Małe działki bez prawa pierwokupu

To na razie propozycja. Zaraz po świętach wielkanocnych w Sejmie odbędzie się pierwsze czytanie dwóch projektów ustaw w tej sprawie. Oba nowelizują ustawę o kształtowaniu ustroju rolnego. Autorami tych projektów są: sejmowa komisja nadzwyczajna “Przyjazne państwo” oraz Senat.

Propozycje te są prawie identyczne. I jedna, i druga zakłada zniesienie prawa pierwokupu Agencji Nieruchomości Rolnych wobec działek rolnych o powierzchni nieprzekraczającej 1 ha. Nadal zaś, zgodnie z projektem, prawo pierwokupu będzie przysługiwało ANR w wypadku działek przekraczających tę wielkość.

Taka zmiana, zdaniem prawników, ułatwiłaby obrót nieruchomościami. Często bowiem prawo pierwokupu jest zbędnym wymogiem, bo bardzo rzadko ANR korzysta z tego przywileju, a związanych z tym formalności dopełnić trzeba, inaczej bowiem umowa sprzedaży będzie dotknięta bezwzględną nieważnością. Tymczasem prawo pierwokupu bardzo często dotyczy nieruchomości, w wypadku których już na pierwszy rzut oka widać, że nie są rolne.

Procedura sprzedaży działek objętych tym obowiązkiem wygląda następująco: Rejent sporządza dwie umowy notarialne - najpierw warunkowej sprzedaży, a potem właściwą sprzedającą daną nieruchomość. Po podpisaniu tej pierwszej zwraca się do agencji z pytaniem, czy skorzysta z prawa pierwokupu. Jeżeli ta w ciągu miesiąca nie wyrazi chęci odkupienia ziemi, notariusz zawiera umowę właściwą.

Do 1 stycznia 2010 r. wpłynęło do agencji 592 tys. aktów notarialnych. Z tego 78 proc. stanowiły właśnie umowy sprzedaży działek nieprzekraczających 1 ha.

Do tej pory ANR skorzystała z prawa pierwokupu i odkupu zaledwie w 572 wypadkach. Były to grunty o powierzchni 13,7 tys. ha. Wartość transakcji wynosiła zaś w sumie 126,7 mln zł (w samym 2009 r. zawarto 18 transakcji, dotyczących 683 ha, na kwotę 7 mln zł).

Oba projekty przewidują, że w sprawach wszczętych przed wejściem w życie tych nowelizacji, a niezakończonych będzie stosować się przepisy dotychczasowe.

Niedawno Trybunał Konstytucyjny zajmował się innym przywilejem ANR, a mianowicie prawem odkupu w wypadku działek rolnych. Przysługiwało jej w ciągu pięciu lat od daty sprzedaży działki (z wyjątkiem położonych w granicach specjalnych stref ekonomicznych). TK uznał ten przepis za niekonstytucyjny, stracił on ważność 29 marca 2010 r. (czyli z datą widniejącą na Dzienniku Ustaw, w którym znalazło się to orzeczenie).

Renata Krupa-Dąbrowska
Rzeczpospolita