Nowe zasady eliminacji niesolidnych menedżerów

Wkroczenie w postępowanie naprawcze pozwoli przedsiębiorcom, członkom władz spółek uniknąć kary zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.

Z drugiej strony taki zakaz będzie im grozić za pogorszenie sytuacji firmy, choćby już bankruta. Zmiany te zawiera nowelizacja prawa upadłościowego z 23 stycznia, którą się zajmie Senat na najbliższym posiedzeniu.

Nowela ma usunąć niedociągnięcia obowiązującej od czterech lat ustawy, zwłaszcza udrożnić postępowania naprawcze, które właściwie nie funkcjonują. Udrożnienie ma polegać na tym, że sąd upadłościowy będzie mógł zezwolić na wszczęcie postępowania naprawczego w sytuacji, w której opóźnienie w płaceniu długów nie przekracza trzech miesięcy, a suma niespłaconych długów nie jest większa niż 10 proc. wartości księgowej firmy (pisaliśmy o tym: “Zachęta dla firm, rygory dla menedżerów”, “Rz” z 23 stycznia).

Zmodyfikowana będzie też procedura orzekania zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Przypomnijmy, że sąd upadłościowy może orzec wobec przedsiębiorcy, członka władz, np. spółki, zakaz prowadzenia działalności na własny rachunek, pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu przez trzy do dziesięciu lat. Podczas orzekania zakazu bierze się pod uwagę stopień winy oraz skutki podejmowanych działań, w szczególności obniżenie wartości ekonomicznej upadłego przedsiębiorstwa i rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli (szczegóły w ramce).

W warszawskim sądzie upadłościowym liczba orzekanych zakazów utrzymuje się mniej więcej na tym samym poziomie: w latach 2005 – 2008 było ich odpowiednio: 12, 23, 14, 16, choć liczba wniosków była kilka razy wyższa. _ To trudne i dość długie postępowanie. Trzeba bowiem dokładnie ustalić, kiedy zaistniały przesłanki do ogłoszenia upadłości firmy _ – powiedział “Rz” sędzia Marcin Krawczyk, przewodniczący warszawskiego sądu upadłościowego. _ Wierzyciele chętnie sięgają po to narzędzie, gdyż obok swego rodzaju odwetu na niesolidnym kontrahencie stwierdzenie opóźnienia w zgłoszeniu upadłości ułatwia domaganie się odszkodowania w wypadku spółek z o.o. _

Skutkiem elastyczniejszego ustalania chwili ogłoszenia upadłości (wszczęcia procedury naprawczej) jest też poluzowanie rygorów orzekania zakazów prowadzenia działalności gospodarczej. Dodany w art. 373 ust. 2 stanowi, że sąd upadłościowy może od niego odstąpić, jeśli oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości, by zezwolić na wszczęcie postępowania naprawczego. Ma to stworzyć zachętę dla niewypłacalnych firm, czyli bliskich upadłości, do ich wszczynania.

Ale są też obostrzenia: rozszerzony będzie zakres podstaw orzekania zakazu prowadzenia działalności o sytuację, w której następstwem celowego działania lub rażącego niedbalstwa szefów firmy jest pogorszenie się jej sytuacji finansowej. Chodzi o to, by menedżerowie nie podtrzymywali bezkarnie faktycznych bankrutów, zasłaniając się argumentacją, że próbowali sytuację ratować, a majątek topniał.

Zdaniem prof. Feliksa Zedlera, współtwórcy prawa upadłościowego, możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej jest jednym z lepszych narzędzi dyscyplinowania czy wręcz eliminowania niesolidnych przedsiębiorców. Ma długą tradycję, w przedwojennej Polsce bankructwo było niemal obywatelską śmiercią – poza wszystkim, takiej osobie nawet nie podawano ręki.

Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej sąd upadłościowy może orzec wobec menedżera, który ze swojej winy popełnił jeden z wymienionych czynów:

• nie złożył w terminie dwóch tygodni od zaistnienia podstawy wniosku o ogłoszenie upadłości,
• po ogłoszeniu upadłości nie wydał lub nie wskazał majątku, ksiąg handlowych, korespondencji lub innych dokumentów upadłego,
• po jej ogłoszeniu ukrywał, niszczył lub obciążał majątek wchodzący w skład masy upadłości,
• jako upadły nie wykonał innych obowiązków ciążących na nim z mocy ustawy, orzeczenia sądu albo sędziego komisarza,
• w inny sposób utrudniał postępowanie upadłościowe na podstawie prawa upadłościowego i naprawczego Marek Domagalski Rzeczpospolita