Wypłać dywidendę w terminie, bo inaczej fiskus naliczy przychód

Dlatego spółka powinna wypłacić dywidendę w terminie albo jeśli nie może tego zrobić, przesunąć go na później uchwałą zgromadzenia wspólników.

Zgodnie z art.191 § 1 kodeksu spółek handlowych wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników. Umowa spółki może regulować również zasady przeznaczania zysku na kapitały zapasowe (rezerwowe).

Przykład
Z uwagi na planowane w przyszłości inwestycje wspólnicy spółki z o.o. Alfa podjęli uchwałę o przeznaczeniu całości zysku wypracowanego w 2007 r. na kapitał zapasowy. Wspólnicy nie nabywają prawa do zysku za 2007 r., ponieważ zgodnie z uchwałą nie został on przeznaczony do podziału. Taka decyzja nie powoduje powstania w spółce przychodu z nieodpłatnego świadczenia.

Prawo wspólnika do zysku powstaje z chwilą podjęcia uchwały o jego przeznaczeniu do podziału pomiędzy wspólników. Termin wypłaty dywidendy wynika zazwyczaj z tej uchwały. Postanowienia dotyczące tego terminu może zawierać również umowa spółki (art. 191 § 2 k.s.h.).

Zatrzymanie środków przeznaczonych na wypłatę dywidendy w spółce po upływie określonego np. w uchwale terminu jej płatności może spowodować powstanie przychodu z nieodpłatnie otrzymanego świadczenia (art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT).

Przykład
30 kwietnia 2008 r. zgromadzenie wspólników spółki z o.o. Beta podjęło uchwałę o podziale zysku netto za 2007 r. w wysokości 1 000 000 zł pomiędzy wspólników. W uchwale jako dzień wypłaty dywidendy określono 30 października 2008 r. Z uwagi na konieczność realizacji inwestycji Beta – po uzgodnieniu z udziałowcem – wstrzymała czasowo wypłatę dywidendy. Spółka powinna ustalić przychód z nieodpłatnego świadczenia. Korzysta bowiem ze środków finansowych przysługujących wspólnikom.

W pewnych sytuacjach można jednak bronić stanowiska, że opóźnienie wypłaty dywidendy nie powoduje powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia. W orzecznictwie wyrażono bowiem pogląd, że nieterminowo regulowane zobowiązania nie stanowią nieodpłatnego świadczenia, chyba że organ podatkowy wykazałby, że strony celowo tak układały swoje stosunki umowne, aby ominąć przepisy (np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 kwietnia 2003 r., I SA/Wr 2969/00).

Jeżeli opóźnienie wypłaty dywidendy wynika z przyczyn niezależnych od spółki (np. problemy z płynnością wskutek kryzysu na rynkach finansowych), trudno podnosić zarzut świadomego kształtowania wzajemnych stosunków w celu ominięcia przepisów. Przychód z nieodpłatnego świadczenia powstanie natomiast wtedy, gdy zwłoka w wypłacie ma na celu udostępnienie kapitału spółce.

Niekorzystne skutki podatkowe związane z opóźnieniem wypłaty dywidendy można wyeliminować poprzez „ostrożne” określenie terminu wypłaty w uchwale, np. przyjęcie dnia odległego w czasie. Datą wymagalności dywidendy będzie dzień określony w uchwale, przy czym bez znaczenia jest to, ile czasu upłynie między podjęciem uchwały a momentem wymagalności. Potwierdza to orzecznictwo sądowe (np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 27 września 2007 r., I SA/Rz 585/07).

