Potrącenia obowiązkowe i dobrowolne z pensji

Od charakteru należności zależy, czy potrącenia mają charakter obowiązkowy czy dobrowolny. W tym drugim przypadku potrzebna jest pisemna zgoda pracownika, by część jego wynagrodzenia była przeznaczana na pokrycie określonych należności.

W pewnych sytuacjach potrącenia z pensji mogą odbywać się bez zgody zainteresowanego, bowiem przepisy nakładają na pracodawcę obowiązek ich obligatoryjnego dokonania. Do tej grupy wierzytelności należą: alimenty i inne należności na mocy tytułów windykacyjnych, zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi przez pracodawcę oraz finansowe kary porządkowe.

Potrąceń z tego tytułu pracodawca dokonuje zaraz po odliczeniu składek i zaliczki na podatek od osób fizycznych. Podstawę do takich działań stanowi najczęściej nakaz zapłaty lub ugoda sądowa z klauzulą wykonalności.

W przypadku istnienia kilku wierzycieli, potrąceń należy dokonywać w określonej kolejności. Pierwszeństwo mają zaległe świadczenia alimentacyjne.

Drugą grupą są dobrowolne potrącenia innych należności z pensji. W tym przypadku mają one charakter dobrowolny. Do ich wykonania potrzebna jest zgoda samego pracownika. Musi ona być udzielona w formie pisemnej. Potrącenia na ten cel dotyczą chociażby składek na rzecz kasy zapomogowo-pożyczkowej, rat od pobranych pożyczek np. z funduszu socjalnego oraz składek z tytułu członkostwa w związku zawodowym czy na ubezpieczenie.

Wiele kontrowersji wzbudza ściąganie należności bankowych z pensji klientów. Formalnie nie ma przepisów, które nakładają na pracodawcę przymus dokonania takich potrąceń z pensji. Jednak banki w umowach kredytowych często zawierają deklaracje zgody na ściąganie określonych sum z pensji w razie zalegania ze spłatą rat. Taką zgodę klient może jednak wycofać w każdym momencie. Co innego, gdy rozpoczęta zostanie egzekucja należności na podstawie wydanego przez bank tytułu wykonawczego. Wówczas pracodawca nie może odmówić dokonania potrąceń, jak również nie jest potrzebna zgoda pracownika.

W zależności od tytułu potrącanych świadczeń, przepisy ściśle określają, o jaką część może zostać uszczuplona pensja pracownika. Najwięcej można zabrać w przypadku alimentów (do 60 proc. pensji), a w przypadku należności niealimentacyjnych potrącona kwota nie może przekraczać połowy wynagrodzenia.

Przed dokonaniem potrąceń należy dokładnie obliczyć kwotę wynagrodzenia przysługującego danemu pracownikowi. Należy pamiętać, że nie są w niej uwzględniane nagrody jubileuszowe, odprawy pieniężne czy wynagrodzenia za nadgodziny.

W ustawie zapisane zostały także kwoty wolne od potrąceń, które zależą od rodzaju należności, na które są pobierane pieniądze z pensji. Stawki te dotyczą pracowników zatrudnionych na pełen etat:

należności inne niż alimentacyjne - kwota wolna od potrąceń to 100 proc. płacy minimalnej,
finansowe kary porządkowe - 90 proc. płacy minimalnej,
udzielone zaliczki pieniężne - 75 proc. płacy minimalnej.

Ustalone zostały także kwoty wolne w przypadku potrąceń dobrowolnych:

potrącenia na rzecz pracodawcy - 100 proc. płacy minimalnej,
potrącenia innych należności i dla innych podmiotów - 80 proc. płacy minimalnej.
(źródło: kodeks pracy)

W przypadku osób, które pracują w mniejszym wymiarze czasowych, kwoty wolne od potrąceń zmniejszają się proporcjonalnie do wymiaru etatu pracy.

Tysiące ofert pracy z całej Polski. Kliknij i wybierz interesujący Cię region!