Niemcy wypłacą wyższe odszkodowania dla ofiar zamachów terrorystycznych

Dwanaście osób, w tym polski kierowca, przypłaciło życiem zamach terrorystyczny dokonany w grudniu 2016 na Breitscheidplatz w Berlinie. Islamski terrorysta wjechał uprowadzoną ciężarówką polskiego spedytora w tłum na jarmarku bożonarodzeniowym. Zostawił po sobie zabitych i rannych. Z pomocą miał im przyjść powołany natychmiast przez rząd pełnomocnik ds. ofiar zamachu, były premier Nadrenii-Palatynatu Kurt Beck (SPD).

W kwietniu 2018 kadencja Becka dobiegła końca, schedę po nim przejął także polityk SPD Edgar Franke. Jego kompetencje zostały przy tym rozszerzone – Franke jest „pełnomocnikiem rządu federalnego ds. ofiar zamachów terrorystycznych i ich rodzin”, a jak poinformowało ministerstwo sprawiedliwości, nadal będzie zajmował się też opieką nad ofiarami i ich krewnymi zamachu na berlińskim Breitscheidplatz.

Franke przejął też jedno z głównych żądań Becka: przyznanie ofiarom zamachów i ich bliskim wyższych odszkodowań finansowych. Zdaniem Becka wysokość wypłacanych natychmiast tzw. świadczeń kryzysowych, nie jest odpowiednia. – Jest to rodzaj pieniężnego zadośćuczynienia za ból, które wypłacane jest bezpośrednio po wydarzeniu. Domagałem się jego znacznego podwyższenia i wychodzę z założenia, że stosowna byłaby suma co najmniej trzykrotnie wyższa – powiedział Kurt Beck DW.

Po zamachu na Breitscheidplatz ranni otrzymali po 5 tys. euro. Małżonkowie, rodzice i dzieci zabitych dostały każdorazowo 10 tys. euro, rodzeństwo po 5 tys. euro. Wolą Becka i Franke suma ta powinna zostać podwyższona do 30 tys. względnie 15 tys. euro – i wypłacona także wstecznie ofiarom zamachu terrorystycznego w Berlinie.

– Oczywiście tą czy inną sumą nie przywróci się ludzkiego życia, ale świadczenia powinny być wyższe, tak jak w innych krajach – stwierdził w rozmowie z DW Edgar Franke.

W swoim raporcie końcowym przedstawionym w grudniu 2017 Beck porównał pomoc finansową wypłacaną w Niemczech ze świadczeniami uiszczanymi w innych krajach. Jego wniosek: do tej pory Niemcy plasują się poniżej przeciętnej.

W każdym kraju ofiary zamachów terrorystycznych i ich bliscy wspierani są naturalnie sumami różnej wysokości. Ale biorąc pod uwagę natychmiastowe świadczenia kryzysowe okazuje się, że w skali międzynarodowej 10 tys. euro nie jest dużą sumą. We Francji na przykład małżonkowie i rodzice zabitych w zamachach terrorystycznych otrzymują do 35 tys. euro natychmiastowej pomocy, dzieci do 25 tys. euro. W Hiszpanii bliscy ofiar mogą się liczyć wręcz z sumą sięgającą ćwierć miliona euro.

Dlaczego Niemcy kuleją za innymi? – Powód jest prosty – bo nie było u nas jeszcze klasycznego terroryzmu (przed Breitscheidplatz – red.). Na niemieckim terytorium międzynarodowe konflikty nie były jeszcze rozgrywane w sposób, w jaki ma to miejsce w Londynie czy Paryżu – tłumaczy Franke. Po zamachu w Berlinie rząd federalny musiał reagować szybko. Teraz wysokość pomocy finansowej ma zostać skorygowana. Pełnomocnik ds. ofiar i ich rodzin liczy się z tym, że rząd feredalny podwyższy odpowiednie świadczenia trzykrotnie.

Są jednak kraje, w których bliscy ofiar zamachów muszą się zadowolić jeszcze niższymi sumami. Na przykład w Wielkiej Brytanii, gdzie w minionych latach doszło do stosunkowo wielu zamachów terrorystycznych, rodziny zabitych otrzymały odszkodowania rzędu 12,5 tys. euro.

Pula pieniędzy na jednorazowe świadczenia kryzysowe zatwierdzana jest rokrocznie przez Bundestag, a zarządza nią i wypłaca świadczenia Federalny Urząd Sprawiedliwości (BfJ). Prawo do tych świadczeń mają ofiary zamachów terrorystycznych i przestępstw o podłożu skrajnie prawicowym, czyli czynów karnych o podłożu politycznym, w których śledztwo prowadzi Federalny Prokurator Generalny. Do takich ofiar zaliczają się też rodziny ofiar neonazistowskiej bojówki terrorystycznej NSU.

Świadczenia kryzysowe są jednak tylko jedną z form pomocy, do której mają prawo bliscy ofiar terroryzmu. Te inne rodzaje pomocy udzielanej w Niemczech wypadają na międzynarodowym tle znacznie lepiej niż natychmiastowa pomoc finansowa.

– Świadczenia takie jak renty i wsparcie finansowe dla rannych są w Niemczech rzeczywiście dobrze zorganizowane - uważa były pełnomocnik Beck. Chodzi tu o na przykład renty dla rannych czy osób straumatyzowanych po zamachu, pomoc w pokryciu kosztów leczenia czy wsparcie finansowe na pogrzeby zabitych.

– Dla ofiar zamachów długofalowe wsparcie pieniężne i pomoc psychologiczna są równie ważne jak natychmiastowa pomoc finansowa – uważa Helgard van Hüllen, wiceszefowa dwóch organizacji pozarządowych troszczących się o ofiary przestępstw i ich bliskich: „Biały Krąg” (Weißer Ring) i Victim Support Europe. – Ponad dwie trzecie bliskich ofiar zamachu terrorystycznego w 2016 r. w Berlinie nadal znajduje się pod opieką Białego Kręgu – powiedziała DW van Hüllen. Tak samo długofalowo potrzebna jest pomoc finansowa, „żeby ofiary zamachów nie musiały dodatkowo cierpieć pod względem finansowym”.

Do pomocy finansowej ze strony państwa dochodzą pieniądze z datków wypłacane ofiarom terroryzmu i ich bliskim. – Myślę, że bardzo ważne było to, że po berlińskim zamachu przeżyliśmy w Niemczech ogromną gotowość niesienia pomocy, także finansowej – podkreśla były pełnomocnik ofiar Kurt Beck. – Przy czym dla bliskich ofiar jeszcze ważniejsza niż pomoc materialna była uczynność społeczeństwa, właśnie gotowość niesienia pomocy – dodaje Beck.