Śląskie/ Jedna trzecia RPO zostanie rozdzielona lokalnie

Umowy na wdrażanie tzw. lokalnych komponentów RPO podpisali w piątek z przedstawicielami trzech subregionów województwa marszałek Wojciech Saługa i członek zarządu regionu Gabriela Lenartowicz.

Już w poprzednim śląskim RPO część unijnych środków została przekazana do samodzielnego rozdysponowania między cztery subregiony województwa: największy - centralny, obejmujący m.in. aglomerację katowicką oraz mniejsze - południowy, północny i zachodni. Teraz podobne rozwiązanie pod nazwą Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) stosowane jest w skali kraju w miastach wojewódzkich i ich tzw. obszarach funkcjonalnych.

W przypadku woj. śląskiego ZIT będzie wdrażał cały tzw. subregion centralny. Pozostałe subregiony woj. śląskiego - również funkcjonalnie ze sobą powiązane i mające doświadczenie w takiej współpracy - będą korzystały z narzędzia pod nazwą Regionalnych Inwestycji Terytorialnych (RIT).

"Już w poprzedniej perspektywie z samorządami lokalnymi współpracowało się dobrze. Mamy już doświadczenie, nie mamy obaw. Samorządy potrafią dobrze wydawać te środki" - ocenił w piątek marszałek Saługa. "Żadne województwo w kraju pełniące funkcję instytucji zarządzającej tak się nie podzieliło decyzjami ze swoimi regionami" - mówiła Lenartowicz.

Tego dnia zarząd woj. śląskiego podpisał umowy na wdrażanie RIT-ów z przedstawicielami tamtejszych tzw. instytucji pośredniczących. Z ramienia subregionu północnego był to prezydent Częstochowy (miasta, które wybrano tzw. liderem subregionu) Krzysztof Matyjaszczyk. Podobnie w imieniu subregionu południowego podpis złożył prezydent Bielska-Białej Jacek Krywult.

W subregionie zachodnim od 2003 r. działa Związek Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego. Jego szefem jest obecnie prezydent Wodzisławia Śląskiego Mieczysław Kieca, który w piątek podpisał umowę ws. współuczestnictwa w zarządzaniu środkami tamtejszego RIT.

Podobny związek działa też w subregionie centralnym, który jeszcze nie zdecydował się podpisać umowy. Przewodniczący Związku Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego prezydent Gliwic Zygmunt Frankiewicz wyjaśnił PAP, że zabrakło czasu na doprecyzowanie tekstu dokumentu; wyraził też nadzieję, że zostanie on podpisany w najbliższych dniach.

"Nie chodzi ani o wskaźniki, ani o pieniądze, po prostu za mało czasu, za duże tempo... Mamy tych pieniędzy (w ramach ZIT - PAP) dużo, mamy dużo członków, trzeba to koordynować, uzgadniać" - mówił w piątek Frankiewicz. Marszałek Saługa ocenił z kolei, że w największym subregionie centralnym "nie ma złej woli; jest wiele obaw". "Brakło być może piętnastu minut, a może kilku godzin, by wyjaśnić pewne kwestie i odpowiedzieć na parę pytań - sygnalizował.

Marszałek przypomniał, że nowy śląski RPO Komisja Europejska zatwierdziła 18 grudnia, a 26 lutego zawarto porozumienie rządu z woj. śląskim ws. tego programu. Znalazło się w nim najwięcej środków UE spośród programów regionalnych w Polsce - 3,477 mld euro. Na ZIT i RIT trafi 1107,8 mln euro, czyli 32 proc. alokacji całego RPO.

Lenartowicz mówiła, że choć wypracowana w poprzednich latach w regionie formuła dotyczyła bezkonkursowego dzielenia środków na poziomie subregionów, w toku negocjacji KE wyznaczyła teraz limit 85 proc. wydatków w trybie bezkonkursowym. Dla pozostałych 15 proc. muszą odbyć się (ograniczone) konkursy.

Członek zarządu akcentowała też, że choć przygotowane w subregionach strategie ich rozwoju (będące podstawą dla ZIT) są niejako kontynuacją wcześniej opracowywanych tam programów rozwoju, efektem obecnych projektów w ramach ZIT ma być "synergia wynikająca z rzeczywistego, nie tylko terytorialnego zintegrowania tych projektów". "One muszą być przede wszystkim powiązane celowo" - wskazała Lenartowicz.

Subregion północny woj. śląskiego liczy ok. 3 tys. km kw. powierzchni i 533 tys. mieszkańców. Na realizację RIT wszystkie 34 tamtejsze samorządy otrzymają łącznie 104,2 mln euro. Subregion zachodni to 1,3 tys. km kw. powierzchni i 640 tys. mieszkańców; tamtejszych 28 samorządów otrzyma na RIT (w ramach związku subregionu) 105,4 mln euro. Subregion południowy to 41 samorządów, 2,4 tys. km kw. powierzchni i 647 tys. mieszkańców - kwota dla tamtejszych RIT to 105,1 mln euro.

Subregion centralny zrzesza 81 samorządów, obejmuje 5,6 tys. km kw. powierzchni i 2,86 mln mieszkańców. Na realizację swojego ZIT tamtejszy związek subregionu otrzyma 793 mln euro.

Środki ZIT/RIT mogą być przeznaczone na: tereny inwestycyjne typu "brownfield", odnawialne źródła energii i efektywność energetyczną, zrównoważony transport publiczny i oświetlenie, gospodarkę odpadami oraz wodno-ściekową, ochronę różnorodności biologicznej, infrastrukturę społeczną, kompleksową rewitalizację, a także edukację - przedszkola, szkolnictwo zawodowe i kształcenie ustawiczne dorosłych.