Książeczka mieszkaniowa starego typu - szansa czy kłopot?

Kto nie słyszał o oferowanych przed laty książeczkach mieszkaniowych? Chyba wszyscy słyszeli lub takowe posiadali. Bank PKO BP wprowadził ten produkt niemal 50 lat temu. Był to kiedyś popularny sposób na gromadzenie oszczędności, a przede wszystkim większość Polaków liczyła, że dzięki niemu łatwiej zakupi mieszkanie.

Teraz specjaliści starają się reaktywować ideę oszczędzania na książeczkach, choć wydaje się, że nie jest to najlepsze rozwiązanie.

Aby dowiedzieć się więcej - przeczytaj materiał: Książeczka mieszkaniowa - reaktywacja. Sposób na oszczędzanie?

Skupmy się jednak na posiadaczach książeczek założonych przed 24 października 1990 roku. Właśnie w 1990 roku zmieniły się przepisy, które zlikwidowały premię gwarancyjną dotowaną ze środków budżetu państwa. Dla takich klientów PKO BP w roku 2002 wprowadził nową ofertę, której celem jest zachęcenie do dalszego oszczędzania na korzystniejszych warunkach. Minimalna miesięczna wpłata w tym wypadku wynosi 100 zł. Nasz zysk będzie zależał w dużej mierze od tego, co zostało zgromadzone przed laty, ale także na jaki okres decydujemy się podpisać umowę z bankiem. Mamy do wyboru aż pięć możliwości: 12, 24, 36, 48 oraz 60-miesięczna.

Patrząc na oprocentowanie pieniędzy zgromadzonych na starych książeczkach mieszkaniowych, trzeba się mocno zastanowić. Powodem jest o około połowę mniejsze oprocentowanie rachunku od najlepszych lokat na rynku na poziomie ok. 7 proc. Choć warunków nie można ocenić jako zbyt korzystne, to trzeba zaznaczyć, że oszczędności gromadzone na książeczce są zwolnione z podatku Belki. _ W chwili obecnej oprocentowanie (zmienne) dla wkładów gromadzonych według nowych zasad oszczędzania jest uzależnione od okresu oszczędzania i kształtuje się na poziomie od 2,7 do 3,4 proc. - _ wyjaśnia Marcin Siudalski, specjalista bankowy z PKO BP.

Przejdźmy jednak do kwestii wyróżniającej dawne książeczki, czyli premii gwarancyjnej. To czynnik, dla którego warto poczekać jeszcze z wypłatą kapitału. Dla poszczególnych okresów, w których rozpoczęto inwestowanie, wyliczono harmonogram naliczania premii gwarancyjnych aż do 2017 roku. Jeśli na nią nie zaczekamy, to może okazać się, że oszczędzane przez wiele lat pieniądze są dziś niewiele warte. W końcu wartość pieniądza, produktów i usług zmieniła się po roku 1990.

Przede wszystkim należy zadać sobie pytanie, czym właściwie jest ta premia gwarancyjna?
_ Jest to dotacja ze środków budżetu państwa i jest wypłacana właścicielom książeczek mieszkaniowych założonych do dnia 23 października 1990 roku, na których zgromadzone środki będą przeznaczone na ściśle określone cele mieszkaniowe _ - wyjaśnia Marcin Siudalski.

Okazuje się, że premia gwarancyjna przysługuje nie tylko zakupującym mieszkanie czy budującym dom. Szansę na jej otrzymanie ma także osoba remontująca lokal, która jest jego właścicielem, posiada spółdzielcze prawo lokatorskie lub własnościowe. Premię otrzymają także uzyskujący spółdzielcze prawo do lokalu oraz wpłacający kaucję zabezpieczającą na pokrycie należności z tytułu najmu lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym. Aby jednak dostać dodatkowe pieniądze, należy przez ostatnie 12 miesięcy trwania książeczki dokonywać wpłat na fundusz remontowy. Na premię mogą liczyć także ci, którzy podpisali już umowę z deweloperem na budowę mieszkania lub domu. Sprawdź, ile masz, ale płać

Przychodzi taki czas, że chcesz wykorzystać zgromadzony kapitał i planujesz zakup lokum. Aby sprawdzić, ile masz pieniędzy i ile wynosić będzie wynosić premia gwarancyjna, zwracasz się do banku z wnioskiem.
_ Jeśli zaświadczenie wystawiane jest po raz pierwszy, bank nie pobiera za tę czynność żadnej opłaty. Jeśli natomiast zaświadczenie będzie wystawione po raz kolejny, wówczas zgodnie z taryfą prowizji i opłat bankowych pobieranych przez PKO BP bank pobiera opłatę w wysokości 25 zł. Opłata za likwidację książeczki mieszkaniowej (z wypłatą premii gwarancyjnej) wynosi 30 zł _- tłumaczy przedstawiciel PKO BP.

Wynika z tego, że dość kosztowne jest sprawdzanie stanu naszego konta, ponieważ kilkukrotne analizy znacznie obniżą nasz zysk. W gorszym wypadku całkowicie nas go pozbawią.

W razie likwidacji książeczki, pieniądze, zależnie od dokonywanej czynności, trafiają albo do właściciela, albo do innego podmiotu, z którym zawarliśmy umowę kupna, budowy lub najmu. Gdyby jednak okazało się, że nasza zaplanowana transakcja nie dojdzie do skutku, to zobowiązani jesteśmy zwrócić premię do banku. Na jej ponowne wykorzystanie mamy kolejnych 6 miesięcy, później utracimy do niej prawo.

Sposobem na zabezpieczenie się przed utratą premii jest założenie nowej książeczki mieszkaniowej. To na niej gromadzimy oszczędności na wkład własny, a pieniądze ze starej, wraz z premią gwarancyjną, wykorzystujemy np. na remont. W końcu wykonanie remontu jest łatwiejsze i bardziej prawdopodobne niż zakup mieszkania. Nie wydasz, to sceduj

W życiu zdarza się czasem tak, że rezygnujemy z planów. Jeśli ty wycofałeś się z zakupu mieszkania za pośrednictwem książeczki mieszkaniowej, to możesz przepisać ją na innego członka rodziny. Może właśnie on będzie potrzebował pieniędzy na wkład własny. Gdybyś zlikwidował książeczkę przed wyliczeniem należnej premii gwarancyjnej, to otrzymasz jedynie zgromadzony wkład i należne odsetki. Korzystniejsze w tym wypadku może okazać się przepisanie na kogoś bliskiego.
W całej procedurze nie ma nic skomplikowanego. Wystarczy zwrócić się do banku z wnioskiem o przekazanie praw do wkładu na rzecz następujących członków rodziny:
- małżonka (również po rozwodzie),
- rodziców,
- dzieci (również przysposobionymi i przysposabiającymi),
- dziadków,
- wnuków,
- rodzeństwo (także przyrodnim),
- macochy, ojczyma czy pasierba.

_ Za czynność dokonania przelewu (cesji) praw do książeczki mieszkaniowej bank - zgodnie z taryfą prowizji i opłat bankowych w PKO BP - pobiera opłatę w wysokości 70 złotych _- tłumaczy Siudalski.

Nabywanie uprawnień do premii gwarancyjnej odbywa się od dnia:
1) 1 kwietnia 2009 roku dla książeczek wystawionych włącznie do roku 1968;
2) 1 stycznia 2010 roku dla książeczek wystawionych w latach 1969-1972;
3) 1 stycznia 2011 roku dla książeczek wystawionych w latach 1973-1975;
4) 1 stycznia 2012 roku dla książeczek wystawionych w latach 1976-1979;
5) 1 stycznia 2013 roku dla książeczek wystawionych w latach 1980-1985;
6) 1 stycznia 2014 roku dla książeczek wystawionych w 1986 r.;
7) 1 stycznia 2015 roku dla książeczek wystawionych w 1987 r.;
8) 1 stycznia 2016 roku dla książeczek wystawionych w 1988 r.;
9) 1 stycznia 2017 roku dla książeczek wystawionych w latach 1989-1990.

Dla osób które dokonały całkowitej spłaty zadłużenia obciążającego lokal właściciela książeczki mieszkaniowej powstałego w związku z kredytem "starego portfela" ustawa wprowadza harmonogram realizacji uprawnień do premii gwarancyjnej. Warunkiem wypłaty premii gwarancyjnej jest złożenie przez właściciela książeczki mieszkaniowej wniosku o jej likwidację, w okresie pierwszych 6 miesięcy roku realizacji uprawnienia do premii gwarancyjnej. Realizacja uprawnień do premii gwarancyjnej odbywa się zgodnie z następującym harmonogramem:
1) od dnia 1 kwietnia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2009 r. dla książeczek wystawionych włącznie do roku 1968;
2) od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia 2010 r. dla książeczek wystawionych w latach 1969-1972;
3) od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia 2011 r. dla książeczek wystawionych w latach 1973-1975;
4) od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia 2012 r. dla książeczek wystawionych w latach 1976-1979;
5) od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia 2013 r. dla książeczek wystawionych w latach 1980-1985;
6) od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia 2014 r. dla książeczek wystawionych w 1986 r.; 7) od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia 2015 r. dla książeczek wystawionych w 1987 r.; 8) od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia 2016 r. dla książeczek wystawionych w 1988 r.; 9) od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia 2017 r. dla książeczek wystawionych w latach 1989-1990.

Kamil Jakubczak
Wirtualna Polska