Długa kontrola na koszt fiskusa

Tak wynika z nowelizacji ustawy o kontroli skarbowej, która czeka na podpis prezydenta i ma wejść w życie 1 lipca 2010 r. Nie wiadomo jednak, czy nowe, korzystniejsze zasady naliczania odsetek obejmą postępowania wszczęte przed tą datą. Ustawodawca nie wprowadził bowiem żadnych przepisów przejściowych.

Równe zasady
Nowe przepisy mają zrównać sytuację kontrolowanych przez fiskusa. Teraz w lepszej są podatnicy sprawdzani przez urzędy skarbowe. Jeśli postępowanie podatkowe trwa dłużej niż trzy miesiące, za okres od jego wszczęcia do dnia doręczenia decyzji nie nalicza się odsetek za zwłokę od zaległego zobowiązania. Tak wynika z art. 54 ordynacji podatkowej.
Takiego zastrzeżenia nie ma natomiast w ustawie o kontroli skarbowej. Tak więc inspektor z urzędu kontroli skarbowej może powoli weryfikować rozliczenia podatnika, nie obawiając się, że budżet straci na jego opieszałości.

*Na postępowanie pół roku *
Ma się to zmienić. Nowela przewiduje, że jeśli od wszczęcia postępowania przez UKS do dnia doręczenia decyzji minie sześć miesięcy, podatnik nie zapłaci za ten okres odsetek za zwłokę. “Ma to ujednolicić prawa podatnika” – głosi uzasadnienie.
– Idea jest słuszna, ale podatnicy nadal będą nierówno traktowani w zależności od tego, kto ich kontroluje – mówi Tomasz Ciszewski, doradca podatkowy, partner w BT& A Group. – W wypadku kontroli urzędu skarbowego odsetek nie nalicza się po trzech miesiącach, dla postępowania prowadzonego przez urzędy kontroli skarbowej ustawodawca wprowadził termin sześciomiesięczny. Nie wiadomo dlaczego, być może uznał, że urzędy kontroli skarbowej prowadzą trudniejsze sprawy i powinny mieć więcej czasu do namysłu.

Nowe zasady będą obowiązywać od 1 lipca. Bez wątpienia jeśli postępowanie kontrolne rozpocznie się po tej dacie i będzie trwało dłużej niż pół roku, podatnik nie zapłaci odsetek za okres od jego wszczęcia do doręczenia decyzji. Czy tak samo będzie z kontrolami rozpoczętymi przed 1 lipca? Nowelizacja nic o tym nie mówi.

Ważne doręczenie
– Jeśli ustawodawca nie przyjął żadnych przepisów przejściowych, to nowe rozwiązania stosujemy od dnia, w którym wejdzie w życie nowelizacja – tłumaczy Tomasz Ciszewski. – Załóżmy, że kontrola rozpoczęła się w grudniu, a skończyła w czerwcu (po pół roku). Jeśli podatnik dostanie decyzję 30 czerwca, musi naliczyć odsetki także za czas postępowania kontrolnego. Jeśli zostanie doręczona 1 lipca, nie będzie ich płacił za ten okres.

Niezależne przyczyny
Ustawodawca zostawił jednak furtkę dla urzędników. Nowych zasad naliczania odsetek nie będzie się bowiem stosować wówczas, gdy do opóźnienia w wydaniu decyzji przyczynił się kontrolowany lub jego przedstawiciel. Fiskus może się więc zawsze tłumaczyć, że to podatnik przedłużał zbieranie dowodów i wyjaśnianie stanu faktycznego. Na swoje usprawiedliwienie może też powołać “przyczyny niezależne”. A to pojęcie daje spore pole do popisu.

Opinia
Maciej Zborowski, prawnik w kancelarii Ożóg i Wspólnicy
Nowe przepisy są korzystne dla podatników, istnieje jednak spore prawdopodobieństwo, że będą kłopoty z ich stosowaniem. Ustawodawca nie wprowadził bowiem przepisów przejściowych. Moim zdaniem podatnicy, u których kontrola zaczęła się jeszcze przed 1 lipca, trwa dłużej niż sześć miesięcy i zakończy się decyzją wydaną po tej dacie, powinni mieć wyraźną gwarancję, że ich rozliczenie z fiskusem nastąpi według nowych, korzystniejszych zasad. W trudniejszej sytuacji będą ci, którym UKS doręczy decyzję jeszcze przed 1 lipca. Nowe przepisy nie będą wówczas obowiązywać, wydaje się więc, że pozostanie im jedynie powoływanie się na konstytucyjną zasadę równości wobec prawa.

Przemysław Wojtasik
Rzeczpospolita