Sejm/ Komisja finansów za udzieleniem absolutorium rządowi (opis)

Komisja zwróciła uwagę w uchwalonym w środę projekcie uchwały, że nieprawidłowości w wykonaniu budżetu dotyczyły części związanej z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wystąpiła ponadto do poszczególnych dysponentów pieniędzy budżetowych o podjęcie działań w celu usunięcia nieprawidłowości wskazanych w swoich raportach przez Najwyższą Izbę Kontroli.

Obecny na posiedzeniu komisji prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski poinformował, że w czerwcu kolegium Izby podjęło uchwałę w przedmiocie absolutorium dla rządu. Wyrażono pozytywną opinię zwracając uwagę, że budżet państwa i budżet środków europejskich zostały wykonane rzetelnie i zgodnie ze znowelizowaną ustawą budżetową. Pogorszeniu uległa jednak sytuacja Funduszu Ubezpieczeń Społecznych mimo wyższej o 11,7 mld zł (w porównaniu do 2014 r.) dotacji z budżetu państwa.

"Dochody budżetu państwa w 2015 r. były nawet wyższe o 0,8 proc. w stosunku do planu, a wydatki były niższe o 1,5 proc. od limitu ustawowego, deficyt planowany w wysokości 50 mld zł wyniósł na poziomie jego realizacji 42,6 mld zł, a uzyskane dochody pozwoliły na sfinansowanie ok. 87 proc. wydatków budżetu państwa" - powiedział Kwiatkowski.

Zauważył, że spadła relacja dochodów podatkowych do PKB z 18,6 proc. w 2014 r. do 18,3 proc. Dlatego kolegium NIK wskazało na konieczność działań w celu uszczelnienia systemu podatkowego.

Prezes Izby poinformował, że w wyniku kontroli w 109 częściach budżetowych NIK nie wydała żadnej opinii negatywnej, pozytywnie oceniła 91 części budżetowych, w pozostałych 18 sformułowano ocenę opisową. Kwiatkowski zwrócił uwagę na "ciekawą rzecz", którą zauważono podczas jednej kontroli. Wyjaśnił, że chodzi o jednostki podległe ministrom i kontrolę tego, co się dzieje w tych instytucjach.

"W tym roku konkretnie mieliśmy problem z jednostką, która nazywa się Instytut Ochrony Środowiska, którą wylosowaliśmy akurat do próby. Przez wiele lat tam nie było kontroli. Wielu ministrów ma tego typu podległe jednostki" - wyjaśnił szef Izby.

Z przedstawionych przez niego informacji wynika, że NIK negatywnie ocenił prawidłowość zawierania, realizacji i rozliczania umów cywilno-prawnych w ramach działalności komercyjnej prowadzonej przez ten instytut. Kwiatkowski wyjaśnił, że instytut ten na przykład opiniuje - z zakresu ochrony środowiska - dopuszczanie pewnych produktów na rynek polski i ma pewną wyłączność w tym zakresie.

"Co się okazało? Pani dyrektor, jako główny wykonawca, jedyny w konsorcjum, podpisała umowy w imieniu instytutu - formalnie robił to pracownik przez nią upoważniony - na ponad 3 mln zł. Tyle zarobiła w wyniku umów, które były umowami komercyjnymi" - poinformował. Dodał, że NIK ujawnił , że pracownikom instytutu wypłacono nienależne wynagrodzenia w wysokości 1,1 mln zł z tytułu realizacji różnych umów, które powinny być zrealizowane przez nich w ramach stosunku pracy.

"Nieduża placówka, a jaki zakres nieprawidłowości. Będziemy się chcieli w kolejnych latach przyjrzeć funkcjonowaniu tego typu instytucji" - zapowiedział prezes NIK.

W przyjętym wcześniej przez rząd sprawozdaniu z wykonania budżetu w 2015 r. napisano, że w zeszłym roku do kasy państwa wpłynęły dochody w wysokości 289,1 mld zł, wydatki wyniosły 331,7 mld zł, a deficyt sięgnął 42,6 mld zł. Ubiegłoroczny deficyt okazał się o prawie 15 proc. (7,3 mld zł) niższy od zaplanowanych 49 mld 980 mln zł.

