Możliwość uwzględniania okresów ubezpieczenia przebytych zgodnie z ustawodawstwem drugiego państwa to skutek obowiązującej od 1 marca umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzeczpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki.
Po uwzględnieniu zagranicznych okresów ubezpieczenia umożliwia ona także ustalanie świadczeń w wysokości proporcjonalnej do okresów ubezpieczenia w danym państwie.
_ Osoby, które pobierają polskie emerytury, a mają okresy pracy w Stanach Zjednoczonych, mogą teraz je przeliczyć. Nawet jeśli prawo do świadczenia powstaje na podstawie polskich przepisów, to i tak warto dodać okresy amerykańskiego ubezpieczenia, bo może to powodować zwiększenie świadczenia. Takie sprawdzenie niczym nie grozi, bo dana osoba i tak otrzyma świadczenie obliczone według korzystniejszych zasad _– wyjaśnia Przemysław Przybylski, rzecznik prasowy ZUS.
Sumowanie okresów pracy to największa zaleta umowy. Z czasem jednak jego rola będzie maleć, bo emerytury przyznawane według nowych zasad nie zależą od minimalnego stażu pracy, lecz przede wszystkim od środków zaewidencjonowanych na koncie emerytalnym w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
Zmniejszanie świadczeńDo redakcji napływają też pytania, jak uzyskiwanie przychodów wpływa na prawo do polskich świadczeń. Nowością jest to, że amerykańskie emerytury i renty z Social Security nie mogą być zmniejszane ani zawieszane tylko z tego powodu, że świadczeniobiorca mieszka w Polsce. Dotykało to w szczególności wdów i sierot niemających amerykańskiego obywatelstwa po amerykańskich pracownikach.
Umowa nie zawiera jednak regulacji dotyczących zbiegu i redukcji świadczeń. Uprawnieni mogą więc otrzymywać równocześnie np. polską rentę rodzinną i amerykańską emeryturę – zgodnie z zasadami zmniejszania i zawieszania wynikającymi z wewnętrznych ustawodawstw Polski i USA. Polskie świadczenie może więc mieć wpływ na amerykańskie świadczenie (osoby zamieszkałe w USA powinny o to dopytywać bezpośrednio w Social Security Administration).
Polskie przepisy nie przewidują natomiast zawieszania ani redukcji świadczeń z tytułu otrzymywania zagranicznych świadczeń emerytalno-rentowych. Emerytura lub renta rodzinna z ZUS nie zostanie więc zmniejszona z powodu pobierania amerykańskiej.
Praca lub firma
Inaczej gdy dana osoba ma inne przychody. Zgodnie z polskimi przepisami świadczenie wcześniejszego emeryta lub rencisty jest zmniejszane lub zawieszane, jeśli uzyskuje on dodatkowe przychody z określonych źródeł (art. 104 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Są zmniejszane, jeśli ubezpieczony ma dodatkowe przychody powyżej 2167,60 zł (70 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego), ale niższe niż 4025,60 zł (130 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego). Powyżej tej drugiej kwoty świadczenie jest zawieszane. Chodzi m.in. o przychody z pracy, działalności gospodarczej, także wówczas, gdy są osiągane z tytułu działalności wykonywanej za granicą, np. w USA. Nie ma znaczenia, gdzie dana osoba mieszka. Występując o polskie świadczenie, zainteresowany musi wpisać oświadczenie o zamiarze osiągania przychodów. Oczywiście są tacy, którzy tego unikają. Muszą się jednak liczyć z tym, że ZUS będzie od nich dochodzić zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.
Wniosek i przekazanie świadczenia
• Zainteresowany może się ubiegać o świadczenia w każdym z państw, w których był ubezpieczony. Mieszkający w Polsce składa wniosek do ZUS lub KRUS. Wniosek uruchamia jednocześnie postępowanie w instytucji ubezpieczeniowej drugiego państwa.
• Świadczenie uzyskane na podstawie ustawodawstwa jednego państwa jest transferowane do miejsca zamieszkania osoby uprawnionej w drugim państwie bezpośrednio na jej rachunek bankowy.
• Polskie świadczenie trafia do USA po potrąceniu zaliczki na podatek dochodowy w Polsce. Nie odprowadza się od niego składki zdrowotnej.
Magdalena Januszewska