Podjęcie uchwały o wypłacie dywidendy w ratach oznacza, że staje się ona należna w terminie wypłaty poszczególnych rat. Jednak również przekroczenie terminu wypłaty raty dywidendy może prowadzić do powstania po stronie spółki przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia. Przykład
Wspólnicy spółki z o.o. Gama podjęli uchwałę, że dywidenda za 2007 r. zostanie wypłacona w dwóch równych ratach. Uchwała zawiera również terminy płatności poszczególnych rat (30 maja i 30 października 2008 r.). Jeśli raty dywidendy nie zostaną wypłacone w terminie, spółka będzie miała co do zasady obowiązek opodatkowania przychodu z nieodpłatnego świadczenia.

Tak też uważają organy podatkowe (np. interpretacja Trzeciego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Radomiu z 4 czerwca 2007 r., 1473/904/KDO/423/ 38/07 /ES).

Jak ustalić wysokość przychodu z nieodpłatnego świadczenia? Będzie równa co do zasady odsetkom, które spółka musiałaby zapłacić, gdyby chciała pozyskać na rynku kapitał w wysokości pozostawionej jej do dyspozycji dywidendy (tak np. w interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 5 grudnia 2007 r., IBPB3/423-112/07/JD).

Przychód z nieodpłatnego świadczenia powstaje dopiero w momencie, kiedy roszczenie o wypłatę dywidendy stanie się wymagalne. Stanie się to w terminie określonym bądź w umowie spółki, bądź w uchwale zgromadzenia wspólników (np. interpretacja Izby Skarbowej w Rzeszowie z 4 stycznia 2008 r., L.IS.I/1/4231/12/2007).

Organy podatkowe uważają, że w sytuacji gdy data wypłaty dywidendy nie została określona ani w uchwale, ani w umowie spółki, staje się ona wymagalna natychmiast po podjęciu uchwały (np. interpretacja Łódzkiego Urzędu Skarbowego z 30 sierpnia 2007 r., ŁUS-II-2-423/177/07/AG, interpretacja Urzędu Skarbowego w Lesznie z 22 września 2006 r., PD-Ia- 423-5/06). Wobec takiego stanowiska brak natychmiastowej wypłaty dywidendy spowoduje konieczność opodatkowania przez spółkę przychodu z tytułu nieodpłatnego korzystania z kapitału wspólników.

Mniej rygorystyczne, a naszym zdaniem bardziej trafne stanowisko co do terminu wymagalności roszczenia o wypłatę dywidendy w takich wypadkach prezentowane jest przez komentatorów przepisów kodeksu spółek handlowych. Twierdzą, że roszczenie o wypłatę dywidendy staje się wymagalne po upływie niezbędnego czasu dla przygotowania wypłaty (Sołtysiński, Szajkowski, Szumański, Tarska, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, C.H. Beck 2005, t. II, s.394) lub że „wypłata powinna nastąpić w stosunkowo krótkim czasie po podjęciu stosownych uchwał” (Kidyba, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz, C.H. Beck 2005, s. 392).

Autorzy są doradcami podatkowymi w Roedl, Jamroży, Majchrowicz-Bączyk, Smagowicz-Tokarz Kancelaria Prawna sp.k.

Czy będzie łatwiej po zmianach
Planowana zmiana kodeksu spółek handlowych zakłada doprecyzowanie przepisów mówiących o momencie wypłaty dywidendy. Zgodnie z uchwaloną przez Sejm 23 października br. nowelizacją kodeksu spółek handlowych planowane jest dodanie § 4 do art. 193, który brzmi: „Dywidendę wypłaca się w dniu określonym w uchwale wspólników.
Jeżeli uchwała wspólników takiego dnia nie określa, dywidenda jest wypłacana w dniu określonym przez zarząd”. Tak więc w pierwszej kolejności o terminie wypłaty dywidendy powinni decydować sami wspólnicy (poprzez podjęcie stosownej uchwały), a w dalszej kolejności – zarząd.
Nowa regulacja ułatwi stosowanie przepisów podatkowych o przychodach z nieodpłatnego świadczenia przy opóźnieniach w wypłatach dywidend, ponieważ precyzuje, w jakich terminach dywidenda stanie się wymagalna.