Zgodnie z danymi MF w zeszłym roku PKB zwiększył się o 3,6 proc., tj. o 0,3 pkt proc. niż rok wcześniej, oraz o 0,2 pkt proc. więcej niż prognozowano w ustawie budżetowej na 2015 r.

W 2015 r. nastąpił pierwszy po okresie transformacji spadek cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI); deflacja wyniosła 0,9 proc. Wskaźnik CPI był niższy od założeń przyjętych w znowelizowanej ustawie budżetowej.

Stopa bezrobocia rejestrowanego pod koniec 2015 r. wyniosła 9,8 proc.

"Najważniejszym czynnikiem wpływającym na wysokość dochodów budżetu państwa w 2015 r. była sytuacja makroekonomiczna. W ub. r. zanotowano po raz kolejny przyspieszenie realnego tempa wzrostu PKB do 3,6 proc. z 3,3 proc. w 2014 r. Jednak struktura wzrostu gospodarczego mniej sprzyjała procesowi gromadzenia dochodów. W 2015 r. nastąpiło spowolnienie tempa wzrostu popytu krajowego, co przełożyło się na wyhamowanie tempa wzrostu importu, przy jednoczesnym przyspieszeniu tempa wzrostu eksportu" - wyjaśniło MF w komunikacie dotyczącym uchwały rządu ws. przyjęcia sprawozdania z wykonania budżetu.

Z podatków Ministerstwo Finansów uzbierało 259 mld 673,5 mln zł wobec zaplanowanych 257 mld 591 mln zł. Dochody z podatków pośrednich wyniosły 187 mld 266,5 mln zł i były o 1 proc. wyższe od zaplanowanych w kwocie 185 mld 503 mln zł.

Podatek od towarów i usług (VAT) dał budżetowi 123 mld 120,7 mln zł; więcej o 1 mld 819,7 mln zł (o 1,5 proc.) od kwoty zapisanej w znowelizowanym budżecie.

Nieznacznie niższe od planu (o 0,2 proc.) okazały się dochody z akcyzy, które sięgnęły 62 mld zł 808,6 mln zł. CIT przyniósł budżetowi 25 mld 813,4 mln zł (zaplanowano 25 mld 610 mln zł), a z dochodami z PIT resort finansów niemal trafił w punkt - wyniosły one 45 mld 40 mln zł wobec zaplanowanych 45 mld 28 mln zł.

Wpływy z podatku od wydobycia niektórych kopalin wyniosły 1 mld 553,4 mln zł i były wyższe w stosunku do prognozy o ponad 103,4 mln zł, czyli o 7,1 proc. Dywidendy i wpłaty z zysku zrealizowano w kwocie 6 mld 351,1 mln zł i były wyższe w porównaniu do założeń o 192,8 mln zł, czyli o 3,1 proc. Natomiast dochody z cła wyniosły 2 mld 929,1 mln zł i były wyższe o 139,3 mln zł (o 5 proc.) od założeń.

Zeszłoroczne wydatki były o 1,5 proc. niższe o zaplanowanych i wyniosły 331 mld 743,4 mln zł wobec oczekiwanych w wysokości 336 mld 680 mln. Według resortu finansów niższe zrealizowanie wydatków wynikało przede wszystkim z niepełnego rozdysponowania rezerw celowych, a także środków z dotacji i subwencji oraz wydatków majątkowych.

Najwyższą pozycją wydatkową budżetu były subwencje ogólne dla samorządu terytorialnego w wysokości 51 mld 343,3 mln zł, natomiast dotacje dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyniosły 42 mld 65,7 mln zł.

Na obsługę długu krajowego wydano z budżetu 19 mld 433,5 mln zł, co oznacza, że wydatki te były niższe o 1,3 proc. od planowanych w wysokości 19 mld 693,7 mln zł. Obsługa zadłużenia zagranicznego pochłonęła 9 mld 735,5 mln zł wobec zaplanowanych 9 mld 818 mln zł.