CIR: obradowała Rada Ministrów (komunikat)

29.10. Warszawa - CIR informuje:

Podczas dzisiejszych obrad rząd przyjął:

- projekt ustawy o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r.,

- projekt ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji,

- projekt ustawy o systemie powiadamiania ratunkowego.

Rada Ministrów podjęła uchwały:

- zmieniającą uchwałę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazwą "Narodowy program przebudowy dróg lokalnych - Etap II Bezpieczeństwo - Dostępność - Rozwój",

- w sprawie udzielenia zgody na podpisanie umowy między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Republiki Słowackiej o współpracy na rzecz realizacji projektu gazociągu łączącego polski i słowacki system przesyłowy,

- Regulamin pracy Rady Ministrów.

Rząd zapoznał się z propozycjami dotyczącymi wzorów formularzy wykorzystywanych przy przeprowadzeniu Oceny Wpływu (testu regulacyjnego OSR, OSR ex-post).

Rada Ministrów przyjęła "Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030".

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r., przedłożony przez ministra pracy i polityki społecznej.

Przepisy projektowanej ustawy dotyczą możliwości wypłat zaległych emerytur zawieszonych od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r. Zaległe świadczenia będą wypłacane emerytom, którzy nabyli prawa emerytalne przed 1 stycznia 2011 r. i po 30 września 2011 r. kontynuowali pracę u dotychczasowego pracodawcy.

Podstawą do obliczenia należnej emerytury będzie suma zawieszonych świadczeń w okresie od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r. z uwzględnieniem waloryzacji i odsetek określonych przepisami prawa cywilnego.

W celu wypłaty zawieszonej emerytury, emeryt powinien złożyć wniosek do właściwego oddziału ZUS w okresie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Decyzję w sprawie wypłaty ZUS powinien podjąć w ciągu 60 dni.

Przygotowany projekt ustawy wykonuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012 r. w sprawie niekonstytucyjności art. 28 ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zakresie odnoszącym się do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. bez konieczności rozwiązywania stosunku pracy.

Zgodnie z przepisami, osoby te mogły pobierać emeryturę i kontynuować pracę u dotychczasowego pracodawcy tylko do 30 września 2011 r., czyli przez 9 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. W przypadku, gdy do tego dnia nie rozwiązały stosunku pracy, prawo do emerytury ulegało zawieszeniu.

Przepisy projektowanej ustawy regulują również sytuację pracujących osób, które pobierały tzw. wcześniejszą emeryturę.

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji, przedłożony przez ministra skarbu państwa.

Będzie można bezpłatnie przekazywać akcje lub udziały Skarbu Państwa w spółkach na rzecz jednostek samorządu terytorialnego lub związków jst, które powstały w trybie innym niż komercjalizacja lub na podstawie innych ustaw.

Nowe rozwiązania mają obowiązywać po 14 dniach od daty ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o systemie powiadamiania ratunkowego, przedłożony przez ministra administracji i cyfryzacji.

Przepisy projektu ustawy kompleksowo normują zagadnienia z dotyczące systemu powiadamiania ratunkowego. System będzie oparty na centrach powiadamiania ratunkowego, a jego specyfika - wzorem wielu państw Unii Europejskiej - polega na rozdzieleniu funkcji odbioru zgłoszeń od funkcji dysponowania odpowiednich do sytuacji służb ratowniczych.

Podstawowym zadaniem systemu powiadamiania ratunkowego jest obsługa zgłoszeń alarmowych kierowanych do numerów 112, 997, 998 i 999 w sposób zapewniający dzwoniącym łatwy i skuteczny dostęp ww. numerów oraz umożliwienie - Policji, Państwowej Straży Pożarnej oraz jednostkom Państwowego Ratownictwa Medycznego - odpowiednio szybkiego zaangażowania zasobów ratowniczych.

Wskazano organy właściwe w sprawach powiadamiania ratunkowego, ich zadania oraz organizację systemu. Przewidziano regulację dotyczącą wymogów, jakie muszą spełnić operatorzy numerów alarmowych, określono zasady ich szkolenia oraz sposób finansowania systemu.

Centra Powiadamiania Ratunkowego (CPR) będą działać według modelu operatorskiego. Użycie odpowiednich do sytuacji zasobów ratowniczych będzie należało do podmiotów, które zajmują się ochroną przynajmniej jednej z następujących wartości: życie, zdrowie, bezpieczeństwo i porządek publiczny, mienie lub środowisko.

