Rozprawy na odległość wchodzą do sądu cywilnego

.

Rozwiązanie sprawdziło się w sprawach karnych, gdzie stosowane jest od kilku lat, a 23 marca wchodzi w życie rozporządzenie ministra sprawiedliwości w sprawie urządzeń i środków technicznych umożliwiających przeprowadzenie dowodu na odległość w postępowaniu cywilnym (DzU nr 34, poz. 185).

Rozporządzenie określa rodzaje urządzeń umożliwiających przeprowadzenie dowodu na odległość, sposób korzystania z nich, sposób przechowywania, odtwarzania i kopiowania zapisów zeznań na odległość.

Nakazuje stworzenie jednolitego systemu urządzeń: ich wykazy mają prowadzić prezes sądu apelacyjnego – dla sądu apelacyjnego i prezes sądu okręgowego – dla jego urządzeń i podległych mu sądów rejonowych. Wykaz mają udostępniać sądom w szczególności przez Internet. Wyznaczona osoba ma prowadzić grafik rezerwacji sal, awarii serwisu. Urządzenia mają zapewniać poufność i integralność przekazywanych danych, chronić przed niepożądaną ingerencją.

Do tej pory przesłuchanie świadka z odległej miejscowości wymagało angażowania miejscowego sądu, często wyjazdu adwokatów na miejsce, a i tak sąd główny pozbawiony był bezpośredniego kontaktu ze świadkiem.
Druga możliwość to uciążliwe ściąganie świadka.

– W sprawach gospodarczych to strona zgłaszająca świadka zapewnia zwykle jego stawiennictwo – mówi sędzia Antoni Tokarzewski, rzecznik białostockiego Sądu Okręgowego. – Jeżeli przesłuchanie na odległość zostanie spopularyzowane, to z pewnością ułatwi prowadzenie spraw, gdy przesłuchiwane mają być osoby w podeszłym wieku, chore oraz wysocy urzędnicy, którzy nie zostawią obowiązków na cały dzień, by jechać na drugi koniec Polski złożyć zeznania.

Wedle najświeższych danych, jakie uzyskaliśmy w Ministerstwie Sprawiedliwości, na koniec 2009 r. w sprzęt do wideokonferencji wyposażonych było siedem sądów apelacyjnych, 45 sądów okręgowych, 23 sądy rejonowe i 21 aresztów i zakładów karnych. Sądy apelacyjne i jednostki penitencjarne posiadają po jednym zestawie do przesłuchiwania świadków na odległość. Pozostałe jednostki mają w większości po dwa zestawy, z czego 65 sal rozpraw w 45 sądach okręgowych i 20 sądach rejonowych to systemy stacjonarne do rejestracji obrazu i fonii, a drugi zestaw jest przenośny.

– Z technicznego punktu widzenia nie ma znaczenia, czy przesłuchuje się świadka w sprawie karnej czy cywilnej – zapewnia Joanna Dębek z Wydziału Informacji MS.

– W naszym sądzie mamy dwie przygotowane sale, w zeszłym roku były wykorzystywane 19 razy, a w tym roku już osiem razy, można więc zauważyć pewien wzrost – mówi sędzia Marcin Łochowski, rzecznik Sądu Okręgowego Warszawa-Praga. – Przesłuchania na odległość mogą usprawnić te czynności i pomniejszyć koszty. Nie jest to jednak główny problem ze świadkami, Polacy generalnie niechętnie składają zeznania i zmiana tego podejścia wymaga szerszych działań.

– Niedawno orzekałem w sprawie, w której sąd przesłuchiwał na odległość biegłych z Krakowa – mówi sędzia Artur Ozimek, rzecznik prasowy lubelskich sądów. – Mamy w SO jedną salę i na razie wystarcza, nie słyszę, żeby były do niej kolejki.

Marek Domagalski