Komisje senackie za poprawkami do ustawy dot. centralizacji VAT w samorządach

Nad ustawą o zasadach rozliczeń w podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego pracowały we wtorek komisje: Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisja Budżetu i Finansów Publicznych.

Obecny na posiedzeniu wiceminister finansów Wiesław Janczyk powiedział, że projektowane regulacje zapewniają jednostkom samorządu terytorialnego instrumenty prawne zarówno wspomagające proces centralizacji, jak i minimalizujące uciążliwości z tym związane.

"Celem wsparcia samorządów w wymiarze finansowym przewiduje się brak konieczności zwrotu środków przeznaczonych na projekty, uzyskanych na realizację zadań jednostek, w takim zakresie, w jakim nastąpiła zmiana kwalifikowalności wydatku - w części dotyczącej kwoty podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług, finansowanej z środków przeznaczonych na projekty" - tłumaczył wiceminister.

"Oczekuje się, że efektem obowiązywania projektowanej regulacji będzie obowiązkowe scentralizowanie rozliczeń podatku VAT w samorządach, brak konieczności zwrotu środków przeznaczonych na projekty przez samorządy, brak konieczności centralizowania rozliczeń VAT wstecz, brak konieczności wystawiania faktur korygujących oraz możliwość dalszego ewidencjonowania obrotu przy pomocy kas, których fiskalizacji dokonały jednostki organizacyjne, jednak nie dłużej niż do 31 grudnia 2018 r." - tłumaczył Janczyk.

Komisja pozytywnie zaopiniowała piętnaście poprawek, w tym jedną merytoryczną popieraną przez resort finansów. Chodzi o przepis dotyczący braku prawa gmin do obniżenia kwoty podatku należnego o tę kwotę podatku naliczonego.

Jak tłumaczyli przedstawiciele MF poprawka ta przywraca brzmienie jednego z przepisów ustawy do wersji zaproponowanej przez rząd. Zmieniono go w wyniku przyjęcia przez Sejm poprawki zgłoszonej w drugim czytaniu. Według MF przywrócenie wersji rządowej uczyni przepisy bardziej klarownymi. Poza tym - jak wskazano - na utrzymaniu regulacji w brzmieniu zaproponowanym przez Sejm, mogłyby zyskać tylko firmy doradcze, do których samorządy zgłaszałyby się w celu uzyskania kosztownych ekspertyz.

Zaakceptowano także poprawkę, która przewiduje, że zmiana wejdzie w życie 1 października 2016 r., a nie 1 września br., jak zapisano w ustawie uchwalonej przez Sejm.

Celem ustawy jest zapewnienie jednostkom samorządu terytorialnego instrumentów prawnych wspomagających proces centralizacji oraz zmniejszenie uciążliwości związanych z centralizacją rozliczeń VAT w samorządach, w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości UE z 19 września 2015 r. Zdaniem TS UE gminne jednostki budżetowe nie ponoszą ryzyka gospodarczego związanego z działalnością gospodarczą prowadzoną przez nie w imieniu i na rachunek gminy oraz nie odpowiadają za szkody spowodowane tą działalnością.

Konsekwencja wyroku to brak odrębności podatkowej samorządowych jednostek budżetowych, co oznacza, że wszelkie czynności przez nie dokonywane na rzecz osób trzecich powinny być rozliczone przez jednostki samorządu terytorialnego.

Co prawda wyrok TS UE nie dotyczył samorządowych zakładów budżetowych, ale Naczelny Sąd Administracyjny podjął w październiku ub. roku uchwałę, w której przyjął wobec zakładów budżetowych analogiczną interpretację. Dlatego należy uznać, że zakłady budżetowe również nie posiadają odrębności podatkowej.

Zgodnie z ustawą od 1 stycznia 2017 r. zostanie wprowadzona centralizacja rozliczeń w jednostkach samorządu terytorialnego w zakresie podatku VAT. Jak zapewnia rząd, do końca 2016 r. nie będą zatem kwestionowane rozliczenia dokonywane przez samorządy z zastosowaniem dotychczasowego modelu rozliczeń.

Scentralizowanie rozliczeń ma nastąpić "w przód" od 1 stycznia 2017 r., ale samorządy będą mogły podjąć decyzję o dokonaniu korekt rozliczeń (uwzględniając model scentralizowany - gmina rozlicza VAT jako podatnik).

Samorządy same zdecydują, jaki okres objąć scentralizowanym modelem rozliczeń, składając korekty deklaracji podatkowych za wszystkie okresy rozliczeniowe, w których jednostki organizacyjne rozliczały odrębnie podatek, licząc od najwcześniejszego okresu rozliczeniowego, za jaki zostały złożone te korekty, do momentu wprowadzenia modelu scentralizowanego.

Według rządu, wyrok TS UE może skutkować w niektórych przypadkach korzystania przez samorządy z programów finansowanych ze środków przeznaczonych na realizację projektów zmianą kwalifikowalności podatku VAT w części dotyczącej kwoty podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług finansowanej z tych środków. W związku z tym w ustawie przewidziano brak konieczności zwrotu tych środków od beneficjentów w przypadku braku korekty podatku naliczonego.