MPiPS: od 130 do 260 mln zł potrzeba na wdrożenie systemu porad prawnych

Ministerstwo pracy przedstawiło we wtorek raport z propozycjami modelowych rozwiązań dla Polski, które resort opracował przy współpracy organizacji pozarządowych. - Jest kilka wariantów do wyboru - dla mnie najbliższy jest ten, który mówi, że pomoc prawna, ta bezpłatna, w pierwszej kolejności udzielana była osobom o najniższych dochodach - powiedział dziennikarzom we wtorek minister pracy Władysław Kosiniak-Kamysz.

Dodał, że przygotowywany przez ministerstwo sprawiedliwości projekt (który bazuje na raporcie MPiPS) "zmierza w kierunku bonu", który wydawałoby powiatowe centrum pomocy rodzinie czy też ośrodek pomocy społecznej. Bon na bezpłatną pomoc prawną można byłoby zrealizować w instytucji, która wcześniej wygrałaby konkurs na udzielanie takich porad.

Według ministra ważną rolę koordynatorów, decydujących o tym, komu przyznać prawo do nieodpłatnej pomocy prawnej powinny mieć ośrodki pomocy społecznej czy powiatowe centra pomocy rodzinie. - W moim poczuciu ci koordynatorzy powinni być zlokalizowani na poziomie powiatowym - powiedział Kosiniak-Kamysz. Dodał, że ważne jest, by "dostępność tego poradnictwa była na rynku lokalnym, zwłaszcza na terenach wiejskich".

Według zaprezentowanych w raporcie danych koszt wprowadzenia systemy bezpłatnego poradnictwa prawnego miałby wynosić między 130 a ok. 260 mln zł. - Ja tych pieniędzy nie mam zaplanowanych na najbliższy rok w swoim budżecie - powiedział minister pracy. Dodał, że są koncepcje, by wykorzystać na ten cel środki unijne np. z Europejskiego Funduszu Społecznego.

- Oczywiście, później trzeba będzie utrzymać efekt tego modelu i znaleźć środki krajowe, ale myślę, że warto, że jest to inwestycja, a nie wydatek. Jest to działanie prewencyjne. My wciąż za mało w Polsce wydajemy pieniędzy na prewencję i profilaktykę - powiedział. Kosiniak-Kamysz wskazał, że bezpłatne porady prawne są nie tylko szansą dla samych zainteresowanych, którzy ich poszukują, ale też szansą dla "państwa na ograniczenie wydatków". - Możemy naprawdę wiele spraw rozstrzygać dużo wcześniej niż na etapie sądu, gdzie też za adwokata z urzędu Skarb Państwa płaci - powiedział minister.

Kosiniak-Kamysz podkreślił, że nie można już dłużej czekać z wdrożeniem systemu bezpłatnej pomocy prawnej, bo Polska jest jednym z ostatnich krajów UE, gdzie takiego systemu nie ma.

Zapewnienie ubogim obywatelom prawa do sądu, to wymóg europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz Karty Praw Unii Europejskiej i standardów polskiej konstytucji. Od dłuższego czasu unijne instytucje wytykają Polsce, że nie oferuje swym najuboższym obywatelom darmowego dostępu do prawnika.

Polska realizuje tu plan minimum - oskarżeni w poważnych sprawach karnych mogą liczyć na ustanowienie przez sąd obrońcy z urzędu. Pełnomocnik z urzędu przysługuje też osobom niezamożnym lub nieporadnym w sprawach cywilnych. Koszty zastępstwa procesowego ponosi państwo. Nieuregulowana pozostaje natomiast kwestia pozaprocesowej pomocy prawnej dla osób ubogich. Chodzi o porady prawne w sprawach, które nie muszą nawet trafić do sądu; o pisanie opinii prawnych lub pism do urzędów.

Bezpłatną pomoc prawną w tym zakresie oferują obecnie m.in. rzecznicy konsumentów.

Minister sprawiedliwości Marek Biernacki powiedział w ubiegłym tygodniu PAP, że jeszcze w tym roku ma być gotowy nowy projekt ustawy o "prawie ubogich". Zapowiedział, że szczegóły mają być znane w listopadzie lub grudniu. - Mamy szansę znaleźć się z tą ustawą w unijnej perspektywie budżetowej na lata 2014-2020. Rozmawiałem o tym z minister Elżbietą Bieńkowską i mam jej zgodę - mówił Biernacki.