Wielka Brytania: zwolnienia z pracy

Największy wpływ na decyzje pracodawcy o zwolnieniu pracownika ma jego zachowanie w pracy oraz zdolność do wykonywania obowiązków. Nie bez znaczenia jest też obiektywna sytuacja związana z koniunkturą gospodarczą.

Brytyjskie przepisy związane z przyjmowaniem i zwalnianiem pracowników należą do najbardziej elastycznych w Europie. Wszystko po to, by ułatwić dostosowanie ilości pracowników do bieżących potrzeb firmy.

Nie oznacza to jednak, że pracodawca może cię zwolnić, kiedy tylko ma na to ochotę, nawet wtedy gdy zorientuje się, że nie za bardzo nadajesz się na powierzone stanowisko. Przed podjęciem takiej decyzji zobowiązany jest zwrócić ci uwagę, że nie satysfakcją go efekty twojej pracy. Co więcej, firma przyjmując cię z założeniem przeszkolenia do pełnienia określonych obowiązków musi zapewnić ci odpowiedni trening.

Wystarczy, że pracodawca zaniedba jedno z powyższych zobowiązań, a będzie zmuszony przyjąć cię z powrotem, bez względu na niewielką przydatność. Ustawodawca zakłada bowiem, że wina w takim przypadku leży po stronie pracodawcy.

Oznacza natychmiastową utratę pracy i jest najgorszym, co może ci się przytrafić. Możesz je otrzymać, jeżeli zostanie ci udowodniona kradzież, praca pod wpływem alkoholu lub narkotyków, oraz gdy nagminnie, bez usprawiedliwienia nie stawiasz się w pracy. Pracodawca przed podjęciem decyzji o zwolnieniu powinien zastosować ustaloną w umowie procedurę dyscyplinarną. Minimalne zasady odnoszące się do jej stosowania określa prawo. Chodzi tu m.in. o ustne i pisemne ostrzeżenie oraz nałożenie kary finansowej.

Jeśli pracodawca zwolnił cię z pominięciem tych reguł, będziesz miał szansę na wybronienie się przed sądem pracy. Pamiętaj jednak, że szczegóły zasad dotyczących postępowania dyscyplinarnego ustala w umowie pracodawca. Zwykle za najpoważniejsze przewinienie, takie jak kradzież, przewidziane jest natychmiastowe rozwiązanie umowy.

Pracując na Wyspach musisz mieć świadomość, że możesz stracić pracę nawet w trakcie choroby. Wystarczy, że nie poinformujesz pracodawcy na wstępie o twoich kłopotach ze zdrowiem i długim okresie leczenia. Przed podjęciem zatrudnienia każdy pracownik wypełnia aplikację, w której informuje o swoim stanie zdrowia i przebytych chorobach. To m.in. na podstawie tych danych pracodawca podejmuje decyzję o zatrudnieniu. Każda nieprawdziwa informacja podana w takim formularzu może się później zemścić i zadziałać na twoją niekorzyść. Pamiętaj też, że w każdej chwili, gdy przebywasz na zwolnieniu, pracodawca może sprawdzić czy faktycznie jesteś chory.

Brytyjskie prawo przewiduje ściśle określone sytuacje, w których zwolnienie pracownika uznawane jest automatycznie za niesłuszne. Dzieje się tak w przypadku pogwałcenia zapisów kontraktu przez pracodawcę.

Nie może zostać zwolniona osoba, która po trzech miesiącach pracy domaga się określenia warunków zatrudnienia w formie umowy pisemnej. Nie można też stracić pracy z powodu członkostwa – lub jego braku – w związkach zawodowych. Pod ścisłą ochroną przed zwolnieniem są kobiety w ciąży i na urlopie macierzyńskim. Powodem utraty pracy nie może też być doniesienie lub skarga pracownika związana z warunkami panującymi w firmie.

Niezależnie od faktycznych przyczyn zwolnienia, zawsze masz prawo domagać się pisemnego wyjaśnienia powodów tej decyzji. Poza tym, jest dobrym obyczajem by wiadomość o zwolnieniu pracownika przekazywać na papierze.

Brytyjskie prawo wyróżnia dwa rodzaje nieprawidłowego rozwiązania stosunku pracy: nieuzasadnione zwolnienie _ unfair dismissal _i bezprawne zwolnienie _ wrong dismissal _. Z tym pierwszym mamy do czynienia wówczas gdy powody, które zadecydowały o pozbawieniu etatu są nieprawdziwe. Z drugim – gdy pracodawca wyrzuca pracownika łamiąc przy tym zapisy kontraktu, np. nie dotrzymując przysługującego okresu wypowiedzenia.

Jako poszkodowany masz prawo zaskarżyć pracodawcę do Trybunału Pracy (_ Employment Tribunal _). W sporządzeniu wniosku pomogą ci pracownicy _ Citizens Advice Bureau _(CAB). Zanim jednak to zrobisz, lepiej spróbuj się dogadać z szefem. Brak jakiejkolwiek próby mediacji może bowiem mieć wpływ na ewentualny wyrok sądu. To samo dotyczy pracodawcy, który będzie się chciał z tobą ułożyć z obawy przed rozprawą. Instytucją, która może pomóc w rozwiązaniu sporu – zanim trafi na wokandę – jest ACAS (www.acas.org.uk).

W przypadku oskarżenia o nieuzasadnione zwolnienie, pracodawca zmuszony będzie wykazać przekonujące powody, uzasadniające zerwanie stosunku pracy. Jeśli Trybunał uzna twoje racje za słuszne, będziesz miał do wyboru dwie drogi. Możesz wrócić z powrotem do pracy lub otrzymać minimalną rekompensatę finansową za poniesione straty. Musisz mieć jednak świadomość, że odszkodowanie to może być mniejsze od twoich oczekiwań. Zadośćuczynienie za bezprawne zwolnienie oznacza bowiem jednie ochronę twoich dochodów w okresie wymówienia.

_ Maciej Sibilak _