Planowanie, organizowanie systemu powiadamiania ratunkowego, nadzór oraz koordynacja jego funkcjonowania na terenie kraju będzie należało do ministra do spraw administracji publicznej. Minister odpowiadał będzie ponadto za upowszechnianie wiedzy i informacji o numerach alarmowych.

Do zadań wojewody będzie należało utworzenie CPR w strukturze urzędu wojewódzkiego. Będzie on mógł, w drodze porozumienia, powierzyć organizowanie i prowadzenie CPR staroście lub prezydentowi miasta na prawach powiatu, służbie, inspekcji lub straży wchodzącej w skład zespolonej administracji wojewódzkiej. CPR współpracować będzie z Policją, Państwową Strażą Pożarną, dysponentami zespołów ratownictwa medycznego oraz - fakultatywnie - z innymi podmiotami, do których zadań należy ochrona życia, zdrowia, bezpieczeństwa i porządku publicznego, mienia lub środowiska (np. straże miejskie, pogotowia energetyczne, pogotowie gazowe).

Wszystkie centra pracować będą według tych samych procedur. Z punktu widzenia obywatela nie będzie miało znaczenia, czy jego zgłoszenie alarmowe odebrane zostanie w CPR właściwym względem miejsca położenia (pobytu), czy też w jakimkolwiek innym, bowiem działania służb ratowniczych w związku z jego zgłoszeniem będę podjęte dokładnie w taki sam sposób i w takim samym czasie.

Taki sposób reakcji na zgłoszenie alarmowe wynika także z wprowadzanej ustawą zasady "wzajemnej zastępowalności", którą należy rozumieć w ten sposób, że system teleinformatyczny, o ile z jakichkolwiek względów (np. miejscowej awarii lub przeciążenia systemu) nie będzie mógł skierować połączenia do CPR właściwego względem miejsca położenia (pobytu) dzwoniącego na numer alarmowy, automatycznie skieruje je do innego CPR, co skutkować będzie uruchomieniem właściwych zasobów ratowniczych.

W projekcie ustawy przewiduje się także możliwość obsługi zgłoszeń alarmowych kierowanych do innych numerów alarmowych podmiotów, do których zadań należy ochrona przynajmniej jednej z następujących wartości: życie, zdrowie, bezpieczeństwo i porządek publiczny, mienie lub środowisko albo numerów 991, 992, 993, 994, 996 lub 987.

Przepisy projektowanej ustawy wskazują, że podmiot zamierzający wystąpić z wnioskiem o włączenie swojego numeru do systemu powiadamiania ratunkowego, będzie musiał uprzednio uzgodnić z dostawcami publicznie dostępnych usług telefonicznych warunki techniczne obsługi użytkowanego numeru oraz własnego stanowiska kierowania, w sposób umożliwiający współpracę z systemem powiadamiania ratunkowego (uzgodnienie to jest warunkiem włączenia tego podmiotu do systemu powiadamiania ratunkowego). Rozpatrywanie wniosku podmiotu o włączenie jego numeru do systemu powiadamiania ratunkowego będzie dokonywane w drodze czynności materialno-technicznych.

W CPR obsługiwane będą również zgłoszenia alarmowe przekazane za pośrednictwem zewnętrznych systemów monitoringu (np. system eCall), z wyłączeniem systemów sygnalizacji pożarowej, które w dalszym ciągu obsługiwane będą przez Państwową Straż Pożarną.

Przewidziano także możliwość przekazywania zgłoszenia przy wykorzystaniu "środków komunikacji, które umożliwiają niezwłoczne przekazanie tej informacji" do CPR.

Podstawowe zadania stawiane CPR sprowadzają się do realizacji obsługi zgłoszenia alarmowego w systemie powiadamiania ratunkowego od momentu wpłynięcia zgłoszenia, przez jego szczegółową kwalifikację, aż po monitorowanie statusu zgłoszenia przekazanego do właściwych podmiotów. CPR prowadzić będą ewidencję danych dotyczących treści zgłoszeń alarmowych, w tym nagrań rozmów telefonicznych obejmujących całość zgłoszenia alarmowego, danych osób zgłaszających oraz innych osób wskazanych w trakcie przyjmowania zgłoszenia przez okres 3 lat.

