Raport: o rozwoju wsi decyduje demografia, edukacja i rynek pracy
Największe znaczenie dla przemian na obszarach wiejskich ma demografia, edukacja i rynek pracy - wynika z raportu Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej oraz Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN. Raport został w środę zaprezentowany mediom.
"Monitoring rozwoju obszarów wiejskich" - którego celem jest systematyczne badanie zmian przestrzennego zróżnicowania rozwoju społeczno-gospodarczego terenów wiejskich w naszym kraju, został zapoczątkowany w 2012 r. Teraz naukowcy przedstawili drugą część badań, czyli diagnozę rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich, rozpisaną na poszczególne gminy. Przebadano wszystkie gminy w kraju - 2173.
Autorzy raportu zwracają uwagę, że rolnictwo, choć odgrywa ważną funkcję w rozwoju wsi, to nie jest jedynym czynnikiem rozwoju. Z analizy wynika, że struktura rolnictwa zmienia się tylko nieznacznie, a w gminach gdzie dominuje rolnictwo, ludzie są mało aktywni społecznie.
W dużym stopniu o zamożności gminy decyduje jej położenie, najlepiej mają się społeczności z gmin położonych wokół dużych miast. Ponadto nadal dużą rolę w poziomie życia danej gminy odgrywa czynnik historyczny, związany m.in. z dawnymi zaborami czy okresem międzywojennym - tłumaczyła prof. Monika Stanny z IRWiR PAN.
Zaznaczyła, że po raz pierwszy w badaniach udokumentowana jest linia podziału procesów rozwojowych, która przebiega przez Polskę od Suwałk po Opole. Na wschód od tej linii, gminy mają na ogół charakter rolniczy, większe problemy z demografią (we wsiach pozostają starzy ludzie), nasilona jest migracja do miast i za granicę, a to sprawia, że rozwijają się wolniej.
W Polsce w rolnictwie zatrudnionych jest 14 proc. ludności czynnej zawodowo, podczas gdy np. we Francji i w Niemczech 1-2 proc. Często praca jest wykorzystywana nieefektywnie i można mówić o ukrytym bezrobociu. Odchodzenie ludzi z rolnictwa jest bardzo wolne, gdyż rozwój pozarolniczych funkcji wsi jest wolny - stwierdził prof. Andrzej Rosner z IRWiR PAN. Dodatkowo można zaobserwować "ucieczkę" w bierność zawodową, czyli na wcześniejszą emeryturę czy na rentę. "Demografia jest bardzo ważnym elementem zróżnicowania gmin" - zaznaczył profesor.
Według naukowców, niekorzystne przemiany demograficzne pogłębiają się i dotykają przede wszystkim Polskę Wschodnią, spowodowane są w dużej mierze brakiem miejsc pracy na tych terenach. Bardziej zaradni młodzi ludzie szukają pracy w dużych miastach, a osoby, które pozostają w gospodarstwie, nie są zainteresowane rozwojem funkcji pozarolniczych, co spowalnia rozwój gmin - dodała Stanny.
Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej jest organizacją pozarządową na rzecz rozwoju wsi. Jej działania skupiają się na wspieraniu inwestycji w zakresu infrastruktury technicznej oraz działaniach edukacyjnych.
Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk prowadzi od 45 lat badania związane z rozwojem obszarów wiejskich.
