Wchodzi w życie nowa ustawa offsetowa
W środę wchodzi w życie nowa ustawa dotycząca umów offsetowych, która zagwarantuje, że offset w całości będzie trafiał do przemysłu zbrojeniowego. Nie będzie on już obowiązkowy, ale ma być uzasadniony względami obronności.
Prace nad nową ustawą trwały od pięciu lat. Na początku tego roku projekt trafił do Sejmu jako rządowy. Początkowo była planowana nowelizacja ustawy z 1999 r. o zamówieniach towarzyszących zakupom sprzętu i uzbrojenia za granicą, w czasie prac posłowie uznali jednak, że charakter zmian uzasadnia uchwalenie zupełnie nowej ustawy.
Dotychczas offset - zamówienia w polskim przemyśle mające zrekompensować zakupy zagranicznych wyrobów dla wojska - był obowiązkowy przy zamówieniach wartych co najmniej 5 mln euro. Zdarzały się wyjątki od tej zasady - z offsetu zwolniony został pilny zakup pięciu rosyjskich śmigłowców dla kontyngentu w Afganistanie. Teraz offset nie będzie obligatoryjny, będzie go można żądać także przy mniejszych zamówieniach, ale taki warunek strona polska będzie musiała uzasadnić względami bezpieczeństwa i obronności, a nie ekonomii. To skutek dostosowania przepisów o offsecie do wymogów unijnych - dyrektywy obronnej UE, traktatu o funkcjonowaniu UE (TFUE) i kodeksu offsetowego Europejskiej Agencji Obrony (EDA).
W nowej ustawie offset jest definiowany jako kooperacja między Skarbem Państwa i offsetobiorcą a zagranicznym dostawcą, konieczna do "utrzymania lub ustanowienia na terytorium RP potencjału w zakresie zdolności produkcyjnych, serwisowych i obsługowo-naprawczych" niezbędnych z punktu widzenia podstawowych interesów bezpieczeństwa państwa.
W konsekwencji offset będzie miał w całości charakter bezpośredni - trafi wyłącznie do zakładów zbrojeniowych, a odpowiedzialność za zawieranie umów offsetowych w imieniu Skarbu Państwa przejmie MON. Komitet ds. umów offsetowych w Ministerstwie Gospodarki będzie odpowiadał tylko za kontynuację już rozpoczętych programów. Takie rozwiązanie ma sprzyjać przekazywaniu nowych technologii, rozwojowi rodzimego przemysłu obronnego i zdobyciu nowych rynków eksportowych, ma też - dzięki transferowi technologii - umożliwić serwis i modernizację w kraju sprzętu kupionego z zagranicy.
W przypadkach, gdy strona polska zażąda offsetu, jego oferta będzie oceniana równocześnie z ofertą dotyczącą samego sprzętu, a zawarcie umowy będzie niemożliwe na warunkach mniej korzystnych niż określone w ofercie offsetowej. Offset będzie jednym z kryteriów decydujących o złożeniu zamówienia - umowy dostawy nie będzie można zawrzeć przed wejściem w życie umowy offsetowej.
Żadna ze stron nie będzie mogła odstąpić od umowy offsetowej. Nowa ustawa znosi mnożniki, które pozwalały zwiększać nominalną wartość offsetu np. w przypadku przekazywania nowych technologii lub składania zamówień w polskich przedsiębiorstwach zbrojeniowych.
W razie "istotnej zmiany okoliczności" - np. gdyby offsetobiorca okazał się niezdolny do wywiązania się z umowy, będzie można zmienić offsetodawcę, offsetobiorcę, przedmiot, termin i wartość dostawy.
Umowy zawierane z firmami zależnymi od zagranicznego dostawcy będą uważane za zawarte z podmiotem zagranicznym. Aby zapobiec sytuacji, gdy z offsetu korzystają spółki-córki zagranicznych firm, umowy offsetowe ma przed zawarciem sprawdzać specjalny komitet, a krajowe zakłady będą miały prawo opiniowania umów. Zapisy w tej sprawie mają się znaleźć w jednym z rozporządzeń wykonawczych.
Ustawę z 26 czerwca br. o niektórych umowach zawieranych w związku z realizacją zamówień o podstawowym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa prezydent podpisał 7 lipca.
