Będzie można zastrzec numer PESEL. Nowa funkcja mObywatela

Od 17 listopada 2023 r. będzie możliwe zastrzeżenie lub cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL elektronicznie - także przy użyciu aplikacji mObywatel lub osobiście w siedzibie dowolnej gminy. PESEL zastrzec będzie można również w placówce bankowej i na poczcie.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Zastrzeżenie numeru PESEL okaże się nieocenioną pomocą w szczególności dla osób, które zgubiły swoje dokumenty tożsamości lub zostały okradzione. Wówczas będą one mogły udać się do placówki instytucji finansowej lub urzędu i zastrzec swój PESEL, co uchroni je przed zaciągnięciem kredytu lub pożyczki na ich dane personalne. Będzie można również użyć profilu zaufanego i aplikacji mObywatel. 

Z usługi zastrzeżenia numeru PESEL skorzystają pełnoletni obywatele Polski, a także cudzoziemcy, którym został on nadany. Do zastrzeżenia numeru PESEL niezbędne będzie zweryfikowanie tożsamości i złożenie stosownego wniosku w rejestrze. W utworzonym Rejestrze Zastrzeżeń Numerów PESEL każda osoba fizyczna będzie mogła dokonać:

• zastrzeżenia numeru PESEL;
• cofnięcia zastrzeżenia numeru PESEL;
• ustawienia automatycznego zastrzeżenia numeru PESEL;
• sprawdzenia historii weryfikacji numeru PESEL przez instytucje, firmy i osoby prywatne;
• podglądu historii zmian statusu.

Jak przekazała kancelaria prezydenta, ustawa z dnia 7 lipca 2023 r., o zmianie niektórych ustaw, w celu ograniczania skutków kradzieży tożsamości, ma na celu zwiększenie ochrony przed nadużyciami.

Mowa o z kradzieży danych i ograniczeniach skali zjawiska wyłudzania środków finansowych poprzez zaciąganie zobowiązań finansowych na inną osobę (m.in. umowy kredytu, umowy pożyczki, umowy sprzedaży nieruchomości), bez wiedzy i zgody właściciela, a także zjawiska tzw. SIM swappingu, czyli wyrobienia duplikatu karty SIM, która może być potem użyta do nielegalnego autoryzowania transakcji.

Celem ustawy, jak tłumaczył podczas parlamentarnych prac podsekretarz stanu w Ministerstwie Cyfryzacji Paweł Lewandowski, jest umożliwienie posiadaczom numeru PESEL, zastrzegania go w rejestrze. Według autorów propozycji, obywatele będą w ten sposób chronieni przed zaciąganiem na ich dane zobowiązań finansowych, takich jak kredyt i pożyczka, czy też przed wydaniem przez przedsiębiorstwa telekomunikacyjne duplikatów ich kart SIM.

Ustawa przewiduje, że obywatele nie będą obciążani za zobowiązanie, które zostało zaciągnięte bez ich wiedzy mimo istniejącego zastrzeżenia numeru PESEL. Lewandowski tłumaczył, że podmioty jak banki, instytucje kredytowe lub notariusze przed zawarciem umowy lub podjęciem czynności będą musiały sprawdzać w rejestrze, czy PESEL danej osoby został zastrzeżony.

Weryfikacja zastrzeżenia numeru PESEL będzie też konieczna w przypadku wypłat gotówki, które pojedynczo lub jako suma wypłat dokonanych w danym dniu w placówce bankowej jednego dnia, będą przekraczać trzykrotność minimalnego wynagrodzenia. W przypadku zastrzeżenia numeru PESEL wypłata będzie możliwa po upływie 12 godzin od złożenia przez posiadacza rachunku dyspozycji wypłaty gotówkowej, nawet jeśli zastrzeżenie zostanie cofnięte.