Sytuacja przedsiębiorstw w III kw. relatywnie dobra, rosną obawy o sytuację w IV kw. - koniunktura

21.10. Warszawa (PAP) - W III kwartale cząstkowe oceny bieżącej kondycji ekonomicznej pozostały na relatywnie dobrych poziomach - wynika z badań koniunktury przeprowadzonych przez NBP. Wyniki badania pokazują jednak narastanie obaw odnośnie możliwości pogorszenia koniunktury pod koniec roku.

"Cząstkowe oceny bieżącej kondycji ekonomicznej pozostały w III kw. na relatywnie dobrych poziomach. Wyniki badania pokazują jednak narastanie obaw odnośnie możliwości pogorszenia koniunktury pod koniec roku" - napisano w opublikowanym w piątek raporcie.

"Drugi kwartał z rzędu wyraźnie obniżył się optymizm oczekiwań, w tym przede wszystkim w obszarze popytu i produkcji. W efekcie mniej firm podejmie decyzje o zwiększeniu zatrudnienia, niskie pozostało również zainteresowanie rozbudową potencjału wytwórczego. Przedsiębiorstwa rzadziej zamierzają podnosić ceny, przy malejących oczekiwaniach inflacyjnych, choć wolniej niż w poprzednim kwartale" - dodano.

Zdaniem autorów raportu spadek optymizmu w odniesieniu do kierunku zmian w IV kw. br. był widoczny w większości analizowanych klas, poza wyspecjalizowanymi eksporterami i firmami budowlanymi.

"Pogarszające się perspektywy popytu pociągnęły za sobą dalszy spadek optymizmu w odniesieniu do kierunku zmian sytuacji w IV kw. Tego rodzaju obawy widoczne były w większości analizowanych klas. Wyjątek stanowili wyspecjalizowani eksporterzy oraz firmy budowlane" - napisali autorzy raportu.

Według wyników badań koniunktury wśród przedsiębiorców przeważyły plany redukcji liczby etatów.

"Spadek optymizmu prognoz sprzedaży, przy utrzymującej się niepewności w odniesieniu do koniunktury w kraju miały niekorzystny wpływ na popyt na pracę. Wskaźnik prognoz zatrudnienia obniżył się i przyjął niewielką wartość ujemną, a więc przeważyły plany redukcji liczby etatów" - napisano.

"W ślad za zmniejszeniem popytu na pracę, ankietowane przedsiębiorstwa rzadziej planują podnosić płace swoim pracownikom. Jednocześnie nieznacznie wzrosła średnia planowana podwyżka płac. Wzrost przeciętnej podwyżki zaobserwowano głównie w dużych przedsiębiorstwach" - dodano.

SYTUACJA EKONOMICZNA

- Trzeci kwartał z rzędu oceny sytuacji w sektorze przedsiębiorstw pozostały na zbliżonym poziomie, oscylując wokół długoterminowej średniej dla tego wskaźnika. Na oceny kondycji z jednej strony miały wpływ rosnące marże, zwłaszcza z działalności eksportowej, z drugiej zaś coraz większe obawy o utrzymanie dobrej koniunktury w przyszłości, w tym zaobserwowany wzrost bariery popytowej. Obawa przed możliwą dekoniunkturą odbiła się na prognozach, które drugi kwartał z rzędu wyraźnie się pogorszyły.

- Tak jak w poprzednim kwartale oceniając niepewność w odniesieniu do przyszłej sytuacji ekonomicznej większość przedsiębiorstw w próbie (59 proc.) uznało ją za umiarkowaną. Nieznacznie zwiększył się jednak odsetek firm działających w warunkach bardzo dużej i dużej niepewności - wzrost z 11,5 proc. do 12,3 proc.. Niepewność utożsamiano głównie z wahaniami cen surowców, obawami o utrzymanie się koniunktury w kraju oraz z nieprzewidywalnością kursu walutowego. Najmniejsze znaczenie (wśród podanych w zamkniętej liście odpowiedzi czynników) miał dla poczucia niepewności sytuacji stan koniunktury międzynarodowej oraz niestabilność rynków kapitałowych.

POPYT, ZAMÓWIENIA, PRODUKCJA

- W III kw. br. odnotowano znaczące osłabienie koniunktury w obszarze zamówień, popytu oraz produkcji. Bariera popytu ponownie stała się najważniejszą barierą rozwoju przedsiębiorstw, a wysokie spadki wskaźników prognostycznych pozwalają spodziewać się w najbliższym okresie wyhamowania dynamiki zamówień, popytu oraz produkcji.

- Podobnie jak w przypadku wskaźników prognoz popytu i zamówień, również wskaźnik prognoz produkcji zanotował wyraźny spadek (o 4,1 pp. kw/kw i 1,6 pp. r/r), szczególnie w relacji kwartalnej. Obecnie wskaźnik ten znajduje się o ok. 5 pp. poniżej swojej długookresowej średniej na poziomie zbliżonym do tego, jaki obserwowano w IV kw. 2009 r. Łącznie z wynikami uzyskanymi dla popytu i zamówień, pozwala to oczekiwać w najbliższym okresie osłabienia koniunktury w sektorze przedsiębiorstw.

KURS, EKSPORT, IMPORT

- W III kw. konkurencyjność cenowa i opłacalność polskiego eksportu znacząco wzrosła na skutek deprecjacji złotego względem euro i dolara. W konsekwencji spadł odsetek eksporterów informujących o nieopłacalnym eksporcie, a także udział nieopłacalnego eksportu w przychodach eksporterów. Pomimo to odsetek eksporterów w próbie wciąż maleje, a w najbliższym okresie można spodziewać się wyhamowania dynamiki eksportu.

- Poziom aktualnie obserwowanych kursów walutowych jest szczególnie korzystny dla eksporterów. Odsetek firm deklarujących kurs walutowy jako barierę rozwoju przedsiębiorstwa znajduje się na jednym z niższych historycznie poziomów i wynosi ok. 10 proc. Równocześnie, analiza jakościowa odpowiedzi otwartych wskazuje, że głównym problemem przedsiębiorstw związanym z kursem jest nie tyle sam poziom kursu wymiany, co jego silne wahania, które wprowadzają niepewność do działalności firmy oraz generują wysokie koszty operacji zabezpieczających.

- Malejące wskaźniki nowych umów eksportowych (spadek o 1,3 pp. kw/kw i 1,1 pp. r/r), a także prognoz eksportu (spadek o 2,8 pp. kw/kw i 0,5 pp. r/r) pozwalają spodziewać się w najbliższym okresie wyhamowania dynamiki eksportu, szczególnie w relacji kwartalnej.

ZATRUDNIENIE, PŁACE

- W IV kw. prognozy zatrudnienia wyraźnie pogorszyły się kw/kw oraz w relacji r/r. Osłabienie prognoz nastąpiło w większości analizowanych klas. Zwiększać zatrudnienie planują głównie firmy w bardzo dobrej sytuacji, oczekujące wzrostu produkcji, planujące wzrost eksportu bądź rozszerzenie realizowanych inwestycji, a także przedsiębiorstwa największe.

- Wzrost płac obejmie mniej przedsiębiorstw oraz mniejszą część ogółu zatrudnionych niż w poprzednim kwartale (dane po korekcie sezonowej). Odsetek przedsiębiorstw zamierzających zwiększyć wynagrodzenia kształtuje się poniżej średniej dla lat 2005-2011. Natomiast średnia wysokość planowanych podwyżek wynagrodzeń będzie na nieco wyższym poziomie niż w poprzednim kwartale.

INWESTYCJE

- Odnotowano niewielką poprawę optymizmu inwestorów w relacji do poprzedniego kwartału. Wzrost aktywności inwestycyjnej kw/kw miał miejsce w większości badanych grup przedsiębiorstw (m.in. firmy duże, w tym zwłaszcza bardzo duże przedsiębiorstwa, energetyka). Duży spadek liczby noworozpoczynanych inwestycji nastąpił w budownictwie.

- Aktywność inwestycyjna badanych przedsiębiorstw pozostaje jednak nadal niska (poniżej długoletniej średniej). Nadal spora grupa inwestorów wstrzymuje się z inwestycjami. Są ta głównie te firmy, które z dużą niepewnością patrzą w przyszłość. Pozycje wyczekującą obrały głównie przedsiębiorstwa sektora MSP. W firmach dużych, zwłaszcza w firmach energetycznych przypadki wstrzymywania inwestycji są znacznie rzadsze.

CENY

- Nastąpiło osłabienie oczekiwań inflacyjnych przedsiębiorstw w odniesieniu do cen surowców i materiałów. Ponadto zmniejszył się problem wysokich kosztów działalności, w tym cen surowców, materiałów i paliw. Spodziewany wzrost cen towarów i usług CPI będzie zbliżony do oczekiwań z poprzedniego kwartału i słabszy niż oczekiwano w analogicznym okresie ubiegłego roku.

- Przedsiębiorstwa rzadziej planują podnosić ceny oferowanych przez siebie produktów i usług. Wzrosły marże na sprzedaży zagranicznej, przy jednoczesnej nieznacznej obniżce wskaźnika zmian marż na sprzedaży krajowej. (PAP)

map/ mac/ asa/