Biznes w strefie

Początkowo powołano 17 stref, spośród których 15 rozpoczęło faktyczną działalność, a dwie strefy połączyły się. W chwili obecnej istnieje 14 stref ekonomicznych, z których każda ma rozproszoną lokalizację, tzn. na terenie więcej niż jednej gminy, a w niektórych przypadkach nawet województw. Każda strefa została powołana na z góry określony okres, przeważnie na 20 lat. Tereny wchodzące w skład stref to obszar prawie 11 tys. ha, z czego około 68 proc. zostało już zagospodarowanych. Na koniec pierwszego kwartału 2008 r. wydano 1096 zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie SSE, efektem czego są zrealizowane inwestycje o wartości ponad 48 mld zł i stworzenie ponad 147 tys. i utrzymanie ponad 45 tys. miejsc pracy.

Najwięcej zezwoleń, największe nakłady i najwięcej miejsc pracy utworzyły przedsiębiorstwa działające na terenie Katowickiej i Wałbrzyskiej SSE. Ze względu na wartość poniesionych nakładów inwestycyjnych wśród inwestorów dominuje kapitał polski, amerykański, niemiecki i japoński (prawie 65 proc. udziału w łącznych nakładach inwestycyjnych). Jednocześnie największe nakłady poniesione zostały przez przedsiębiorstwa branży motoryzacyjnej.

Warunkiem rozpoczęcia działalności na terenie SSE jest uzyskanie w drodze przetargu lub rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia, zezwolenia na działalność w strefie. Zezwolenie, na podstawie złożonego wniosku wraz z biznesplanem, określa przedmiot działalności gospodarczej oraz warunki dotyczące m.in. zatrudnienia przez przedsiębiorcę przy prowadzeniu działalności gospodarczej na terenie strefy przez określony czas określonej liczby pracowników, dokonania przez przedsiębiorcę na terenie strefy inwestycji o wartości przewyższającej określoną kwotę, terminu zakończenia inwestycji oraz maksymalnej wysokości kosztów kwalifikowanych inwestycji i dwuletnich kosztów kwalifikowanych pracy, które stanowią podstawę obliczenia kwoty pomoc publicznej. Zezwolenie może być udzielone, jeśli zakres zamierzonej działalności gospodarczej jest zgodny z planem rozwoju strefy a zarządzający dysponuje wolnymi terenami i obiektami, które są niezbędne do prowadzenia takiej działalności, a działalność będąca
przedmiotem zezwolenia przyczyni się do osiągnięcia celów określonych w planie rozwoju strefy. Zezwolenia udziela, cofa bądź zmienia minister właściwy do spraw gospodarki.

W początkowym okresie funkcjonowania SSE zachęcano inwestorów do podejmowania działalności na ich terenie poprzez zaoferowanie zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych i fizycznych z dochodów uzyskanych na terenie strefy. Przedsiębiorca uprawniony był do całkowitego zwolnienia w okresie pierwszych 10 lat działalności gospodarczej i 50 proc. zwolnienia przez lata następne, do końca istnienia strefy oraz dodatkowo zwolnienia z podatku od nieruchomości. Jednak ze względu na negatywną opinię Komisji Europejskiej na temat zasad funkcjonowania stref i oferowanej pomocy, w trakcie negocjacji akcesyjnych strona polska zobowiązała się do dostosowania przepisów prawa dotyczących ulg podatkowych do warunków udzielania pomocy regionalnej obowiązujących w UE. Efektem tych zobowiązań były kolejne nowelizacje ustawy o SSE. W następstwie harmonizacji zasad udzielania pomocy na terenie SSE z prawem wspólnotowym zostały zmienione zasady udzielania pomocy publicznej przedsiębiorcom działającym na terenie SSE.

W przypadku przedsiębiorstw, które otrzymały zezwolenie po 31 grudnia 2000 r. pomoc publiczna udzielana jest na mocy przepisów o pomocy regionalnej na wspieranie nowych inwestycji. Pomoc ta udzielana jest nadal w formie zwolnień od podatku dochodowego, ale maksymalna kwota pomocy publicznej obliczana jest na podstawie kosztów inwestycji lub kosztów wynagrodzenia z tytułu tworzenia nowych miejsc pracy w wyniku realizacji nowej inwestycji. W przypadku pomocy z tytułu kosztów nowej inwestycji wielkość pomocy oblicza się jako iloczyn maksymalnej intensywności pomocy określonej dla danego obszaru, zgodnie z mapą pomocy publicznej i kosztów inwestycji kwalifikujących się do objęcia pomocą.

