Produkcja pod lupą IT

_ Przedsiębiorstwa branży produkcji mięsa są zazwyczaj wyposażone w ogromne ilości zaawansowanych urządzeń do kontroli i pomiaru procesów produkcji _- mówi Grzegorz Rogaliński, prezes SAP Polska. _ Istotne jest, aby zastosowany system informatyczny był na tyle otwarty, żeby móc efektywnie współpracować ze wszystkimi tymi maszynami i optymalizować całość procesu produkcji. _

Inną kwestią, na którą wskazuje prezes Rogaliński, jest duża liczba regulacji prawnych, jakie obowiązują w tej branży. Dotyczą one nie tylko samej produkcji, ale także innych sfer działalności, jak np. transportu żywych zwierząt czy gotowego towaru. _ Kolejnym obszarem, który jest istotny z punktu widzenia firm spożywczych, jest zarządzanie marżami i efektywne budżetowanie - wskazuje prezes SAP Polska. Przedsiębiorstwa zajmujące się obróbką mięsa uzyskują marże, które wahają się między 1 a 3 procent netto, a więc wydanie każdej złotówki musi być precyzyjnie zaplanowane. Z punktu widzenia systemu IT, kluczowe są więc moduły kontrolingu i budżetowania, bowiem tylko wtedy, gdy założenia finansowe są ściśle monitorowane, marża może sięgnąć wspomniane 3 procent. _

_ Obecnie firmy, również z branży mięsnej, poszukują rozwiązań, które będą dla nich źródłem oszczędności oraz zapewnią usprawnienie procesów biznesowych, pozwolą na monitorowanie i redukcję kosztów prowadzonej działalności, a także śledzenie przebiegu realizacji poszczególnych projektów _- mówi Marcin Taranek, prezes zarządu IFS CEE. Jacek Chyliński, senior business consultant IFS Poland, uzupełnia, że specyfika sektora mięsnego w odniesieniu do systemów ERP polega przede wszystkim na tym, że produkcja realizowana jest według niestandardowych zasad - mięso podlega rozbiorowi, a produkcja zajmuje się pewnego rodzaju "montażem".

_ Proces produkcji w tym sektorze charakteryzuje się występowaniem tzw. kooproduktów, czyli wielu produktów wytworzonych z jednego surowca _- wyjaśnia przedstawiciel IFS Poland. Planowanie w zakładach mięsnych odbywa się więc za pomocą ilości surowca. Następnie wykonywany jest bilans mięsny, według którego można zoptymalizować rodzaje wytwarzanego asortymentu. Ze względu na specyfikę produkcji mięsnej, używane są dwie równoległe jednostki miary - sztuki i jednostka ciężaru. W związku z tym systemy informatyczne stosowane przez przedsiębiorstwa mięsne, w tym systemy wspomagające zarządzanie klasy ERP, muszą być zintegrowane z urządzeniami automatyki przemysłowej odpowiadającymi np. za automatyczne ważenie i wczytywanie wyników do systemu. Te charakterystyczne dla branży mięsnej cechy należy uwzględnić w procesie wyboru systemu wspomagającego zarządzanie.

_ Z uwagi na długi czas realizowania dostaw, bardzo specyficznym procesem, jeżeli chodzi o sektor mięsny, jest planowanie zaopatrzenia w surowiec oraz proces skupu surowca _- mówi Norbert Wierbiłowicz, dyrektor konsultingu, 7milowy z Grupy BCC. Poszczególne partie dostarczane do firmy podlegają szczegółowej ewidencji ilościo-wo-jakościowej, prowadzonej za pomocą dedykowanych systemów wagowych. Dane jakościowe niejednokrotnie post factum wpływają na cenę nabycia u dostawcy oraz na procesy kontraktowania i zakupu przyszłych partii. _ Przedsiębiorstwa branży mięsnej muszą się również liczyć z problemem organizacji transportu _ - zwraca uwagę Norbert Wierbiłowicz. Zamówienia od klientów muszą być realizowane z dnia na dzień, niejednokrotnie bezpośrednio po cyklu produkcyjnym. Problem bilansowania produkcji z potrzebami klientów, planowanie transportu, załadunek chłodni, szybki wydruk dokumentów transportowych i dostaw sprawiają, że spedycja staje się niemal integralnym elementem procesu produkcji, a nie
wydzielonym składnikiem łańcucha dostaw.

