Jak postępować z firmą z długami?

Nierzetelność kontrahentów, kontrola organów skarbowych, odebranie koncesji, czy zdarzenia losowe – te i inne okoliczności mogą powodować zaburzenie płynności finansowej przedsiębiorstwa, a następnie jego niewypłacalność.

W oparciu o licznie prowadzone statystyki i praktykę gospodarczą można postawić tezę, że wielu przedsiębiorców, szczególnie tych prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze, nie wie jak postępować nawet w momencie zagrożenia niewypłacalnością. Większość firm, która popadła w finansowe tarapaty jest zamykana na skutek wykreślenia z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Z kolei członkowie zarządu spółek kapitałowych stają się całkowicie bierni wobec zaistniałych problemów.

Osoby prowadzące przedsiębiorstwa stojące w obliczu kryzysu ekonomicznego powinny mieć na uwadze rozwiązania prawne wynikające z przepisów prawa restrukturyzacyjnego i prawa upadłościowego. Rozwiązaniem może być również zasięgnięcie pomocy wyspecjalizowanej w tymże zakresie osoby – doradcy restrukturyzacyjnego, który rzetelnie oceni czy firma może zostać poddana restrukturyzacji, czy rozwiązaniem jednak będzie upadłość przedsiębiorstwa.

Restrukturyzacja firmy ratunkiem przed upadłością

Ustawa prawo restrukturyzacyjne została wprowadzona do polskiego porządku prawnego nieco ponad dwa lata temu. Założeniem ustawodawcy było usystematyzowanie pewnych ram prawnych, które umożliwią zadłużonym firmom uniknąć ogłoszenia upadłości w wyniku zawarcia układu z wierzycielami, a jeśli to konieczne poprzez przeprowadzenie działań sanacyjnych. Restrukturyzacja firmy to procedura zbiorczych działań w obrębie sfery m.in. kapitałowej, czy organizacyjnej. Czynności te zmierzają choćby do zwiększenia efektywności danego podmiotu, czy poprawy jej pozycji rynkowej. Restrukturyzację przeprowadza się w oparciu o cztery rodzaje postępowań:

• o zatwierdzenie układu;
• przyspieszone układowe;
• układowe;
• sanacyjne.

Wybór właściwego z postępowań jest zależny od obecnej kondycji zadłużonej firmy. O wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego winny ubiegać się firmy zagrożone niewypłacalnością lub niewypłacalne. Decydując się na konkretne postępowanie należy wziąć pod rozwagę m.in. poziom wierzytelności spornych, czy zakres czynności, które należy podjąć w celu restrukturyzacji firmy. Z kolei otwarcie jednego z czterech postępowań może skutkować choćby ochroną dłużnika przed postępowaniem egzekucyjnym, uchyleniem zajęć bankowych, czy zabezpieczeniem majątku poprzez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego, a nawet ograniczeniem w zarządzie majątkiem. Celem postępowania jest jednak zawarcie układu z wierzycielami, który może polegać m.in. na redukcji zadłużenia, prolongacie spłaty lub rozłożeniu na raty, czy konwersji wierzytelności na udziały/akcje.

Upadłość firmy ratunkiem przed poważniejszymi problemami

Ustawodawca nakłada na przedsiębiorcę obowiązek złożenia wniosku o upadłość w terminie 30 dni od momentu powstania stanu niewypłacalności. Niestety, mali i średni przedsiębiorcy, a także członkowie zarządu spółek, z reguły całkowicie to ignorują. Przekłada się to później na konieczność ponoszenia odpowiedzialności cywilnej, podatkowej, a nawet karnej. Warto dodać, że w przypadku członków zarządu spółki kapitałowej złożenie terminowego wniosku o upadłość może skutkować nieponoszeniem odpowiedzialności za długi spółki majątkiem prywatnym (art. 299 kodeksu spółek handlowych). Co więcej, rzetelne podejście do problemu i aplikowanie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości w odpowiednim czasie zwiększa szanse na późniejszą upadłość konsumencką, która może się okazać niezbędna do uzyskania całkowitego oddłużenia.

Zatem kiedy powstaje odpowiedni moment na zwrócenie się do sądu z wnioskiem o upadłość przedsiębiorcy? Po pierwsze, firma powinna popaść w stan niewypłacalności. Zgodnie z definicją ustawową, niewypłacalność oznacza utratę zdolności do regulowania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Stosuje się też odpowiednio domniemanie, zgodnie z którym opóźnienie przekraczające okres trzech miesięcy oznacza utratę zdolności do regulowania wspomnianych zobowiązań.

Ponadto, w ustawie prawo upadłościowe wyróżnia się dwie definicje niewypłacalności. Pierwsza ma związek z utratą płynności finansowej, a druga ma miejsce na skutek tzw. nadmiernego zadłużenia. Ta ostatnia koncepcja ma zastosowanie do osób prawnych i tzw. ułomnych osób prawnych, których zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku i stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące.

Oprócz konieczności zaistnienia stanu niewypłacalności, dłużnik powinien mieć co najmniej dwóch wierzycieli, a także odpowiedni majątek, który wystarczy na pokrycie kosztów postępowania i częściową spłatę zobowiązań. Wymóg posiadania majątku w przypadku przedsiębiorstw oznacza, że jego brak będzie skutkował oddaleniem wniosku o upadłość. Oddalenie wniosku, który był złożony w odpowiednim czasie z uwagi na tzw. ubóstwo masy upadłościowej wiąże się z tym, że przedsiębiorca lub członek zarządu mimo wszystko spełnił obowiązek ustawowy i może uniknąć negatywnych konsekwencji.

Alternatywnym rozwiązaniem dla upadłości likwidacyjnej może być tzw. pre-pack w ramach upadłości. Polega on na tym, że wraz z wnioskiem o upadłość zostaje złożony wniosek o zatwierdzenie wykupu aktywów przedsiębiorstwa wolnych od długów przez inny podmiot. Cena za jaką zostanie sprzedane przedsiębiorstwo lub jego część nie może jednak być zaniżona i powinna odpowiadać warunkom rynkowym.