Europa powoli odchodzi od abonamentu. A Polska?

W Polsce toczy się dyskusja nad przyszłością abonamentu. Wszystko wskazuje na to, że wzorem innych państw przestarzały abonament RTV zostanie zlikwidowany. Nie ma się jednak z czego cieszyć - zostanie wprowadzona nowa opłata, której na dodatek nie da się uniknąć.

Kto poszedł tą drogą? Może gdzieś znaleziono lepszy sposób na finansowanie publicznych mediów? Więcej w naszym opracowaniu.

Wirtualna Polska przygotowała zestawienie państw Europy pod względem wysokości abonamentu. Porównaliśmy go z płacą netto / rok (dane Eurostat). Dane w walutach przeliczyliśmy na złote po kursie NBP z dnia 23 sierpnia 2012 roku. W większości państw - tam gdzie nie jest to podane - ściągalność wynosi powyżej 90 proc.

*Wysokość abonamentu: *267,30 zł (1620 koron czeskich)
*Zarobki netto: *32 546,79 zł
*Abonament jako proc. zarobków: *0,82 proc.

Abonament jest pobierany w Czechach od każdego gospodarstwa domowego. Bez względu na liczbą odbiorników opłata jest taka sama. Jedynie firmy oraz osoby samozatrudnione płacą za każdy posiadany odbiornik. Rozwiązanie niemal identyczne jak w Polsce. Różnica polega na tym, że aż 90 proc. Czechów abonament płaci, a u nas aż 65 proc. nie zawraca sobie tym głowy.

*Wysokość abonamentu: *461,32 zł (109 euro)
*Zarobki netto: *78 838,03 zł
*Abonament jako proc. zarobków: *0,59 proc.

Opłatę we Włoszech uiszczają te gospodarstwa domowe, które są w posiadaniu co najmniej jednego odbiornika telewizyjnego. Za taki uznawany jest także komputer i telefon komórkowy!

Głównym beneficjentem systemu abonamentowego jest RAI (Radiotelevisione Italiana). Dodatkowo państwowa telewizja przerywa programy reklamami. Blisko 40 proc. Włochów nie płaci abonamentu.

*Wysokość abonamentu: *529,04 zł oraz 338,58 zł (125 i 80 euro)
*Zarobki netto: *90 164,76 zł
*Abonament jako proc. zarobków: *0,59 proc.

Wysokość abonamentu radiowo-telewizyjnego zależy od regionu. Więcej zapłacą mieszkańcy Francji na kontynencie i Korsyce. Mieszkańcy terytoriów zamorskich płacą mniej. Opłata we Francji pobierana jest jako część podatków lokalnych. Wpływy idą na utrzymanie Radio France, France Televisions oraz Radio France Internationale.

*Wysokość abonamentu: *677,17 zł (160 euro)
*Zarobki netto: *78 838,03 zł
*Abonament jako proc. zarobków: *0,86 proc.

Opłata za radio i telewizję płacona jest za odbiornik w każdym miejscu jego użytkowania. Jeśli Irlandczyk ma dwa mieszkania, a w każdym telewizor, to musi płacić w dwóch różnych miejscach.

Instytucją, która korzysta z tych pieniędzy, jest Radio Teilifis Eireann (RTE, irlandzkie radio i telewizja). Wpływy z abonamentu stanowią 50 proc. przychodów RTE, druga połowa pochodzi z reklam. Za zbieranie abonamentu odpowiada An Post, narodowy operator pocztowy.

*Wysokość abonamentu: *720,02 zł (145,5 funtów - odbiorniki kolorowe) i 242,48 zł (albo 49 funtów za odbiorniki monochromatyczne)
*Zarobki netto: *87 812,45 zł
*Abonament jako proc. zarobków: *0,82 proc.

W Wielkiej Brytanii tzw. licencja telewizyjna jest opłacana przez wszystkie gospodarstwa domowe, w których programy telewizyjne są oglądane. Płacić trzeba niezależnie od tego, czy sygnał pochodzi z telewizji naziemnej, satelitarnej, kablowej czy z internetu.

