Jean Tirole - francuski ekspert od oligopoli (sylwetka)
61-letni francuski profesor ekonomii Jean Tirole, uhonorowany w poniedziałek ekonomicznym Noblem, jest od lat uznawany za jednego z największych znawców regulacji rynku i był uważany za jednego z faworytów do otrzymania tej prestiżowej nagrody.
W werdykcie Szwedzka Królewska Akademia Nauk napisała, że Francuz dostał nagrodę za "analizę siły rynku i regulacji", a tegorocznego laureata nazywa "jednym z najbardziej wpływowych ekonomistów naszej epoki". W szczególności doceniono go za prace z zakresu oligopoli, czyli rynków, na których większość ma niewielka grupa potężnych firm, co zaburza konkurencję.
Tirole wykazał, że to, jak rządy regulują poszczególne rynki, powinno wynikać z ich specyfiki, bowiem odgórne regulacje takie same dla wszystkich mogą zrobić więcej złego niż dobrego. Jego prace w tym zakresie dotyczą różnych dziedzin gospodarki - od banków po firmy telekomunikacyjne.
Dla rządów wyniki prac Tirole'a to wskazówka, jak sprawić, by wielkie firmy były bardziej wydajne i przynosiły większe zyski bez szkody dla konkurencji na rynku i konsumentów.
Tirole urodził się w Troyes na wschód od Paryża w 1953 r. Jego ojciec był lekarzem. On sam wybrał początkowo studia politechniczne w Paryżu (budownictwo dróg i mostów), a potem matematykę na jednym z paryskich uniwersytetów. Potem wyjechał na prestiżowy Massachusetts Institute of Technology, gdzie w 1981 r. pod kierunkiem innego ekonomicznego noblisty, Erica Maskina, dostał doktorat z ekonomii i rozpoczął błyskotliwą karierę.
Do Tuluzy przyjechał w 1991 r., by na tamtejszym uniwersytecie zostać jednym z twórców Instytutu Ekonomii Przemysłowej, który stał się kolebką "szkoły tuluskiej" w ekonomii. Wychodząc od teorii gier i teorii informacji, zajmował się tam nie tylko kwestiami regulacji rynków i szerzej - konkurencją, ale także systemami bankowymi, finansami przedsiębiorstw, gospodarką międzynarodową a także związkami między gospodarką a psychologią.
Tirole chętnie zabiera publicznie głos na ważne tematy z pogranicza gospodarki i spraw społecznych. W 2003 r. wraz z Olivierem Blanchardem zaproponował wprowadzenie we Francji podatku od zwolnień pracowników a jednocześnie zniesienie umów o pracę na czas określony i nieokreślony. W ich miejsce proponował jeden rodzaj kontraktu gwarantujący pracownikom coraz większe prawa wraz z rosnącym stażem pracy.
Od początku kryzysu w 2008 r. wiele razy wypowiadał się na temat regulacji sektora finansowego. Zajmował się także światowymi negocjacjami klimatycznymi.
O tym, że dziennik "Wall Street Journal" wymieniał go jako czołowego faworyta do Nobla, o ile uwaga Szwedzkiej Królewskiej Akademii Nauk skieruje się ku badaczom regulacji rynków i finansów, pisał w niedzielę jego autoryzowany fanpage na Facebooku. W październiku jeszcze kilka innych razy były tam cytowane doniesienia mediów o ogromnych szansach Francuza na Nobla. On sam w poniedziałek wiadomość o nagrodzie uznał w rozmowie z AFP za "niespodziankę".
Tirole otrzymał szereg doktoratów honoris causa różnych uczelni na świecie. Jest też laureatem licznych odznaczeń i nagród francuskich, w tym najważniejszej z nich - Złotego Medalu Krajowego Centrum Badań Naukowych w 2007 r.