Centra będą obsługiwały wszelkie zgłoszenia alarmowe, w tym pochodzące od osób obcojęzycznych oraz od osób niepełnosprawnych. Należy wskazać, że jednym z ustawowych wymagań stawianych operatorom numerów alarmowych jest konieczność posługiwania się co najmniej jednym językiem obcym w stopniu komunikatywnym.

CPR będzie wspomagane przez system teleinformatyczny. Komunikacja pomiędzy wszystkimi komponentami systemu powiadamiania ratunkowego oraz dyspozytorniami Policji, PSP i Państwowego Ratownictwa Medycznego ma odbywać się z wykorzystaniem dedykowanej, niezawodnej Ogólnopolskiej Sieci Teleinformatycznej na potrzeby obsługi numeru alarmowego 112.

Z systemem teleinformatycznym współpracować będą:

1) Platforma Lokalizacyjno-Informacyjna Centralna Baza Danych (PLI CBD) - system przekazujący w czasie rzeczywistym informację o danych adresowych oraz pozycji geograficznej osoby dokonującej zgłoszenia alarmowego,

2) Centralny punkt systemu powiadamiania ratunkowego (CP SPR) - umożliwiający wymianę danych z systemami zewnętrznymi, w tym dostęp do zasobów PLI CBD,

3) System Wspomagania Dowodzenia Policji - umożliwiający efektywne dysponowanie zasobami Policji,

4) System Wspomagania Decyzji PSP - umożliwiający efektywne dysponowanie zasobami PSP,

5) System Wspomagania Dowodzenia Państwowego Ratownictwa Medycznego - umożliwiający efektywne dysponowanie zespołami ratownictwa medycznego,

6) Uniwersalny Moduł Mapowy - zapewniający dostęp do baz teleadresowych, danych geograficznych oraz szczegółowych wektorowych podkładów mapowych.

Policja, PSP oraz dysponenci zespołów ratownictwa medycznego zobowiązani będą zapewnić warunki techniczne i organizacyjne, umożliwiające przyjęcie zgłoszeń kierowanych do nich z CPR za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, który będzie połączony z systemami teleinformatycznymi ww. służb za pomocą interfejsu komunikacyjnego.

Obowiązkiem dostawców publicznie dostępnych usług telefonicznych będzie kierowanie zgłoszeń alarmowych do właściwego terytorialnie wojewódzkiego centrum albo centrum powiadamiania ratunkowego.

Szkolenia operatorów numerów alarmowych będą należały do wojewody lub innego podmiotu posiadającego odpowiednie zaplecze merytoryczne i logistyczne do przeprowadzenia szkoleń i egzaminowania operatorów.

System będzie finansowany z budżetu państwa, w tym m.in. obsługa zgłoszeń alarmowych, utrzymanie, rozbudowa i modyfikacje systemu teleinformatycznego i centralnego punktu systemu powiadamiania ratunkowego, połączenia centrów z publiczną siecią telekomunikacyjną, szkolenie operatorów.

Rada Ministrów podjęła uchwałę zmieniającą uchwałę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazwą "Narodowy program przebudowy dróg lokalnych - etap II Bezpieczeństwo - Dostępność - Rozwój", przedłożoną przez ministra administracji i cyfryzacji.

W znowelizowanej uchwale przewidziano zmniejszenie wydatków z budżetu państwa na realizację programu w 2014 r. oraz łącznej kwoty wydatków na ten cel w latach jego obowiązywania, czyli od 2012 do 2015 roku.

Zgodnie z nowymi zapisami, na wydatki w roku 2014 przeznaczone będzie 250.000.000 zł. W wyniku zmiany wymiaru dofinansowania zadań samorządowych, z budżetu państwa w 2014 r. łączne nakłady na realizację programu wyniosą 1.950.000.000 zł. W efekcie, proporcjonalnie zredukowane będą efekty rzeczowe programu w 2014 r. - z przewidzianych do realizacji 2.400 km dróg wykonanych zostanie ok. 600 km. W wymiarze łącznym, ujętym w programie, czyli w latach 2012-2015, dofinansowanie uzyska realizacja ok. 5 tys. km dróg.

