Nie było oświadczenia, nie ma prawa do ryczałtu

Osoby, które były na ryczałcie, ale do 20 stycznia 2003 r. nie złożyły oświadczenia o wyborze tej formy rozliczenia z fiskusem, muszą płacić podatek na zasadach ogólnych.

Powodem sporu jest zmieniony w 2003 r. art. 9a ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 9 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Reguła i wyjątek

Przepisy wprowadziły generalną regułę, zgodnie z którą osoby fizyczne uzyskujące przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych, chyba że zechcą skorzystać z uproszczonej formy opodatkowania. W ten sposób ryczałt przestał być regułą, a stał się - zdaniem sądu administracyjnego - wyjątkiem dopuszczonym przez wybór.

Zgodnie bowiem ze wspomnianym art. 9 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, pisemne oświadczenia o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych za dany rok podatnik ma złożyć do 20 stycznia roku podatkowego. Jeżeli zaś w tym terminie nie zgłosi likwidacji działalności gospodarczej lub nie wybierze innej formy opodatkowania, to uważa się, iż nadal prowadzi działalność opodatkowaną w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Ponieważ zaś ustawodawca nie przewidział przepisów przejściowych regulujących sytuację osób, które były na ryczałcie przed 1 stycznia 2003 r., pojawił się problem, czy wówczas, gdy nie złożyli pisemnego oświadczenia do 20 stycznia 2003 r., byli opodatkowani według tych samych zasad, według których byli opodatkowani w 2002 r.

Sędziowie NSA nie mieli wątpliwości: "brak ustanowienia przepisów przejściowych dotyczących ewentualnej kontynuacji opodatkowania podatkiem zryczałtowanym osób fizycznych, które, prowadząc działalność gospodarczą w 2002 r., nie złożyły oświadczenia o wyborze formy opodatkowania w 2003 r., powoduje, iż osoby te z mocy prawa zostają objęte podatkiem dochodowym od osób fizycznych na tzw. zasadach ogólnych".

Liczy się wybór

Co ciekawe, już wojewódzki sąd administracyjny rozpatrujący tę sprawę zauważył, że wybór ten był możliwy dopiero od 1 stycznia 2003 r., a zasada kontynuacji może być stosowana najwcześniej w roku 2004. W praktyce oznacza to, że tylko podatnicy, którzy do 20 stycznia 2003 r. złożyli oświadczenia o wyborze ryczałtu, byli zwolnieni z ich składania w latach następnych.

Czy minister się pomylił

Innego zdania jednak był minister finansów. W urzędowej interpretacji wydanej na podstawie art. 14 § 1 pkt 2 ordynacji podatkowej wyraźnie podkreślił, iż "w przypadku kontynuowania w roku podatkowym 2003 działalności, z której osiągane przychody opodatkowane są na zasadach analogicznych jak w roku podatkowym 2002, podatnicy nie są obowiązani do składania żadnych oświadczeń w omawianym zakresie".

Co więcej, minister uznał, iż obowiązek złożenia pisemnego oświadczenia w terminie do 20 stycznia 2003 r. dotyczy podatników, którzy wybierając w roku podatkowym 2003 opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, zmienią formę opodatkowania.

Niestety, wczoraj nie udało się nam uzyskać stanowiska Ministerstwa Finansów w tej sprawie. Odpowiedź - jak zapewniło redakcję biuro prasowe ministerstwa - mamy otrzymać dopiero dziś. Pozostaje mieć tylko nadzieję, że urzędnicy MF przyznają się do własnego błędu i wycofają się z karania podatników, których sami wprowadzili w błąd.

opinia

Ryszard Mastalski, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego
Wątpliwości dotyczące sytuacji przejściowej wyjaśniło pismo ministra finansów, które było podstawą działań podatników, a skoro tak, to nie mogą oni być teraz obarczani negatywnymi skutkami obecnej interpretacji prawa podatkowego. Władze skarbowe nie powinny więc wyciągać konsekwencji wobec podatników, którzy zastosowali się do tego pisma, skoro same przyczyniły się do tych kłopotów. Ci zaś, którzy mimo to będą mieli z tego powodu problemy, powinni przedstawić przed sądem przyczyny swojego działania wynikające jednoznacznie z pisma ministra finansów.

Grażyna J. Leśniak
Rzeczpospolita