Parafie radzą sobie coraz lepiej
Od 2004 roku kościoły uzyskały łącznie z funduszy europejskich dofinansowanie w wysokości niemal 545 mln złotych przeznaczonych na realizację 151 projektów.
Analizując rezultaty konkursów do kolejnych programów europejskich można stwierdzić, że zdolność pozyskiwania środków europejskich przez kościoły zauważalnie wzrosła.
W pierwszym okresie 2004-2006 środki UE na ochronę dziedzictwa dostępne były dla kościołów w zasadzie w jednym programie - Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego, w latach 2007-2013 dofinansowanie takich projektów można uzyskać w każdym województwie w ramach szesnastu regionalnych programów operacyjnych, a także programów centralnych - głównie Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Do tej pory w ramach wspomnianych programów regionalnych do realizacji wybrano 111 projektów Kościołów, co stanowi niemal 20 procent wszystkich projektów kulturalnych. Dla porównania w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego na lata 2004-2006 dofinansowanie uzyskały 33 projekty złożone przez instytucje kościelne, co stanowiło zaledwie 11 procent wszystkich wybranych do realizacji projektów z obszaru kultury.
Warto podkreślić również obecność Kościoła wśród beneficjentów programów finansowych nakierowanych na wsparcie projektów o wymiarze ponadregionalnym, dotyczących dziedzictwa kulturowego o znaczeniu europejskim. W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko przewidującego wsparcie dla projektów z zakresu ochrony dziedzictwa przekraczających 20 mln złotych dofinansowana została „Rewaloryzacja Zespołu Opactwa Cystersów wraz z otoczeniem w Krzeszowie - etap II” realizowana przez Diecezję Legnicką. Spośród 34 projektów dofinansowanych w ramach mechanizmów Finansowych EOG i Norweskiego Mechanizmu Finansowego 6 projektów realizowanych jest przez kościoły, w tym takie jak kompleksowa renowacja wieży głównej Bazyliki Mariackiej w Gdańsku, czy renowacja zabytkowych obiektów sakralnej architektury drewnianej w regionie Wielkopolski. Rosnąca liczba projektów realizowanych przez kościoły świadczy niewątpliwie o zwiększeniu zdolności pozyskiwania przez nie środków europejskich. W porównaniu z pierwszymi
latami, w których można było ubiegać się o fundusze na kulturę zdecydowanej poprawie uległa jakość składanych przez kościoły dokumentów aplikacyjnych.
Projekty realizowane przez Kościół charakteryzują się różną złożonością. Dofinansowanie uzyskiwały zarówno stosunkowo nieduże parafie chcące dokonać modernizacji dachu, renowacji wież czy restauracji zabytkowych organów, ale w wielu przypadkach udało się uzyskać wsparcie dla dużych, kompleksowych przedsięwzięć o szerokim zakresie. Wspominana już diecezja legnicka pozyskała z aż trzech różnych programów łącznie ponad 34 mln złotych na trzyetapową rewaloryzację Zespołu Opactwa Cystersów wraz z otoczeniem w Krzeszowie. Kompleksowa konserwacja i przystosowanie do zwiedzania gotycko-barokowego założenia klasztornego w Hebdowie realizowane przez Polską Prowincję Zakonu Pijarów uzyskały z kolei wsparcie przekraczające 10 mln złotych.
Warto zwrócić uwagę na fakt, że zarządy poszczególnych województw dostrzegły wartość i potencjał kulturowy obiektów sakralnych umieszczając w wykazach indywidualnych projektów kluczowych dla rozwoju regionu inwestycje takie jak: renowacja zespołu dawnej kolegiaty prymasowskiej w Łowiczu (województwo łódzkie), renowacja Kościoła Świętego Krzyża wraz z zabudowaniami poklasztornymi w Warszawie (województwo mazowieckie), czy kompleksowa restauracja zabudowań Klasztoru Ojców Paulinów na Jasnej Górze (województwo śląskie).
Monika Smoleń
Podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego