System podatkowy uderza w finanse gmin

Samorządowcy biją na alarm: w tym roku znacząco spadły dochody wielu gmin.

_ W 12 największych miastach to spadek rzędu 7 proc., pierwszy tak drastyczny w ostatnim dwudziestoleciu _ – mówi Danuta Kamińska, skarbnik miasta Katowice, przewodnicząca Komisji Skarbników w Unii Metropolii Polskich.

W przyszłym roku, jak przewidują samorządowcy, może być jeszcze gorzej.

Według Ministerstwa Finansów tegoroczne wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych będą niższe o 14,5 proc., a z podatku dochodowego od osób prawnych o 27,5 proc. w stosunku do tego, co pierwotnie zakładano. Straci budżet państwa, stracą też gminy, które w tych podatkach mają swój udział (w PIT: 36,72 proc. gminy i 10,25 proc. powiaty, a w CIT – odpowiednio 6,71 proc. i 1,4 proc.).

Eksperci nie mają wątpliwości, że przyczyn trudnej sytuacji jest kilka.

_ Składają się na nią zmiana przepisów podatkowych oraz wprowadzanie zwolnień w podatkach lokalnych i wyłączeń spod tego opodatkowania. Odbywa się to bez uwzględniania interesów gmin i zazwyczaj bez refundowania im powstałego w wyniku zmiany prawa ubytku dochodów, mimo że taki obowiązek istnieje _ – powiedział „Rz” prof. Leonard Etel z Uniwersytetu w Białymstoku.

Do gminnej kasy nie trafiają też pieniądze od spadków i darowizn przekazywanych najbliższej rodzinie, bo parlament dwa lata temu wprowadził generalne zwolnienie z tego tytułu. Na dodatek w tym roku wprowadzone zostały dwie niższe stawki w podatku dochodowym od osób fizycznych (18 i 32 proc. zamiast dotychczasowych 19, 30 i 40 proc.), a odczuwane spowolnienie w gospodarce przełożyło się na niższe wpływy. Trzeba też pamiętać o trudniejszej sytuacji przedsiębiorców, którzy zasilają lokalne budżety pieniędzmi z podatku od środków transportowych.

_ Obserwujemy wzrost wniosków o ulgi w podatkach lokalnych. Transportowcy mają mniej zleceń i oczekują rozłożenia na raty, odroczenia terminu zapłaty podatku czy wręcz jego umorzenia. Niższe są też wpływy z opłaty targowej czy skarbowej _– wylicza Danuta Kamińska.

_ Szczególnie trudną sytuację będą miały „bogate” miasta, które mimo obniżenia wpływów podatkowych muszą odprowadzać obowiązkową wpłatę do budżetu państwa na zwiększenie części równoważącej subwencji ogólnej, tzw. janosikowe. Dla miast zrzeszonych w UMP to kwota przekraczająca 1,3 mld zł. _

Swoje dokładają także sądy administracyjne, których orzecznictwo nie jest jednolite. Zadania nie ułatwia słaba jakość przepisów regulujących podatki lokalne lub ich brak. Na tym gruncie dochodzi do sporów między podatnikami a gminą, a każda przegrana zmusza je do oddawania olbrzymich pieniędzy. Tak jest np. ze zwrotem podatku od nieruchomości za drogi wewnętrzne, który był pobierany przez gminy w latach 2004 – 2006, a który teraz muszą zwracać, bo jak się okazało, nie było podstaw do jego pobierania. Takich problemów jest więcej i dotyczą m.in. opodatkowania budowli, tablic reklamowych i billboardów. Obecne kłopoty finansowe gmin potęgują ich obawy utraty refundacji z UE wielu realizowanych na ich terenie inwestycji infrastrukturalnych.

_ Pozostaje albo renegocjować umowę na dotacje z UE, by przesunąć w czasie wykorzystanie środków finansowych, albo się postarać o własny wkład z innego źródła, np. poprzez pożyczkę czy kredyt komercyjny _ – radzi Adam Allen, menedżer w Dziale Ulg i Dotacji Inwestycyjnych Ernst & Young.

| *Ile stracą największe miasta w Polsce * Dochody 12 miast zrzeszonych w Unii Metropolii Polskich zmaleją w tym roku o ponad 2,1 mld zł, w szczególności: — z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) – o 1375 mln zł, — z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) – o 177 mln zł, — z podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) – o 344 mln zł, — ze sprzedaży mienia – o 210 mln zł. W Unii Metropolii Polskich zrzeszone są: Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Katowice, Kraków, Lublin, Łódź, Poznań, Rzeszów, Szczecin, Warszawa i Wrocław |
| --- |

Grażyna J. Leśniak