Rada Ministrów wyraziła zgodę na podpisanie umowy między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Republiki Słowackiej o współpracy na rzecz realizacji projektu gazociągu łączącego polski i słowacki system przesyłowy, przedłożonej przez ministra gospodarki.

Rada Ministrów zgodziła się na podpisanie umowy dotyczącej współpracy obu państw przy budowie gazociągu polsko-słowackiego.

Jedną z priorytetowych inicjatyw regionalnych Unii Europejskiej jest tzw. Korytarz Energetyczny Północ-Południe, który w sektorze gazu ziemnego umożliwi integrację rynków Europy Środkowo-Wschodniej poprzez swobodny przepływ gazu pomiędzy terminalem LNG w Świnoujściu a terminalem LNG w Chorwacji na południu (oś północ-południe). Realizacja tego przedsięwzięcia ma szanse uzyskać wsparcie finansowe z funduszy Unii Europejskiej.

Budowa nitki gazociągu polsko-słowackiego została wyznaczona jako jeden z kandydatów do statusu projektu wspólnego zainteresowania UE, umieszczono go również w mapie drogowej w kierunku wspólnego rynku gazu w regionie V4, którą przyjęto w czerwcu 2013 r. podczas spotkania Grupy Wyszehradzkiej.

Powstanie gazociągu zwiększy dywersyfikację dostaw tego surowca, będzie również istotną alternatywą wobec polsko-ukraińskiego połączenia gazowego w Drozdowiczach, a tym samym wzmocni bezpieczeństwo energetyczne Polski.

Wykonawcą inwestycji po stronie polskiej ma być spółka Skarbu Państwa Gaz-System SA. Jest ona jedynym operatorem sieci przesyłowej w Polsce.

Zostanie powołana grupa robocza, w skład której wejdą przedstawiciele administracji rządowej obu państw oraz przedstawiciele wyznaczonych przez nie spółek realizujących inwestycję. Spółki te będą właścicielami gazociągu.

Wymierną korzyścią z zawarcia umowy na budowę nitki gazociągu na osi północ-południe jest uzyskanie - oprócz zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego - dostępu do hubu gazowego w Baumgartem (systemu magazynów odbierających gaz od różnych dostawców i wysyłający go do wielu klientów).

Rada Ministrów podjęła uchwałę Regulamin pracy Rady Ministrów, przedłożoną przez prezesa Rządowego Centrum Legislacji.

Projekt nowego Regulaminu pracy Rady Ministrów opracowano zgodnie z programem "Lepsze regulacje 2015". Będzie on obowiązywał od początku 2014 r. Jego celem jest uporządkowanie przepisów dotyczących funkcjonowania Rady Ministrów i jej członków, co ma zwiększyć przejrzystość rządowego procesu legislacyjnego, czyli w praktyce poprawić tryb pracy nad dokumentami rządowymi.

Przede wszystkim zwiększono nacisk na przeprowadzanie konsultacji publicznych projektów dokumentów rządowych (konsultacje publiczne zastąpią konsultacje społeczne). Oczekuje się, że dzięki temu wzrośnie udział obywateli i ich przedstawicieli w procesie stanowienia prawa.

Przeprowadzanie konsultacji publicznych - przede wszystkim projektów aktów normatywnych oraz założeń projektów ustaw - będzie zasadą, działaniem rekomendowanym. Możliwe będzie odstąpienie od takich konsultacji w uzasadnionych przypadkach, ale pod warunkiem przedstawienia przez wnioskodawcę odpowiedniego wyjaśnienia.

W procesie konsultacji będzie można szerzej wykorzystywać środki komunikacji elektronicznej (np. internet) i prowadzić je w sposób bardziej otwarty, a nie tylko ograniczony do określonej grupy podmiotów. Wyniki konsultacji publicznych będą omówione w nowym dokumencie - raporcie z konsultacji dołączonym do projektu. Obecnie efekty konsultacji społecznych przedstawiane są w Ocenach Skutków Regulacji (OSR-y).

Obowiązkowe będzie przeprowadzenie konsultacji publicznych projektu ustawy, który został zmieniony w stosunku do przyjętych założeń, które miały być podstawą jego opracowania, jeżeli założenia wcześniej konsultowano.

