Śląskie/ Miasta starają się walczyć z niską emisją

W piątek Najwyższa Izba Kontroli ogłosiła wyniki kontroli działań na rzecz ograniczania niskiej emisji dziewięciu wybranych gmin regionu w latach 2013-2015. NIK uznała, że działania skontrolowanych gmin były zbyt wolne, a ich skala zbyt ograniczona, aby obniżyć niską emisję do poziomu umożliwiającego spełnienie norm. Podkreśliła przy tym, że problem ograniczania zanieczyszczeń powietrza jest ogólnopolski.

Na podstawie wyników kontroli w gminach woj. śląskiego NIK zaapelowała do samorządów o kierowanie środków przeznaczonych na walkę z niską emisją przede wszystkim na najefektywniejsze w tym zakresie wymiany starych kotłów oraz na podłączenia do sieci ciepłowniczych. Termomodernizacje oraz kolektory słoneczne okazały się - w przedstawionym przez Izbę porównaniu kosztów - działaniami znacznie mniej efektywnymi w walce ze smogiem.

Izba zaleciła samorządom zwiększenie skali i tempa podejmowanych działań w tym zakresie. Ministrowi Środowiska Izba zaleciła natomiast ustanowienie - w porozumieniu z ministrami energii oraz rozwoju - standardów emisyjnych dla nowych kotłów węglowych małej mocy oraz określenie minimalnych wymagań jakościowych dla paliw stałych.

W piątek minister środowiska Jan Szyszko poinformował o planach resortu, aby rozporządzenia dot. norm jakości dla kotłów grzewczych i norm jakości dla węgla były gotowe w połowie tego roku, a zaczęły obowiązywać jeszcze przed jesiennym sezonem grzewczym.

Ostatni okres utrzymywania się największych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu przypadł w woj. śląskim na 6-11 stycznia br. Służby przez kilka dni utrzymywały w różnych części regionu tzw. alarmy smogowe.

Odnosząc się do tej sytuacji we wtorek prezes Związku Miast Polskich, prezydent Gliwic Zygmunt Frankiewicz oceniał, że walka o poprawę jakości powietrza będzie trwała wiele lat, a im większa będzie społeczna presja na osoby, które zatruwają otoczenie oraz na rządzących - w sprawie odpowiednich narzędzi prawnych - tym lepiej.

Frankiewicz akcentował, że już w 2010 r. Gliwice (robiły to też w ostatnich latach inne samorządy regionu - PAP) zwracały się do ówczesnego ministra środowiska, w ramach konsultacji projektu zmiany ustawy Prawo ochrony środowiska, z postulatem uregulowania środków nadzoru i kontroli (gminy nie posiadają bowiem uprawnień do wprowadzania ograniczeń w warunkach użytkowania istniejących palenisk węglowych czy ograniczeń w spalaniu najbardziej emisyjnych paliw).

Prezes ZMP przypomniał, że tego typu działania mogą podejmować też sejmiki wojewódzkie (w ramach tzw. uchwały antysmogowej; projekt takiego aktu dla woj. śląskiego przyjął w czwartek zarząd tego regionu - z intencją uchwalenia przez sejmik w marcu br. - PAP).

Prezydent Gliwic zaznaczył jednocześnie, że wobec dotychczasowego braku tych aktów prawnych, miasto to tam, gdzie to możliwe stara się ograniczać niską emisję. "Od dawna dofinansowujemy wymianę węglowych systemów grzewczych na bardziej ekologiczne. Dofinansowaliśmy taką wymianę dla ponad 5 tys. gospodarstw domowych. To jednak dopiero ok. 25 proc. takich palenisk" - zastrzegł Frankiewicz wskazując, że miasto dostaje rocznie ok. 250 - 300 takich wniosków.

Podobne działania prowadzą inne miasta woj. śląskiego, także te skontrolowane ostatnio przez NIK. Częstochowa wskazuje, że w latach 2013-2015 wydatki na inwestycje związane ze zmianą systemu ogrzewania i termomodernizacją w budynkach mieszkalnych lub użyteczności publicznej będących własnością lub współwłasnością gminy sięgnęły blisko 39 mln zł.

W ciągu ostatnich 10 lat Częstochowa dofinansowała wymianę blisko 1,2 tys. pieców w budynkach i lokalach prywatnych, od 2009 r. dopłaciła także do montażu 107 instalacji solarnych. W tym roku na dopłaty do wymiany i modernizacji ogrzewania ma trafić 250 tys. zł - dwukrotnie więcej niż w 2016 r. Ruszył też warty 5 mln zł nowy projekt dopłat do inwestycji w odnawialne źródła energii, do 2018 r. potrwa program termomodernizacji placówek oświatowych; miasto inwestuje też w transport niskoemisyjny, upłynnienie ruchu, modernizację oświetlenia i efektywność energetyczną.

W czwartek skierowane do mieszkańców i lokalnych przedsiębiorców stanowisko ws. ograniczenia niskiej emisji pyłów i szkodliwych gazów z lokalnych kotłowni węglowych i domowych pieców przyjęli częstochowscy radni. Zaapelowali w nim m.in. "o powstrzymanie się od spalania w kotłach grzewczych niskiej jakości paliw węglowych tj. mułów, miałów i flotów oraz nielegalnego spalania śmieci". Przypomnieli też o tamtejszych działaniach, m.in. miejskich programów dopłat.

W ostatnich latach walkę ze smogiem skoordynował Rybnik, m.in. powołując zespół ds. ograniczenia niskiej emisji i jego koordynatora, współpracując z zajmującymi się problemem organizacjami czy angażując się w kampanie edukacyjne (jesienią np. miasto prowadziło kampanię billboardową zachęcającą do modernizacji ogrzewania)

Na uporządkowane w skonsultowanym społecznie regulaminie dopłaty do wymiany źródła ogrzewania i termomodernizacji Rybnik przeznaczył w ub. roku 5,6 mln zł. W tym roku miasto zamierza przeznaczyć ponad 18,2 mln zł na termomodernizacje i pompy ciepła w obiektach użyteczności publicznej, 5 mln zł na ekodotacje dla mieszkańców oraz 1,5 mln środków z UE na pompy ciepła w dwóch szkołach.

Z kolei Sosnowiec zapowiedział, że w najbliższych latach na walkę z niską emisją wyda ogółem ponad 170 mln zł. Fundusze mają być przeznaczone na termomodernizacje budynków, zakupy elektrycznych i hybrydowych autobusów oraz na modernizacje systemów ogrzewania i ulicznego oświetlenia.

W ramach rozpoczynanego w tym roku remont ulic w ścisłym centrum Sosnowca, do sieci centralnego ogrzewania podłączane mają być tamtejsze kamienice. Do sieci podłączone zostaną też 22 budynki na osiedlu Juliusz (ostatnio miasto wpięło też do sieci 26 innych budynków wielorodzinnych), a do połowy br. zakończyć ma się termomodernizacja przeszło 11 szkół i przedszkoli.

Ponadto Sosnowiec zamierza uczestniczyć w programie pilotażowym elektrofiltrów kominowych dla domowych instalacji opalanych paliwami stałymi (prowadzą go m.in. spółka CZH i Politechnika Śląska). Miasto dołączyło też do europejskiego projektu "CLAiR-City", mającego zwiększać świadomość wpływu codziennych praktyk mieszkańców na jakość powietrza.