Projekt "konstytucji dla przedsiębiorców" trafił do konsultacji

Dokument przygotowany przez Ministerstwo Gospodarki liczy 113 stron. To sztandarowa inicjatywa tego resortu do końca kadencji. Zapowiedziała ją w swoim expose premier Ewa Kopacz. Mówiła wówczas, że fundamentem regulacji gospodarczych będzie przekonanie, iż 99 proc. prowadzących działalność gospodarczą wykonuje ją rzetelnie i uczciwie.

Nowe przepisy mają zastąpić wielokrotnie nowelizowaną ustawę o swobodzie działalności gospodarczej z 2004 r. 12 maja rząd przyjął założenia do tego projektu.

"Zwiększenie przejrzystości prawa gospodarczego wymaga przyjęcia ustawy zupełnej i zajmującej centralne miejsce w systemie prawa gospodarczego. Oczekiwanym efektem projektowanego rozwiązania będzie poprawa funkcjonowania przedsiębiorstw, zwiększenie pewności prawa i kultury prawnej, w tym poprzez zwiększenie świadomości prawa wśród przedsiębiorców" - zaznaczają autorzy propozycji w ocenie skutków regulacji (OSR). Projekt we wtorek trafił do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych.

Pierwszym celem projektowanych przepisów jest wzmocnienie praw i gwarancji dla przedsiębiorców. Zdaniem autorów projektu ma to zostać osiągnięte poprzez wyraźne zapisanie wytycznych interpretacyjnych, z których będą mogły korzystać organy stosujące prawo gospodarcze. "Zostanie sformułowany katalog praw i obowiązków przedsiębiorców i organów oraz wyraźna zasada, że przepisy prawa gospodarczego należy stosować uwzględniając zasady ustanowione w ustawie Prawo działalności gospodarczej (PDG)" - czytamy w OSR. Wśród zasad, które wprowadzi ustawa, wymieniono m.in. zasadę proporcjonalności oraz uprawnionych oczekiwań przedsiębiorcy.

Poza tym zmianie ma ulec stosunek administracji do przedsiębiorcy, czyniąc ich relacje bardziej przyjaznymi i partnerskimi. Głównym środkiem do osiągnięcia tego celu będzie wprowadzenie do PDG zasady domniemania uczciwości przedsiębiorcy. Dodatkowo organy administracji uzyskają prawo do częstszego korzystania z porozumienia i dialogu z firmą, dzięki wprowadzeniu do postępowania administracyjnego mechanizmu mediacji oraz instytucji informowania o niespełnianiu przesłanek wydania decyzji zgodnej z wnioskiem. Autorzy wskazują, że obecny brak takich regulacji powoduje "zbyt formalistyczne działanie organów, które często nie uwzględniają uzasadnionych interesów firm".

Innym proponowanym w projekcie "konstytucji dla przedsiębiorców" rozwiązaniem jest wprowadzenie ogólnych zasad nakładania kar administracyjnych, dzięki czemu organy administracyjne będą mogły uwzględniać m.in.: stopień naruszenia prawa, upływ czasu od naruszenia lub podejmowane przez przedsiębiorcę działania naprawcze. Ponadto w nowych przepisach ma znaleźć się zasada pierwszeństwa pouczenia przed nałożeniem kary w przypadkach kiedy np. firma nie miała wpływu na powstanie naruszenia lub jego szkodliwość jest znikoma.

Oprócz tego nowe przepisy mają być kompletną regulacją, w której osoby prowadzące firmę znajdą wszystkie podstawowe ograniczenia działalności gospodarczej, czyli tzw. obszary reglamentowane. Autorzy projektu wskazują w OSR, że obecnie działalność wymagająca zezwolenia jest uregulowana w 27 ustawach, uzyskanie licencji w dwóch, a otrzymanie zgody na wykonywanie działalności jest uregulowane kolejną.

Projekt zawiera również rozwiązania umożliwiające zaangażowanie organizacji przedsiębiorców w realizację niektórych zadań publicznych, promocję uczciwych przedsiębiorców oraz reprezentowanie ich w postępowaniach administracyjnych i sądowych. "Zaangażowanie organizacji pozwoli na wykorzystanie ich doświadczenia i wiedzy o zjawiskach charakterystycznych dla danej branży. W przypadku postępowań sądowych lub administracyjnych, wiele podmiotów, zwłaszcza małych, nie dysponuje wystarczającą wiedzą lub doświadczaniem, które umożliwiłyby sprawne załatwienie sprawy" - czytamy w OSR projektu.

Kolejnym obszarem prawa gospodarczego, którego dotkną zmiany zawarte w projekcie, są kontrole. Autorzy nowych przepisów chcą, aby organy kontrolne uzyskały możliwość przeprowadzania wspólnych, a przez to mniej czasochłonnych i uciążliwych dla przedsiębiorców kontroli. Proponują także zwiększenie uprawnień firm w stosunku do tych organów. Projekt wprowadza m.in. możliwość zaskarżenia do sądu administracyjnego na postanowienia o kontynuowaniu kontroli. Poza tym organy kontrolne zostaną zobowiązane do umieszczania na swoich stronach internetowych szczegółowych ("krok po kroku") opisów procedur kontrolnych.

Projekt nowego prawa działalności gospodarczej jest sztandarowym projektem Ministerstwa Gospodarki do końca obecnej kadencji. Ma on również realizować.