Wprowadzono wiele regulacji, które mają służyć likwidacji opóźnień w procesie legislacyjnym i przyczynić się do jego usprawnienia. Jedną z nich jest zwiększenie efektywności konferencji uzgodnieniowych przez stwierdzenie, że jeśli strona zgłosi uwagi, ale nie pojawi się na posiedzeniu, to będzie można uznać, że odstąpiła od zgłoszonych uwag.

Zrezygnowano także z wyznaczania maksymalnego terminu na zgłaszanie uwag (obecnie 30 dni), a termin minimalny w przypadku aktów normatywnych wydłużono do 14 dni (np. rozporządzeń Rady Ministrów). Określono odrębne terminy minimalne dla: projektu założeń ustawy - 14 dni; projektu ustawy - 21 dni; projektu rozporządzenia oraz zarządzenia prezesa Rady Ministrów i rozporządzenia ministra - 10 dni. Terminy te będą stosowane w całym przebiegu uzgodnień, konsultacji publicznych i opiniowania projektu. Nie wyłącza to oczywiście stosowania przepisów odrębnych, które wyznaczają szczególne terminy do przedstawiania stanowisk lub opinii.

Niezbędne rozporządzenia będą obowiązkowo dołączane do projektu ustawy przed skierowaniem jej na Komitet Rady Ministrów (obecnie najczęściej przesyła się je na etapie rozpatrywania projektu przez Radę Ministrów).

Ponadto, RCL będzie przygotowywało szczegółowe opisy procedur, stosowanych przy przyjmowaniu dokumentów rządowych, w zależności od ich rodzaju. Będą one służyć wszystkim zainteresowanym przebiegiem rządowego procesu legislacyjnego i różnicami między np. procedurą przyjmowania projektu ustawy na podstawie założeń i w przypadku braku takich założeń.

Ujednolicono reguły sporządzania dokumentów przedstawiających skutki projektowanych regulacji (test regulacyjny i OSR), co zwiększy ich czytelność i porównywalność, a w rezultacie ułatwi analizę przewidywanych efektów nowych przepisów a następnie ich ocenę. Wprowadzono możliwość sporządzania OSR przez szefa KPRM do projektu opracowanego przez innego wnioskodawcę (również bez polecenia premiera), jak też wymóg sporządzania OSR przez organ wnioskujący - na wniosek szefa KPRM - do projektu innego niż akt normatywny.

Prowadzona będzie tzw. Ocena Skutków Regulacji ex-post. Ma to być ocena funkcjonowania obowiązującej ustawy, pod kątem realizacji jej celów, doboru sposobów ich osiągania i skutków. OSR ex-post nie będzie przygotowywana obowiązkowo do każdej ustawy. Decyzję o przygotowaniu takiego dokumentu będzie można podjąć już na etapie prac nad projektem danej ustawy.

Do projektu ustawy wdrażającej przepisy unijne będzie można dodać przepisy, które nie mają charakteru dostosowawczego (tzw. nadregulacja) - jedynie na zasadzie wyjątku. Jeśli wnioskodawca do projektu ustawy wdrażającej regulacje unijne doda takie przepisy, to będzie musiał wykazać je w odrębnym zestawieniu (tzw. odwrócona tabela zgodności) i wyjaśnić ich zasadność.

Rada Ministrów zapoznała się z Propozycjami dotyczącymi wzorów formularzy wykorzystywanych przy przeprowadzeniu Oceny Wpływu (testu regulacyjnego, OSR, OSR ex-post), przedłożonymi przez ministra gospodarki.

Na podstawie "Programu Lepsze Regulacje 2015" przygotowano nowe wzory dokumentów związanych z rządowym procesem legislacyjnym, tj.: Testu Regulacyjnego, Oceny Skutków Regulacji i Oceny Skutków Regulacji ex-post.

Zmieniony zostanie formularz Testu Regulacyjnego. Ocena Skutków Regulacji będzie przedstawiana w formie formularza (do tej pory tak nie było), natomiast w całej administracji rządowej zostanie wprowadzony formularz: Ocena Skutków Regulacji ex-post, który dotychczas funkcjonował wyłącznie w Ministerstwie Gospodarki. OSR ex-post będzie zawierała ocenę działania obowiązującej regulacji, pod kątem realizacji jej celów, doboru sposobów ich osiągania oraz skutków.