Licencja nie jest wymagana, jeśli odbiornik telewizyjny wykorzystywany jest tylko do oglądania filmów z płyt lub do grania w gry wideo. Nie ma także obowiązku uiszczania opłaty przez posiadaczy komputerów, którzy oglądają programy telewizyjne po tym, jak zostały one wcześniej wyemitowane w telewizji.

*Wysokość opłaty abonamentowej: *913,16 zł (215,76 euro)
*Zarobki netto: *107 957,22 zł
*Abonament jako proc. zarobków: *0,85 proc.

Niemcy są jednym z tych państw, które zniosły abonament starego typu. Zgodnie z nowymi przepisami wszystkie gospodarstwa domowe będą musiały płacić opłatę abonamentową, nawet jeśli nie ma w nich ani telewizora, ani radia, ani komputera. Została ona ustalona na... 215,76 euro za rok. Dokładnie tyle samo wynosił roczny abonament przed zmianami.

Reforma abonamentowa obowiązuje od 1 stycznia 2013 roku.

Z opłat finansowani są krajowi nadawcy publiczni - ZDF oraz Deutschlandradio, jak również dziewięciu regionalnych nadawców sieci ARD, w sumie 22 kanały telewizyjne i 61 stacji radiowych.

Co roku do niemieckiego budżetu wpływało około 7,6 mld euro z tytułu opłat abonamentowych. Z racji zniesienia niższej stawki abonamentu trudno oszacować wysokość wpływów w tym roku.

*Wysokość abonamentu: *1 007,28 zł (2076 koron szwedzkich)
*Zarobki netto: *112 344,48 zł
*Abonament jako proc. zarobków: *0,90 proc.

Szwecja jest jednym z tych państw, które rozważa likwidację opłaty abonamentowej. Specjalny raport rządowy wskazuje na to, że taka opłata powinna zostać zniesiona, a zamiast niej wprowadzony nowy podatek.

Na całkowite zniesienie opłaty na rzecz telewizji nie ma szansy. Przekonani są o tym sami Szwedzi. Doszło do tego, że po kraju krąży powiedzenie, że są trzy pewne rzeczy w życiu - śmierć, podatki i opłata abonamentowa.

Abonament w Szwecji wykorzystywany jest do finansowania trzech publicznych nadawców: Sveriges Television, Sveriges Radio, a także Sveriges Utbildningsradio. Dzięki temu nadawane są programy o zasięgu ogólnokrajowym i lokalnym.

W Szwecji jest pięć publicznych kanałów telewizyjnych oraz 45 kanałów radiowych. Abonament pobierają Radiotjaenst i Kiruna AB.

*Wysokość abonamentu: *1 067,60 zł (252,25 euro) - do końca 2012 roku
*Zarobki netto: *104 388,44 zł
*Abonament jako proc. zarobków: *1,02 proc.

Od początku 2013 roku obowiązuje w Finlandii nowa forma opłaty radiowo-telewizyjnej. Zamiast dotychczasowego, istniejącego od 80 lat abonamentu, został wprowadzony powszechny podatek progresywny.

Z zebranych funduszy finansuje się Yleisradio (YLE), fińskiego publicznego nadawcy radiowo-telewizyjnego. Nadaje on 5 kanałów telewizyjnych oraz 38 radiowych (w tym 25 regionalnych) w pięciu językach: fińskim, szwedzkim, lapońskim, angielskim i łacińskim.

*Wysokość abonamentu: * w zależności od regionu od 945,16 zł do 1 204,17 zł (223,32 euro - 284,52 euro)
*Zarobki netto: *104 242,75 zł
*Abonament jako proc. zarobków: *1,16 proc.

Austriacy muszą zarejestrować każde urządzenie, które działa i jest wykorzystywane do odbioru sygnału radiowego i telewizyjnego. Za ściąganie abonamentu odpowiada GIS - Gebuehren Info Service GmbH, spółka w 100 proc. należąca do krajowego nadawcy Oesterreichischer Rundfunk (ORF).