W przypadku realizacji tzw. dużego projektu inwestycyjnego, czyli takiego, którego koszty kwalifikujące się do objęcia pomocą przekraczają równowartość 50 mln euro, kwota wsparcia jest obliczona na podstawie poniższego wzoru. Wartość maksymalnej pomocy dla dużych projektów inwestycyjnych I = R (50 mln EUR + 0,5 x B + 0,34 x C), gdzie I to maksymalna wielkość pomocy regionalnej dla dużego projektu inwestycyjnego, R - maksymalna intensywność pomocy regionalnej właściwa dla podregionu, w którym ma być zlokalizowana inwestycja, B: wielkość kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą regionalną z przedziału powyżej 50 mln euro do 100 mln euro, C: wielkość kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą regionalną powyżej 100 mln euro. Co najmniej 5 lat

Zwolnienie z podatku dochodowego z tytułu kosztów nowej inwestycji przysługuje przedsiębiorstwu od miesiąca, w którym poniósł wydatki inwestycyjne po uzyskania zezwolenia do osiągnięcia maksymalnego poziomu dopuszczalnej pomocy. W wyniku otrzymanej pomocy beneficjent zobowiązany jest do prowadzenia działalności gospodarczej przez okres nie krótszy niż 5 lat i utrzymania własności składników majątku, z którymi były związane wydatki inwestycyjne przez okres 5 lat od dnia ich wprowadzenia do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Z kolei wielkość pomocy z tytułu tworzenia nowych miejsc pracy związanych z daną inwestycją oblicza się jako iloczyn maksymalnej intensywności pomocy i dwuletnich kosztów płacy brutto nowo zatrudnionych pracowników powiększonych o wszystkie obowiązkowe płatności związane z ich zatrudnieniem.

Przez nowo zatrudnionych pracowników uważa się pracowników zatrudnionych w związku z realizacją nowej inwestycji, jednak nie później niż w okresie 3 lat od zakończenia inwestycji, a każde miejsce pracy będzie utrzymywane przez okres, co najmniej 5 lat, a w przypadku małych i średnich przedsiębiorców - przez okres, co najmniej 3 lat. Z kolei przez utworzenie nowych miejsc pracy należy rozumieć przyrost netto miejsc pracy w danym przedsiębiorstwie w związku z realizacją nowej inwestycji, w stosunku do średniego zatrudnienia w okresie 12 miesięcy przed dniem udzielenia wsparcia, w przeliczeniu na osoby zatrudnione w pełnym wymiarze czasu pracy.

Zwolnienie od podatku dochodowego z tytułu tworzenia nowych miejsc pracy przysługuje począwszy od miesiąca, w którym przedsiębiorca rozpoczął ponoszenie kosztów pracy, aż do wyczerpania maksymalnego poziomu dopuszczalnej pomocy. Pomoc na tworzenie nowych miejsc pracy może być udzielona wraz z pomocą na nowe inwestycje, pod warunkiem że łącznie wielkość tych pomocy nie przekracza jednej z dwóch kwot obliczonych jako iloczyn maksymalnej intensywności pomocy i kwoty kosztów nowej inwestycji lub dwuletnich kosztów pracy nowo zatrudnionych pracowników.

W związku z tym, że wydatki inwestycyjne z tytułu nowej inwestycji są ponoszone i wartość pomocy udzielanej w formie zwolnienia jest otrzymywana w różnych i w dodatku najczęściej długich okresach, istnieje konieczność zapewnienia porównywalności kwot ponoszonych wydatków i wykorzystanej pomocy. W tym celu konieczne jest uwzględnienia zmian wartości pieniądza w czasie, przy użyciu dyskontowania powyższych przepływów, przy użyciu poniższego wzoru,

gdzie: PV to zdyskontowana, wartość poniesionych wydatków lub otrzymanej pomocy, na dzień wydania zezwolenia, F to wartość poniesionych wydatków z dnia ich poniesienia lub otrzymania pomocy z dnia jej otrzymania, i to kolejny miesięczny okres dyskontowania, ri to stopa dyskonta, właściwa dla i - tego okresu dyskontowania, n to liczba miesięcy, jaka upłynęła od dnia uzyskania zezwolenia na działalność w strefie do dnia poniesienia wydatków lub dnia otrzymania pomocy. Zgodnie z obecnie obowiązującymi regulacjami w powyższym wzorze należy zastosować stopę referencyjną dla Polski publikowaną w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich, właściwą dla miesiąca, w którym wydatek został poniesiony lub pomoc otrzymana. Na dzień dzisiejszy stopa ta wynosi 6,42 proc.