Specyfiką sektora mięsnego jest także to, że produkcja jest w mniejszym stopniu zalgorytmizowana niż typowa produkcja przemysłowa. _ Konieczne staje się również uwzględnienie specyfiki współpracy z dostawcami surowca (skup żywca, drobiu) i przepisy dotyczące zakupu od rolników _- wyjaśnia Maria Kucharska, dyrektor Centrum Kompetencyjnego Produkcji Procesowej BPSC SA. Jej zdaniem, w branży mięsnej najważniejsze procesy mają miejsce w obszarze produkcji. Przepisy dotyczące bezpieczeństwa żywności, zwłaszcza HACCP, wymuszają prowadzenie precyzyjnych rejestracji przebiegu procesów. System musi to uwzględniać, stąd nieodłącznymi jego elementami, poza podstawowymi funk-cjonalnościami ERP, jest oprogramowanie wagowe czy też sterowanie automatyką przemysłową. Zakłady branż spożywczych często pracują w trybie 7 x 24, surowiec szybko ulega zepsuciu, a więc niezawodność działania systemu jest kluczowa.

_ Wydajność rozwiązania musi nadążać za wydajnością produkcji, występuje rejestracja olbrzymiej ilości danych, które powinny być szybko przetworzone _ - wskazuje przedstawicielka BPSC. _ Wdrożenie systemu zintegrowanego uszczelnia przepływ informacji pomiędzy obszarem produkcji a księgowością. _

Chociaż sektor mięsny charakteryzuje się pewną specyfiką, jeżeli chodzi o wdrożenia IT, to jednak ich metodologia jest raczej taka sama, jak w większości innych gałęzi przemysłu. _ Na początku organizowane są więc warsztaty dla kluczowego personelu inwestora, tak aby mógł on się zapoznać z funkcjonalnościami systemu oraz przeanalizować, w jakim stopniu dany standard spełnia ich oczekiwania _- wyjaśnia Mariusz Gościniak z IT.Integro, partnera Microsoftu. Do kolejnych etapów nasz rozmówca zalicza analizę przedwdrożeniową, gdzie oceniane są wielość modyfikacji ze względu na specyfikę procesów biznesowych inwestora oraz konieczność dostosowania systemu do innych już pracujących w firmie oraz do struktury firmy. Po akceptacji takiej analizy przystępuje się dopiero do właściwego wdrożenia. _ Klienci z branży przetwórstwa mięsnego mają dodatkowe wymagania związane z działalnością samego systemu _- wskazuje przedstawiciel IT.Integro. _ Dla nich ważne są parametry związane ze wsparciem specjalistycznego procesu
produkcyjnego, wsparciem restrykcyjnych procesów utrzymania jakości oraz bieżącej informacji o surowcach użytkowanych do produkcji. _ Nasz rozmówca wskazuje, że przedsiębiorstwa w branży przetwórstwa mięsnego działają na bardzo szybko zmieniającym się rynku, a ceny komponentów produkcyjnych ulegają częstym zmianom na skutek m.in. sezonowości, zmian trendów opłacalności producentów żywca, zmian kosztów nośników energetycznych (gaz, prąd, inne). Podstawowym zadaniem ERP w branży mięsnej jest szybka analiza kosztów odpowiadająca na pytanie "Ile kosztował będzie 1 kg wytworzonego produktu?'. Informacja on-line o kosztach produkcji pozwala na precyzyjne wyliczenie marży produktów i elastyczne podejście do klienta. Ponadto nowoczesny system ERP w tej branży musi integrować wiele elementów organizacji, pozwalając na swobodny przepływ danych pomiędzy działami przedsiębiorstwa. Oprócz zadań finansowo-księgowych, logistycznych, analizy kosztów, system powinien wspierać wymianę danych z systemami HACCP wagowymi,
jakościowymi, pracą oprogramowania pakującego i etykietującego wyroby.

Marcin Bondara, prezes zarządu Lawson Software Polska, wskazuje na zdolność do sprawnego przetwarzania informacji jako kluczowy element rozwiązań IT w sektorze mięsnym. Według niego, systemy informatyczne powinny zapewniać pełną obsługę elektronicznej wymiany danych (EDI) oraz poprawić działania w zakresie prognozowania i planowania popytu. -Nasze rozwiązania dają także szansę na skuteczne planowanie promocji i monitorowanie ich wyników - mówi prezes Bondara. _ Pomagają w przetwarzaniu dużych ilości produktów zamawianych przez klientów. Umożliwiają zarządzanie produkcją procesową na skład (make-to-stock), aktywne planowanie potrzeb materiałowych i mocy produkcyjnych, wydajne planowanie zaopatrzenia, zarządzanie magazynami z obsługą okresów przydatności, dystrybucję powtarzalną i niepowtarzalną według tras, zarządzanie paletami i kontenerami zwrotnymi. _

Firmy spożywcze są niezwykle czułe na jakiekolwiek przestoje czy zaburzenia normalnej działalności, w większości ich produkty należą do segmentu dóbr szybkozbywalnych, często o krótkim czasie przydatności do spożycia. Dla tego typu przedsiębiorstw liczy się szybkość wdrożenia IT i jego odpowiednie, precyzyjne zaplanowanie.

