie pogorszeniu niż poprawie. Dalszy spadek wydobycia jest praktycznie pewny. Dodatkowo wiele wskazuje na to, że pozostanie reżimu przy władzy może spowodować wprowadzenie sankcji ze strony Stanów Zjednoczonych na wenezuelską ropę - eksport do USA w lutym wynosił 330 tys. dziennie baryłek (bpd) według danych EIA. To będzie oznaczać kolejne zaburzenia w produkcji i np. konieczność szukania innych odbiorców. Generuje to wyższe koszty dla Caracas i mniejsze wpływy, a więc i mniej inwestycji.

Należy także pamiętać, że znaczna część wydobywanego w Wenezueli surowca to tak zwana ciężka ropa. By zapewnić jej możliwość transportu oraz przerobu w rafineriach, konieczne jest jej rozcieńczenie ropą lekką. Ona była sprowadzana do tej pory m.in. z USA. Hipotetyczne sankcje mogłyby spowodować więc nie tylko problemy z wydobyciem, ale także i przygotowaniem odpowiedniego produktu na rynek. To kolejne ryzyko dla bilansu globalnej podaży tego surowca.

Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) w kwietniu oceniała, że wydobycie z Wenezueli może jeszcze spaść do 1,38 mln bpd, czyli kolejne o 200 tys. bpd. Ten scenariusz wydaje się być wkalkulowany w ceny. Jednak pytani przez „Financial Times” ekonomiści obawiają się, że produkcja z Wenezueli może spaść do 1 miliona, czyli o następne 400 tys. bpd.

Biorąc pod uwagę, że wybory nie zmienią reżimu w Caracas, a Stany Zjednoczone oraz ich sojusznicy zdecydują się na bardziej agresywne działanie przeciwko Maduro, obniżenie produkcji do 1 miliona może być całkiem prawdopodobne. Gdy rynek zacznie spekulować o takim scenariuszu, to niedługo odmiana Brent łatwo może przekroczyć 80 dol. za baryłkę, czyli wzrośnie o kolejne 10 proc. Na wysokie ceny oraz obawy o popyt nadal będzie wpływać także decyzja USA dotycząca sankcji wobec Iranu.

Już w tym momencie, biorąc pod uwagę ceny ropy na europejskich rynkach, należy oczekiwać, że w drugiej połowie maja średnia cena podstawowej benzyny bezołowiowej będzie blisko granicy 5,10 zł za litr. Z tego wynika, że na niektórych stacjach zobaczymy ceny zbliżone 5,20 zł/litr, a coraz trudniej będzie znaleźć miejsca z popularną „95” za 4,99 zł/litr. O ok. 10 gr tańszy natomiast powinien być diesel.

Warto także pamiętać, że Polska miesięcznie importuje ok. 15 mln baryłek ropy naftowej. Gdyby jej ceny wzrosły o 7 dol. na baryłce, co w przypadku załamania produkcji z Wenezueli jest całkiem prawdopodobne, dodatkowe koszty dla polskiej gospodarki sięgałby ok. 350 mln zł w ujęciu miesięcznym. W porównaniu do okresu letniego ub.r. wzrosłyby one o ok. 1,8 mld zł miesięcznie.

Musimy więc się przygotować na wysokie ceny paliw w kolejnych tygodniach, a przy poważniejszych zaburzeniach produkcji w Wenezueli niewykluczone, że benzyna osiągnęłaby okolicę 5,30-5,40 zł/litr na początku wakacji.