Wprowadzenie formularzy zapewni wzrost efektywności poszczególnych etapów procesu legislacyjnego, czyli poprawi przejrzystość i jakość już obowiązującego oraz nowo tworzonego prawa. Natomiast cały proces legislacyjny będzie bardziej transparentny dla jego adresatów: przedsiębiorców i obywateli.

Nowe wzory dokumentów zawierają podobny (standardowy) zestaw informacji, które są zbierane i uzupełniane w czasie całego procesu legislacyjnego (przyczyny wprowadzenia rozwiązania, cele, skutki, koszty i korzyści, wyniki konsultacji), jednak w każdym z nich eksponowane są inne, charakterystyczne dla każdego etapu informacje. Dzięki temu możliwe będzie porównywanie danych między formularzami, a jednocześnie każdy z nich ułatwi dostęp do informacji istotnych na konkretnym etapie. Ponadto, w formularzach będą informacje zapewniające identyfikację obciążeń regulacyjnych, tak aby uniemożliwić ich nadmierny przyrost.

Rada Ministrów przyjęła "Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030", przedłożony przez ministra środowiska.

"Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030" (SPA 2020) określa warunki stabilnego rozwoju społeczno-gospodarczego w obliczu ryzyk, jakie niosą ze sobą zmiany klimatyczne. Przewidziano w nim także rozwiązania wykorzystujące pozytywny wpływ, jaki działania te mogą wywierać nie tylko na stan środowiska, ale również na wzrost gospodarczy.

Działania adaptacyjne, podejmowane zarówno przez podmioty publiczne, jak i prywatne, będą dokonywane poprzez realizację polityk, inwestycje w infrastrukturę oraz technologie. Niezwykle istotna jest również wiedza i informacja o konsekwencjach zmian klimatycznych, a także zmiany zachowań społecznych.

Podobne działania podejmowane są na całym świecie. Komisja Europejska, mając na celu wdrożenie Programu z Nairobi, przygotowała unijną strategię adaptacji do zmian klimatu, opublikowaną w kwietniu 2013 r. Strategia ta zostanie włączona do kluczowych polityk UE i będzie istotnym elementem unijnej polityki zagranicznej. Główne cele formułowane na poziomie UE to: wzmocnienie bazy dowodowej z zakresu zmian klimatu, wprowadzenie adaptacji do kluczowych polityk UE, jej finansowanie oraz wymiana wiedzy i dobrych praktyk.

SPA 2020 jest elementem szerszego projektu badawczego o nazwie KLIMADA, obejmującego okres do 2070 roku. Strategia wpisuje się w działania unijnej strategii adaptacji do zmian klimatu, której celem jest poprawa "odporności" państw członkowskich na aktualne i oczekiwane zmiany klimatu, ze szczególnym uwzględnieniem lepszego przygotowania do ekstremalnych zjawisk klimatycznych i pogodowych oraz redukcji kosztów społeczno-ekonomicznych z tym związanych.

SPA 2020 jest spójny z przyjętą przez rząd we wrześniu 2012 r. Strategią Rozwoju Kraju 2020. Ma również charakter komplementarny w stosunku do tzw. strategii zintegrowanych. W dokumencie wskazano cele i kierunki działań adaptacyjnych, które należy podjąć do roku 2020 w najbardziej wrażliwych sektorach i obszarach: gospodarce wodnej, rolnictwie, leśnictwie, różnorodności biologicznej i obszarach prawnie chronionych, zdrowiu, energetyce, budownictwie, transporcie, obszarach górskich, strefie wybrzeża, gospodarce przestrzennej i obszarach zurbanizowanych.

W dokumencie uwzględniono i przeanalizowano obecne i oczekiwane zmiany klimatu, w tym scenariusze zmian klimatu dla Polski do roku 2030. Wykazały one, że największe zagrożenie dla gospodarki i społeczeństwa będą stanowiły ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak deszcze nawalne, powodzie, podtopienia, osunięcia ziemi, fale upałów, susze, huragany, osuwiska itp. Zjawiska te będą występowały prawdopodobnie z coraz większą częstotliwością i natężeniem, obejmując coraz większe obszary kraju.

