Dlaczego tak mało Polaków po pięćdziesiątce pracuje?

Według prognoz demografów w 2035 roku liczba osób w wieku poprodukcyjnym osiągnie w Polsce prawie 9,6 mln, podczas gdy w 2007 r. wynosiła 6,2 mln - podkreślali eksperci na konferencji zorganizowanej przez PKPP Lewiatan i Akademię Rozwoju Filantropii.

„Na te nieuchronne procesy demograficzne nakłada się niska aktywność zawodowa osób dojrzałych i starszych. Polska ma w tej chwili jedną z najniższych w Unii Europejskiej stóp zatrudnienia osób 50+, wynosi ona zaledwie 30 proc. Niska aktywność zawodowa w połączeniu z postępującym starzeniem się polskiego społeczeństwa to tykająca bomba, której wybuch może przynieść poważne konsekwencje dla społeczeństwa, gospodarki i państwa. Ta sytuacja nieuchronnie doprowadzi do kryzysu finansów publicznych i systemu zabezpieczenia społecznego. Zmniejszająca się liczba osób pracujących spowoduje mniejszą produktywność społeczeństwa, ograniczy krąg konsumentów, przyczyni się do poszerzenia sfery wykluczenia społecznego, zahamuje rozwój gospodarki" - mówi Tomasz Schimanek, ekspert Akademii Rozwoju Filantropii.

W Europie czy Stanach Zjednoczonych od kilkunastu lat podejmuje się działania służące aktywizowaniu i zwiększaniu zatrudnienia osób powyżej 50 roku życia. Za dobry przykład mogą służyć dwa duże rządowe programy realizowane w Wielkiej Brytanii: „New Deal 50 plus" i „Age Positive Campaign". Sztandarowym przykładem sukcesu jest program aktywizacji zawodowej osób 50+ zrealizowany w Finlandii. Dzięki mobilizacji wszystkich ważnych sił społecznych udało się zwiększyć stopę zatrudnienia osób 50+ z poziomu 30 proc. na początku lat 90-tych do ponad 50 proc. obecnie.

„Potrzebna jest zmiana nastawienia nie tylko ze strony rządu, ale także pracodawców oraz samych pracowników, która pozwoli nam przygotować się na konsekwencje nadciągającego nieuchronnie „demograficznego tsunami". Aby poprawić sytuację nie wystarczy przeprowadzić niezbędną reformę emerytalną - trzeba także zachęcić osoby 50 + do ponownej aktywności zawodowej, a tych jeszcze aktywnych do ciągłego podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych. Niezbędne są również przemyślane strategie i działania długofalowe mające na celu przebudowanie rynku pracy i polityki personalnej w firmach i instytucjach. Ważne jest, aby jej integralnym elementem był stały rozwój pracownika, edukacja, inwestycje w szkolenia, profilaktyka zdrowotna" - mówi Jacek Męcina, doradca zarządu PKPP Lewiatan. Zarządzanie wiekiem, wpisujące się w szersze zagadnienie zarządzania różnorodnością, jest odpowiedzią na zmieniające się realia społeczno-demograficzne na rynku pracy i konieczność przeformułowania polityki HR przedsiębiorstwa, tak by
pozwoliła ona na wykorzystanie w pełni potencjału starszych, ale również młodszych pracowników.

Zarządzanie wiekiem staje się trwałym elementem polityki personalnej podejmowanej przez pracodawców, nastawionej na utrzymanie w zatrudnieniu osób, które przekroczyły 50 rok życia wraz ze spełnieniem indywidualnych potrzeb pracowników z zachowaniem efektywności ich pracy. Kluczowa dla wprowadzenia zarządzania wiekiem w organizacji jest świadomość kadry zarządzającej na temat zagrożeń, ale także możliwości, jakie niesie ze sobą starzenie się pracowników. Budowa dobrej i skutecznej strategii zarządzania wiekiem będzie możliwa w momencie pełnego zrozumienia i uznania faktu, że zmiana demograficzna jest czymś stałym i nieuchronnym oraz dotyczy wszystkich rodzajów organizacji.

W dzisiejszych czasach pracodawca, który dostrzega potencjał w zróżnicowanym zespole i tworzy odpowiednie warunki dla jego funkcjonowania i rozwoju, zyskuje. Społeczeństwo się starzeje, potrzebni są pracownicy z wysokimi kwalifikacjami, a powstającej luki w sektorze zatrudnienia nie zapewnią imigranci przybywający do Polski w celach zarobkowych. W dobie walki o talenty, zróżnicowany zespół jest bezcennym zasobem, w który warto i należy inwestować.

Poprzez odpowiednie przygotowanie miejsca pracy i ciągłe doszkalanie pracowników, można poprawić ich motywację do pracy oraz związać z firmą. Kreatywność i przedsiębiorczość to cechy nie tylko pracowników młodych, ale i tych starszych. Dodatkowo dzięki swojemu doświadczeniu mogą łatwo wprowadzać nowych pracowników do firmy, zapoznawać ich z jej kulturą organizacyjną oraz wiedzą o tym, jak reagować w sytuacjach kryzysowych. Bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie miejsca pracy. Warunki pracy to jeden z najważniejszych czynników decydujących o przerwaniu lub pozostaniu w danym miejscu zatrudnienia, warto więc poświęcić temu zagadnieniu trochę więcej uwagi.

Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce, niezależna organizacja pozarządowa od ponad pięciu lat stara się nagłaśniać problem niskiej aktywności zawodowej 50+. Nie tylko mówi o problemie, ale także promuje skuteczne sposoby jego rozwiązania. Właśnie temu służy Konkurs „Zysk z dojrzałości" adresowany do polskich pracodawców, instytucji rynku pracy i organizacji pozarządowych. Dotychczas odbyły się dwie edycje tego konkursu, które pozwoliły zidentyfikować, wyróżnić i upowszechnić jedenaście dobrych praktyk aktywizacji zawodowej osób 50+ i zarządzania wiekiem. Obecnie ruszyła trzecia edycja konkursu.

Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan