Ruszają konsultacje społeczne Krajowego Programu Ochrony Powietrza (opis)

Celem programu ma być poprawa jakości powietrza w Polsce.

"Chcemy, żeby ten program był nie tylko zaproponowany przez ministra środowiska i uchwalony przez rząd, ale żeby był powszechnie akceptowany. To jest kluczem do osiągnięcia celu" - mówił w Krakowie minister środowiska Maciej Grabowski. Dodał, że spośród zawartych w programie propozycji miasta i gminy, mogą wybrać najlepsze dla siebie rozwiązania.

Grabowski powiedział, że opracowanie programu to wymóg UE, ale dla niego główną przesłanką jest to, by "rzeczywiście zmieniało się powietrze, w szczególności w ośrodkach miejskich". Minister zapewnił, że Polsce nie grożą wielomilionowe kary za przekroczenia norm zanieczyszczenia powietrza, a podobne kłopoty ma w Europie 18 innych krajów. "Jesteśmy w kontakcie z Komisją Europejską. Te dość alarmistyczne sygnały, które w Polsce się pojawiły, że za chwilę będziemy płacić gigantyczne kary, w mojej opinii nie mają uzasadnienia" - zaznaczył minister.

W Krajowym Programie Ochrony Powietrza wskazano, że za przekroczenie dopuszczalnych norm emisji pyłu zawieszonego PM 10 w Polsce w 88,2 proc. odpowiada indywidualne ogrzewanie budynków. Tylko w 4,09 proc. wpływa na to ruch pojazdów, w niespełna 3 proc. emisja wtórna zanieczyszczeń z dróg i ulic, a w 1,84 proc. przemysł.

W dokumencie postulowane są liczne zmiany w prawie ochrony środowiska, prawie budowlanym, energetycznym i o ruchu drogowym. Chodzi m.in. o wprowadzenie definicji niskiej emisji, określanie w pozwoleniach na budowę dopuszczalnego sposobu ogrzewania budynków, na tych obszarach, gdzie normy zanieczyszczeń powietrza są przekraczane, o możliwość ustanowienia stref ograniczonej emisji transportowej, a także o określenie, jakiej jakości muszą być paliwa stałe stosowane w gospodarstwach domowych oraz dopuszczalna emisja zanieczyszczeń z domowych pieców.

Propozycje dotyczące jakości paliw i norm pieców są zgodne z postulatami Polskiego Alarmu Smogowego. Prezes tej inicjatywy Andrzej Guła mówił w poniedziałek, że samorządy nie mają skutecznych narzędzi do walki z niską emisją. "Bez zmian legislacyjnych nie poprawimy jakości powietrza w Polsce" - powiedział.

Guła podkreślił, że konieczne jest ustalenie: norm jakości węgla, sprzedawanego gospodarstwom domowym i norm emisji dla stosowanych tam kotłów oraz nadanie większych uprawnień samorządom i wręczył ministrowi pismo w tej sprawie do premier Ewy Kopacz. "Niestety zaproponowany w styczniu tego roku projekt rozporządzenia ministra gospodarki w sprawie norm dla węgla kamiennego nie pozostawia złudzeń - do gospodarstw domowych nadal będzie sprzedawany najgorszy asortyment węgla" - ocenił Guła.

W Krajowym Programie Ochrony Powietrza mowa także o dopłatach dla gmin i właścicieli domów jednorodzinnych do wymiany pieców węglowych, rozwoju produkcji paliw nisko i bezemisyjnych, modernizacji transportu zbiorowego i prowadzeniu kampanii informacyjnych na temat zachowań sprzyjających poprawie jakości powietrza.

Minister Grabowski zapowiedział, że w tym półroczu Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska uruchomi nowy program - współfinansowania termoizolacji budynków w gospodarstwach domowych.

Podkreślił, że nieprzypadkowo na miejsce ogłoszenia rozpoczęcia konsultacji wybrał Małopolskę, bo to region, w którym są problemu z jakością powietrza, ale też podejmowanych jest wiele działań, by to zmienić.

"Samorząd województwa jest zdeterminowany, aby zredukować zanieczyszczenia powietrza na terenie Krakowa i całego województwa, bo problem ten dotyczy ponad połowy naszych samorządów. To ponad 90 gmin, które muszą przygotować własne programy, rozwiązania i które muszą wykazać się determinacja, abyśmy wspólnie mogli osiągnąć efekt" - mówił marszałek Małopolski Marek Sowa.

Dodał, że w ostatnich dwóch latach w Małopolsce wymieniono ponad 4 tys. starych kotłów grzewczych. W MRPO 2014-20 zarezerwowano na ten cel blisko 100 mln euro. Blisko 140 mln euro będzie przeznaczonych na rozwój transportu miejskiego, w tym budowę ścieżek rowerowych, a 96 mln euro na termoizolację obiektów publicznych i wielorodzinnych.

Przewodniczący sejmowej podkomisji ds. monitorowania gospodarki odpadami Tadeusz Arkit (PO) mówił, że do laski marszałkowskiej złożony został projekt nowelizacji prawa o ochronie środowiska. Przewiduje on m.in. że samorządy wojewódzkie będą mogły określać rodzaje i jakość paliw stałych dopuszczonych do stosowania oraz parametry techniczne lub parametry emisji urządzeń do spalania. Uchwała w tej sprawie będzie jednak musiała określać obszar, na jakim obowiązują ograniczenia. "Samorządy będą też mogły wprowadzić strefy ograniczonej emisji komunikacyjnej, ustalić ich granice oraz graniczne normy emisji zanieczyszczeń dla samochodów" - mówił Arkit.

Obecni na spotkaniu z ministrem samorządowcy, przedstawiciele biznesu i organizacji pozarządowych podpisali "Porozumienie na rzecz czystego powietrza" czyli deklarację współpracy w celu poprawy jakości powietrza w kraju.

Konsultacje Krajowego Programu Ochrony Powietrza potrwają do 8 kwietnia. Minister ma nadzieję, że program zostanie przyjęty przez rząd w pierwszej połowie tego roku.

Kraków jest pierwszym miastem w Polsce, gdzie sejmik województwa uchwalił zakaz stosowania paliw stałych, w tym węgla, do ogrzewania mieszkań i domów. Uchwała przyjęta w listopadzie 2013 r. została zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który stwierdził jej nieważność. Skargę na to orzeczenie złożył NSA zarząd województwa małopolskiego i Krakowski Alarm Antysmogowy.