Przeanalizowano również zmiany klimatu w Polsce w latach 1971-2011 (wysokie temperatury, susze, deszcze nawalne, powodzie, huragany, gradobicia i przymrozki) oraz oszacowano straty i koszty usuwania szkód spowodowanych tymi zjawiskami w latach 2001-2011 - ich łączna wartość wyniosła ponad 56 mld zł.

Scenariusze zmian klimatu do 2030 r. i wpływ na sektory i obszary wrażliwe

Scenariusze, opracowane na potrzeby projektu KLIMADA w Interdyscyplinarnym Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego, są opisem prawdopodobnych, przyszłych warunków klimatycznych, a oparto je na wynikach symulacji hydrodynamicznych modeli atmosfery i oceanu. Wyniki prognoz pokazują, że do roku 2030 zmiany klimatu będą miały dwojaki - pozytywny i negatywny - wpływ na gospodarkę i społeczeństwo. Wzrost średniej temperatury powietrza będzie miał pozytywne skutki m.in. w postaci wydłużenia okresu wegetacyjnego, skrócenia okresu grzewczego oraz wydłużeniu sezonu turystycznego.

Dominujące są jednak przewidywane negatywne konsekwencje zmian klimatu, w tym niekorzystne zmiany warunków hydrologicznych. Wprawdzie roczne sumy opadów nie ulegają zasadniczym zmianom, jednak ich charakter staje się mało przewidywalny, czego skutkiem są dłuższe okresy bezopadowe, przerywane gwałtownymi i nawalnymi opadami. Poziom wód gruntowych będzie się obniżał, co negatywnie wpłynie na różnorodność biologiczną i formy ochrony przyrody (w szczególności na zbiorniki wodne i tereny podmokłe, powodując osuszanie jeziorek, bagien, torfowisk). Zmiany będzie można zaobserwować również w porze zimowej, gdzie skróceniu ulegnie okres zalegania pokrywy śnieżnej i jej grubość.

Jednocześnie efektem zmian klimatu będzie zwiększanie częstotliwości występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych i katastrof, które będą miały istotny wpływ na obszary wrażliwe i gospodarkę kraju. Podstawowe znaczenie będą miały ulewne deszcze niosące ryzyko powodzi, podtopień lub osuwisk - głównie na obszarach górskich i wyżynnych, ale także na zboczach dolin rzecznych i na klifach wzdłuż brzegu morskiego. Coraz częściej będą występować silne wiatry, incydentalne trąby powietrzne i wyładowania atmosferyczne, które mogą negatywnie oddziaływać na m.in. budownictwo oraz infrastrukturę energetyczną i transportową.

Bezpośrednie negatywne skutki zmian klimatu to również nasilenie się eutrofizacji wód śródlądowych i wód przybrzeża, zwiększenie zagrożenia dla życia i zdrowia w wyniku stresu termicznego i wzrostu zanieczyszczeń powietrza, większe zapotrzebowanie na energię elektryczną w porze letniej, zmniejszenie potencjału chłodniczego elektrowni i spadek ich mocy produkcyjnej.

Celem głównym SPA jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju oraz efektywnego funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa w warunkach zmian klimatu. Celami szczegółowymi są:

- Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i dobrego stanu środowiska. Przyjętym kierunkiem działań w tym obszarze jest dostosowanie sektora gospodarki wodnej do zmian klimatu poprzez zapewnienie funkcjonowania w warunkach zarówno nadmiaru, jak i niedoboru wody. Planowane działania poprawią system gospodarki wodnej w Polsce, ułatwią dostęp do wody dobrej jakości, ograniczą negatywne skutki susz i powodzi.

Podstawowym celem adaptacji przybrzeżnej Morza Bałtyckiego będzie dalsza rozbudowa i monitoring systemu ochrony przeciwpowodziowej, zapobieganie degradacji linii brzegowych oraz rozwój monitoringu stref przybrzeżnych. Należy zwrócić szczególną uwagę na: rejon Żuław Wiślanych i aglomeracji trójmiejskiej, Odrę wraz ze Szczecinem i Świnoujściem, obszar Słowińskiego i Wolińskiego Parku Narodowego oraz Nadmorskiego Parku Krajobrazowego, obszar Półwyspu Helskiego, mierzeje jezior przymorskich oraz Mierzeję Wiślaną.

Zmiany klimatu będą miały różnorodny wpływ na sektor energetyczny.