_ Specyfika handlu żywcem obejmuje zarządzanie długoterminowymi umowami z hodowcami oraz konieczność planowania i harmonogramowania w systemie zarówno dostaw, jak i produkcji _ - wyjaśnia Bogusław Tober, project manager Asseco Business Solutions SA. Każda dostarczana do zakładu partia jest klasyfikowana pod względem jakościowym, w zakresie możliwości wykorzystania jej do dalszego przerobu, a od jej jakości zależy rozliczenie z dostawcą. Podczas rozbioru mięsa system musi gwarantować możliwość prostej rejestracji wszystkich elementów pochodzących z rozbioru, cały czas zachowując informację o partii, z której pochodzi surowiec.

Na wpływ dziennej ceny surowca na koszty i zyski produkcji mięsnej zwraca uwagę Piotr Stalęga z Macrologic. _ W tej branży bardzo istotne jest skrupulatne naliczanie kosztów, ponieważ często produkt finalny, np. schab, tuż po zejściu z taśmy produkcyjnej może stać się półproduktem lub surowcem w kolejnym procesie produkcyjnym _- wyjaśnia przedstawiciel Macrologic. _ Sam proces jest obwarowany wieloma normami jakości. _
Oprogramowanie wdrożone przez producentów mięsa i wędlin musi oferować funkcje pozwalające spełnić wymogi prawne związane z identyfikacją pochodzenia produktów.

W zakładach przetwórstwa mięsnego znajdują również zastosowanie systemy klasy MES (Manufacturing Execution System). _ Zarządzanie produkcją i logistyką w systemach MES standaryzuje i harmono-gramuje kolejne zadania oraz optymalizuje wykorzystanie wszystkich dostępnych zasobów produkcyjnych _- wyjaśnia Dariusz Kudzia, prezes Apriso Polska, dostawca systemu FlexNet. W czasie rzeczywistym MES prowadzi również pełną kontrolę przebiegu procesów pod względem jakości i wydajności. Każde zdefiniowane odejście od ustalonych parametrów jest od razu sygnalizowane kierownikowi produkcji ze wskazaniem miejsca i przyczyny. Jeśli np. pracownik nie wykona zadania (np. nie ustawi właściwych parametrów maszyny produkującej), system może automatycznie zablokować wykonanie kolejnej czynności lub wygeneruje ostrzeżenie do przełożonego o braku wprowadzenia koniecznych danych. Tak skrupulatna kontrola prowadzona w czasie rzeczywistym obejmuje maszyny i narzędzia wykorzystywane w produkcji. Począwszy od przyjęcia surowców na
magazyn, aż po etap pakowania i etykietowania gotowych produktów.

Nie są to jednak jedyne wyzwania, przed jakimi stoją firmy z sektora przetwórstwa mięsnego. Otoczenie biznesowe potrafi się zmienić diametralnie w ciągu jednego dnia, a rynki są mało stabilne, podobnie zachowania konsumentów. _ Poruszanie się w takiej masie informacji bez narzędzi analitycznych przypominałoby szukanie informacji w wirtualnej rzeczywistości bez internetowej przeglądarki _ - porównuje Marek Grzebyk, dyrektor departamentu wdrożeń w Hogart Business Intelligence. _ Firma niby wie, że "gdzieś" ukryte są wskazówki, ale dotarcie do nich jest żmudne i chaotyczne. Praca z wyszukiwarką jest szybsza i skuteczniejsza, nie tylko wskazuje pożądane miejsce, ale też zaznacza na odpowiedni kolor interesujące nas hasła. Podobne korzyści dają rozwiązania Business Intelligence, dedykowane do analiz biznesowych i kontrolingu. BI odnajdują między informacjami ukryte zależności, zamieniając je na wiedzę, a tę na realne oszczędności i przychody firmy. Pracownicy potrafią bowiem na bieżąco reagować na wszelkie zmiany
na rynku, trafniej przewidują zachowania klientów, szybciej wykonują ruch w jego stronę, nie czekając, aż klient zaskoczy firmę rezygnacją z usług. _

Jarosław Maślanek
Rynek Spożywczy