Sytuacja osób niepełnosprawnych poprawia się

Sytuacja osób niepełnosprawnych w Polsce poprawia się, ale nie osiągnęliśmy jeszcze stanu, w którym niepełnosprawni w Polsce zawsze czują się bezpieczni, niedyskryminowani, a ich prawa, zapisane w różnych aktach prawnych, są przestrzegane - powiedział w Sejmie wiceminister pracy i polityki społecznej Jarosław Duda.

Duda przedstawił informację rządu o działaniach podejmowanych w latach 2007-2008 w związku z uchwałą Sejmu z 1997 r. "Karta Praw Osób Niepełnosprawnych". Wszystkie kluby opowiedziały się za przyjęciem informacji.

"To jest proces, to jest dochodzenie krok po kroku w pewnych obszarach począwszy od rehabilitacji społecznej, leczniczej i zawodowej, do pewnego średniego stanu europejskiego" - mówił o sytuacji niepełnosprawnych w Polsce Duda. Według niego zbliżamy się do poziomu europejskiego. "Polska nie jest na szarym końcu w Europie" - zaznaczył. Jak tłumaczył, wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w Polsce wynosi 21-22 proc. "My inaczej liczymy niż reszta Europy. (...) Wydaje się, że u nich aktywność jest na wyższym poziomie, (...) ale pod tym względem nie jest tak źle, jakby się mogło wydawać" - oświadczył.

W trakcie dyskusji posłowie podkreślali, że osoby niepełnosprawne stale stykają się z tymi samymi problemami: brakiem odpowiedniego dostępu do opieki zdrowotnej i rehabilitacji, brakiem pracy i aktywizacji zawodowej, barierami architektonicznymi i transportowymi. Podkreślano również, że łamane są prawa obywatelskie tych osób, bo wiele z nich, np. z powodu barier architektonicznych, nie jest w stanie brać udziału w wyborach.

Janina Okrągły (PO) zwracała uwagę na zwiększającą się liczbę osób niepełnosprawnych, które podejmują studia wyższe. Jak mówiła, w 2003 r. było 23 tys. niepełnosprawnych studiujących, a w 2008 r. - powyżej 25 tys. Posłowie podkreślali, że wyższe wykształcenie daje niepełnosprawnym większą szansę na pracę, a tym samym - na aktywne uczestnictwo w życiu społecznym i wyjście z wykluczenia. "Pomimo systemowej poprawy osób niepełnosprawnych, nadal pozostaje wiele do życzenia" - podkreśliła.

Tadeusz Owczarski (PiS) wytykał rządowi, że nie ratyfikował konwencji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych z 13 grudnia 2006 r. (wiceminister Duda tłumaczył, że trwają prace przygotowawcze do ratyfikowania konwencji), a także - że dotychczas nie przedstawił projektu nowej ustawy o wyrównywaniu praw osób niepełnosprawnych.

"Rozumiem, że dwa lata nie były wystarczające, aby przedłożyć gotowy projekt wysokiej izbie. W ciągu kilku dni udało się uchwalić tzw. ustawę hazardową, po tym jak cała Polska dowiedziała się o rozmowach na cmentarzu i stacji paliw pomiędzy prominentnymi politykami PO i biznesmenami. Mam nadzieję, że premier Donald Tusk z równym zapałem i determinacją już niebawem przedstawi stosowny projekt ustawy systemowej, która wesprze osoby niepełnosprawne" - mówił.

Tadeusz Tomaszewski (Lewica) wskazywał, że według badań znaczna część osób niepełnosprawnych czuje się wykluczona, dyskryminowana społecznie. Według niego, wynika to m.in. z braku możliwości uczestnictwa w życiu społecznym, wyjścia do kina, teatru, itp. Wskazywał, że szczególnie dotyka to osoby mieszkające na wsiach i w małych miasteczkach. Podkreślił, że wiele osób niepełnosprawnych cierpi z powodu utrudnionego dostępu do turnusów rehabilitacyjnych, lekarzy specjalistów i wykwalifikowanych rehabilitantów.

Sławomir Piechota (PO) pytał o to, czy analizowano efektywność wykorzystania środków, które trafiają na rzecz organizacji pożytku publicznego z 1 procenta podatków. Jak mówił, w 2008 r. organizacje otrzymały z tego tytułu 380 mln zł. "48 organizacji dostało więcej niż milion zł" - tłumaczył. Wśród tych, które otrzymały najwięcej, wymienił Fundację "Zdążyć z pomocą" - 62 mln zł i Fundację Anny Dymnej "Mimo Wszystko"- 12 mln zł.

Jarosław Duda odpowiedział, że według niego większość organizacji "w bardzo przyzwoity sposób" wykorzystuje pieniądze. "Ale znam organizacje, które gromadzą te pieniądze na kontach, by stworzyć jakieś większe ośrodki, które ktoś kiedyś będzie musiał utrzymać" - mówił.

Posłowie pytali wiceministra o zatrudnienie osób niepełnosprawnych w instytucjach państwowych. Według Dudy w ostatnim roku nastąpił "znaczący wzrost" w tym zakresie, ale nadal wiele instytucji płaci kary za to, że zatrudnia ich zbyt mało, a co więcej - w swoich budżetach planuje kwoty na takie kary, a więc z góry zakłada, że nie zwiększy zatrudnienia takich osób. Zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej i zatrudnianiu niepełnosprawnych instytucje państwowe mają obowiązek zatrudniać co najmniej 6 proc. osób niepełnosprawnych.

Z informacji rządu na podstawie danych z Narodowego Spisu Powszechnego w 2002 r., wynika, że w Polsce jest blisko 5,5 mln osób niepełnosprawnych. Najczęstszą przyczynę niepełnosprawności stanowią schorzenia układu krążenia (48,5 proc.), uszkodzenia i choroby narządów ruchu (46,1 proc.) oraz wzroku (29,5 proc.), a także schorzenia neurologiczne (29 proc.).

W informacji rząd podkreśla, że prawa osób niepełnosprawnych zagwarantowane są w szeregu aktów prawa krajowego, wspólnotowego i międzynarodowego, w tym przede wszystkim w konstytucji, Kodeksie pracy i Kodeksie cywilnym. W dokumencie podkreślono, że 2008 r. podjęto intensywne systemowe działania na rzecz osób niepełnosprawnych, m.in. rozpoczęto prace nad projektem nowej ustawy o wyrównywaniu szans osób niepełnosprawnych, która ma zagwarantować osobom niepełnosprawnym równe szanse w życiu społecznym.

W informacji czytamy również o dostosowywaniu polskiego prawa do przepisów UE w zakresie przeciwdziałania dyskryminacji osób niepełnosprawnych. W projekcie ustawy w tej sprawie określono katalog przypadków, w których dyskryminowanie jest niedopuszczalne. Należą do nich: płeć, rasa, pochodzenie etniczne, narodowość, wyznanie lub światopogląd, poglądy polityczne, niepełnosprawność, wiek lub orientacja seksualna, stan cywilny oraz rodzinny, a także jakiekolwiek inne przyczyny.

Wskazano też te dziedziny, w których najczęściej dochodzi do dyskryminacji, np. kiedy pracodawca nie zapewni niezbędnych dostosowań umożliwiających osobie niepełnosprawnej podjęcie lub kontynuowanie pracy.