Ochrona różnorodności biologicznej i gospodarka leśna. Z punktu widzenia ochrony siedlisk najistotniejsze jest: utrzymanie obszarów wodno-błotnych oraz ich odtwarzanie wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej w zmiennych warunkach oraz przygotowanie ekosystemów leśnych na m.in.: okresy suszy, fale upałów, gwałtowne opady deszczu, porywiste wiatry.

Adaptacja do zamian klimatu w gospodarce przestrzennej i budownictwie - objęcie całego terytorium kraju skutecznym systemem planowania przestrzennego, zapewniającego właściwe i zrównoważone wykorzystanie terenów.

Zapewnienie funkcjonowania skutecznego systemu ochrony zdrowia w warunkach zmian klimatu. Ekstremalne zjawiska klimatyczne sprzyjają wzrostowi zachorowań i zgonów oraz rozprzestrzenianiu się chorób dotychczas nie występujących w szerokościach umiarkowanych. Konieczne jest stworzenie systemu monitoringu i ostrzegania przed zjawiskami klimatycznymi i pochodnymi, które mogą szkodliwie wpływać na zdrowie i jakość życia.

- Skuteczna adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich, szczególnie wrażliwych na zmiany klimatu. Konieczne są zatem działania dotyczące ochrony ludności w sytuacjach kryzysowych, jak i odnoszące się do produkcji rolniczej i rybackiej.

Ważne jest stworzenie lokalnych systemów monitorowania i ostrzegania przed zagrożeniami. Ma to szczególnie znaczenie w produkcji rolniczej. Wyniki monitoringu powinny być elementem działalności informacyjnej wspierającej rozwój produkcji rolniczej i stosowania nowoczesnych metod agrotechnicznych. Natomiast monitorowanie nadzwyczajnych zagrożeń na terenach wiejskich ma kluczowe znaczenie dla ludności, infrastruktury i gospodarstw rolniczych i powinno być bezpośrednio związane z lokalnym systemem ostrzegania.

- Rozwój transportu w warunkach zmian klimatu

Większości elementów systemu transportu, a zwłaszcza infrastruktura, narażona jest na bezpośrednie oddziaływanie czynników klimatycznych. Konieczne jest wypracowywanie standardów konstrukcyjnych uwzględniających zmiany klimatu już na etapie projektowania i budowy oraz zapewnienie skutecznego monitoringu wrażliwości infrastruktury na zmiany klimatu. W celu ograniczenia sytuacji ekstremalnych w transporcie, konieczne jest zarządzanie szlakami komunikacyjnymi w warunkach zmian klimatu, co pozwoli utrzymać płynność transportu.

- Zapewnienie zrównoważonego rozwoju regionalnego i lokalnego z uwzględnieniem zmian klimatu. Wskazane jest prowadzenie właściwego monitoringu, ostrzegania, jak również reagowania, ze szczególnym uwzględnieniem wrażliwości aglomeracji miejskich. Niezbędna jest również koordynacja na poziomie krajowym, szczególnie w kontekście zarządzania kryzysowego, ratownictwa i ochrony ludności. Ponadto miejska polityka przestrzenna powinna uwzględniać zmiany klimatu (adaptacja instalacji sanitarnych i sieci kanalizacyjnych do zwiększonych opadów nawalnych, mała retencja miejska oraz zwiększenie obszarów terenów zieleni i wodnych w mieście).

- Poszukiwanie i wdrażanie innowacji (organizacyjnych i technicznych) sprzyjających adaptacji do zmian klimatu.

- Kształtowanie postaw społecznych sprzyjających adaptacji do zmian klimatu. Chodzi o promowanie działań zwiększających wiedzę na temat ryzyk związanych ze zjawiskami ekstremalnymi i metodami ograniczania ich wpływu.

Realizacja działań wskazanych w SPA2020 kierunków działań będzie procesem wymagającym zaangażowania wielu podmiotów i instytucji na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Chodzi o administrację centralną, samorządy województw, samorządy lokalne oraz przedsiębiorców. Działania adaptacyjne będą finansowane z różnych źródeł, tzn. zarówno krajowych, jak i zagranicznych (w szczególności UE) oraz ze środków prywatnych.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi wyłączną i pełną odpowiedzialność za jego treść.(PAP)

aja/