W celu ustalenia wysokości pomocy publicznej pozostałej do wykorzystania w danym okresie należy kolejno: obliczyć wartość wypracowanego zwolnienia poprzez zsumowanie zdyskontowanych wartości wydatków inwestycyjnych lub kosztów zatrudnienia i przemnożenie ich przez właściwy wskaźnik intensywności pomocy, następnie obliczyć sumę zdyskontowanej dotychczas otrzymanej pomocy, od ogólnej wartości wypracowania zwolnienia podatkowego odjąć zdyskontowaną dotychczas otrzymaną pomoc. Razem z dotacjami unijnymi

Pomoc z tytułu funkcjonowania na terenie SSE może być udzielana łącznie z inną pomocą publiczną, np. z funduszami Unii Europejskiej. Jeżeli koszty kwalifikujące się do objęcia pomocą z tytułu realizacji inwestycji na terenie SSE w całości lub w części kwalifikują się również do objęcia ich pomocą inną niż pomoc regionalna, wówczas do wspólnej części tych kosztów stosuje się najkorzystniejszą, maksymalną intensywność pomocy. Natomiast w przypadku łączenia pomocy na tę samą inwestycję z inną pomocą udzielaną na mocy przepisów o regionalnej pomocy inwestycyjnej, łączna wielkość pomocy nie może przekroczyć dopuszczalnych wielkości pomocy z tytułu kosztów nowej inwestycji lub dwuletnich kosztów pracy nowo zatrudnionych pracowników.

Zgodnie z mapą pomocy publicznej obowiązujące na terytorium Polski w latach 2007-2013 wskaźnik intensywności wynosi 50 proc. w przypadku przedsiębiorstw dużych i inwestycji realizowanych na terenie województw: łódzkiego, małopolskiego, lubelskiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego, podlaskiego, lubuskiego, opolskiego, kujawsko-pomorskiego, warmińsko-mazurskiego. Inwestycje realizowane przez firmy duże na terytorium województwa śląskiego, wielkopolskiego, zachodniopomorskiego, dolnośląskiego, pomorskiego będą mogły otrzymać pomoc w maksymalnej wysokości 40 proc. kosztów kwalifikowanych.

Z kolei w przypadku województwa mazowieckiego wskaźnik ten jest zróżnicowany terytorialnie i czasowo. I tak w przypadku inwestycji realizowanych przez duże przedsiębiorstwa na terytorium miasta Warszawy poziom dofinansowania nie może przekroczyć 30 proc. przez cały okres udzielania pomocy dostępnej w latach 2007-2013, z kolei w przypadku inwestycji podejmowanych przez tę grupę przedsiębiorstw na pozostałym terytorium województwa mazowieckiego, w przypadku decyzji o dofinansowaniu podejmowanych do końca 2010 r. poziom wsparcia nie może przekroczyć 40 proc., a w przypadku decyzji podjętych w okresie pomiędzy 1 stycznia 2011 r. a 31 grudnia 2013 r. poziom wsparcia nie może przekroczyć 30 proc. kosztów kwalifikowalnych. Poziom dofinansowania, o którym mowa powyżej może ulec podwyższeniu w przypadku firm średnich o 10, a w przypadku firm małych o 20 punktów procentowych.

Wybicie:
Firmy działające w specjalnych strefach ekonomicznych mogą korzystać jednocześnie z dotacji unijnych oraz ulg podatkowych w strefie.

Maksymalna kwota pomocy publicznej obliczana jest na podstawie kosztów inwestycji lub kosztów wynagrodzenia z tytułu tworzenia nowych miejsc pracy.

1. Koszty kwalifikowane z tytułu nowej inwestycji:

- cena nabycia gruntów lub prawa ich użytkowania wieczystego

- cena nabycia albo koszt wytworzenia we własnym zakresie środków trwałych, pod warunkiem zaliczenia ich, zgodnie z odrębnymi przepisami, do składników majątku podatnika (środki trwałe, nabyte przez dużego przedsiębiorcę powinny być nowe)

- koszt rozbudowy lub modernizacji istniejących środków trwałych

- cena nabycia wartości niematerialnych i prawnych związanych z transferem technologii poprzez nabycie praw patentowych, licencji, know-how lub nieopatentowanej wiedzy technicznej (w przypadku firm dużych pod warunkiem, że nie przekraczają 50 proc. kosztów nowej inwestycji)

1. Koszty kwalifikowane z tytułu tworzenia nowych miejsc pracy: dwuletnie koszty pracy nowo zatrudnionych pracowników obejmujące wynagrodzenie przed opodatkowaniem podatkiem dochodowym oraz opłacone od tego wynagrodzenia obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne, ponoszone przez przedsiębiorcę od dnia zatrudnienia tych pracowników.

Magdalena Typa
_ Menedżer ds. funduszy UE, Biuro Funduszy Unii Europejskiej w Banku BPH _