Ile szef może nam zabrać z pensji
Zaglądasz na konto z nadzieją, że pojawi się na nim wyczekiwana przez miesiąc pensja, a tu niespodzianka – pieniędzy nie ma lub jest ich zaskakująco niewielka ilość. Co się stało? Dlaczego szef obciął wypłatę? Czy rzeczywiście może to zrobić? A jeśli tak, to kiedy?
- Co na temat wypłaty i ewentualnych potrąceń mówi prawo?
- Na podstawie przepisu art. 87§1 Kodeksu pracy z wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych pracodawca może potrącić następujące należności:
1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
4) kary pieniężne nałożone na pracownika przez pracodawcę.
Istotny w tym przepisie jest zamknięty katalog potrąceń oraz kolejność ich dokonywania, która nie może być zmieniona wolą pracownika lub pracodawcy. W przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych potrącenie dokonywane jest do wysokości trzech piątych wynagrodzenia pobieranego przez pracownika. W razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych - do wysokości połowy wynagrodzenia. W sytuacji gdy potrącane są jednocześnie sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz zaliczki pieniężne udzielane pracownikowi, potrącenie może być dokonane do wysokości połowy wynagrodzenia. Jeżeli dojdą do tego potrącenia na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, wówczas pracodawca będzie mógł dokonać potrąceń w wysokości do trzech piątych wynagrodzenia. Potracenia dotyczące kar pieniężnych, nie mogą przekraczać dziesiątej części wynagrodzenia po dokonaniu wcześniej wymienionych potrąceń.
W przepisach kodeksu pracy została przewidziana konstrukcja chroniąca pracowników przed pozbawieniem ich środków niezbędnych do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych. Przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych, na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy, wolna pozostaje kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. W przypadku zaliczek pieniężnych udzielanych pracownikowi kwotą wolną jest 75 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę, zaś kar pieniężnych 90 proc.
- Jeśli mamy długi albo nie płacimy alimentów, to pracodawca może je potrącić z wynagrodzenia bez naszej zgody. Natomiast na obniżenie pensji pracownik musi się zgodzić.
- Jeżeli chodzi o potrącenie bez zgody pracownika, to ich przedmiotem mogą być tylko i wyłącznie należności wymienione wcześniej w art. art.87§1 kodeksu pracy. Pozostałe należności względem pracodawcy albo innych osób muszą zostać zaakceptowane przez pracownika na piśmie. Dopiero wówczas pracodawca będzie uprawniony do ich potrącania.
- Czy rzeczywiście pensja pracownika może być obciążona bez jego zgody lub nawet poinformowania go o tym? Oczywiście, gdy w grę wchodzą alimenty itp. Jak odbywa się ten proces.
- Przy potrąceniu wierzytelności, o których mowa w przepisie art.87§1 Kodeksu pracy, zgoda pracownika nie jest wymagana. Niemniej jednak komornik lub organ administracji prowadzący postępowanie egzekucyjne zobowiązany jest w formie pisemnej poinformować pracownika o dokonaniu potrącenia.
- A co z obniżeniem pensji? Gdy pracownik nie zgodzi się, by mniej zarabiać, pracodawca nie może obniżyć pensji?
- W przypadku, gdy pracodawca bezprawnie dokonuje potrąceń najprostszym i najskuteczniejszym wyjściem jest złożenie skargi do Państwowej Inspekcji Pracy. Zgodnie przepisem z art. 11 pkt. 7 ustawy z dnia 13.04.2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz.589), w razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy lub przepisów dotyczących legalności zatrudnienia właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy są uprawnione odpowiednio do nakazania pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi. Nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu. Ponadto pracodawca, który bezpodstawnie obniża wysokość wynagrodzenia albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń, podlega na podstawie przepisu art. 282 par. 1 pkt 1 kodeksu pracy, karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.
ml, AS, WP.PL