Wysokość opłat uzależniona jest od regionu kraju. Najwięcej płacą w Karyntii, a najmniej - w Vorarlbergu oraz Górnej Austrii.

*Wysokość abonamentu: *1 282,32 zł (2,260 koron duńskich)
*Zarobki netto: *105 653,03 zł
*Abonament jako proc. zarobków: *1,21 proc.

Duńczycy muszą płacić tzw. opłatę medialną. Pobiera się ją od wszystkich telewizorów i komputerów z dostępem do internetu o szybkości powyżej 256 kbit/s lub wyposażonych w tunery TV oraz od wszystkich innych urządzeń, na których można odbierać telewizję. Duńczyk musi więc zapłacić abonament również wtedy, jeśli posiada nowoczesny telefon komórkowy, umożliwiający mu odbieranie programów telewizyjnych.

Do końca 2006 roku można było opłacać niższy abonament od odbiorników monochromatycznych.

*Wysokość abonamentu: *1 345,02 zł (2580,12 koron norweskich)
*Zarobki netto: *145 411,22 zł
*Abonament jako proc. zarobków: *0,92 proc.

W Norwegii opłaty abonamentowe są głównym źródłem utrzymania Norsk Rikskringkasting (NRK), czyli tamtejszego publicznego nadawcy radiowo-telewizyjnego.

Abonament naliczany jest od gospodarstwa domowego, w którym znajduje się odbiornik telewizyjny. Posiadacze więcej niż jednego urządzenia płacą jedną opłatę.

*Wysokość abonamentu: *1 583,64 zł (462 franki)
*Zarobki netto: *137 076,16 zł
*Abonament jako proc. zarobków: *1,16 proc.

Telewizja w Szwajcarii działa od jesieni 1939 roku. Nadawcą narodowym jest SRG SSR, który odpowiada za dziewięć ogólnonarodowych kanałów telewizyjnych oraz blisko 20 stacji radiowych.

Aż 75 proc. środków, którymi dysponuje SRG SSR, to wpływy z abonamentu, reszta - przychody z reklam.

Opłata abonamentowa pobierana jest nie od liczby odbiorników, ale od możliwości odbioru programów radiowych i telewizyjnych. Obowiązuje jedna opłata od gospodarstwa domowego bądź firmy.

Na zdjęciu: Zdjęcia z wystawy na 75-lecie SRG SSR

*Wysokość abonamentu: *201,4 zł / 61,00 zł (do końca 2013 roku)
*Zarobki netto: *31 238,46 zł
*Abonament jako proc. zarobków: *0,64 proc.

Polska zajmuje pierwsze miejsce w Europie pod względem liczby osób unikających płacenia abonamentu. Blisko 65 proc. gospodarstw domowych nie płaci daniny na rzecz mediów publicznych. Z tego, co uda się zebrać, ok. 60 proc. trafia na konto Telewizji Polskiej, reszta zasila kasę Polskiego Radia.

Od nowego roku wzrastają stawki abonamentu - będą one wynosiły odpowiednio 208,45 zł oraz 63,70 zł w przypadku, gdy płacimy tylko za możliwość odbierania programów radiowych.

Od kilku lat trwają prace nad zmodyfikowaniem modelu finansowania mediów publicznych. Nowa opłata audiowizualna może wynieść od 10 do 12 zł, twierdzi minister Bohdan Zdrojewski. Nad projektem ustawy pracuje resort kultury, mając błogosławieństwo Donalda Tuska. Opłata ma być wnoszona za samą możliwość ściągnięcia sygnału radiowo-telewizyjnego, nie będzie potrzebna rejestracja telewizorów lub radioodbiorników.

Ministerstwo Kultury zakończyło już prace nad założeniami nowej ustawy medialnej i do końca wakacji przedstawi do konsultacji sejmowym ekspertom. Jesienią 2013 roku powinien zostać wybrany wariant, który będzie podstawą do dalszych prac.