Czy potrzebne są sądy dla rynków finansowych

Odżywa m.in. koncepcja powołania odrębnego sądu dla spraw z rynków finansowych.

Za jest prof. Aleksander Chłopecki z Uniwersytetu Warszawskiego, prezes Sądu Polubownego przy Komisji Nadzoru Finansowego. Jego zdaniem rozbudowujące się rynki: kapitałowy, bankowy, ubezpieczeniowy i emerytalny, wymagają odrębnego sądu, który rozstrzygałby merytorycznie wszystkie sprawy z nimi związane. Nie da się jednak przekształcić w sąd finansowy działającego obecnie Sądu Polubownego przy KNF.

Sama Komisja nie byłaby temu przeciwna. Marta Chmielewska-Racławska z Urzędu KNF podkreśla, że Sąd Polubowny przy KNF obsługuje cały rynek finansowy i może rozstrzygać nie tylko sprawy dotyczące podmiotów nadzorowanych. Przypomina o przewagach sądownictwa polubownego nad powszechnym: sprawy toczą się szybciej, są mniej kosztowne, a strony mają gwarancję poufności. Możliwe jest także przeprowadzenie samego postępowania mediacyjnego.

Do Naczelnego Sądu Administracyjnego pomysł powołania sądu dla rynków finansowych na razie nie dotarł. Od dawna jednak sędziowie NSA wypowiadają się przeciwko mnożeniu odrębnych sądów.

Ich przeciwnikiem jest także prof. Marek Wierzbowski z Uniwersytetu Warszawskiego. Według niego wystarczy kontrola sądu administracyjnego. Konieczna jest jednak zmiana stosunku do decyzji wydawanych w ramach uznania administracyjnego.

_ Kiedy sam sąd podkreśla, że jego kontrola decyzji o charakterze uznaniowym ma charakter ograniczony, przedsiębiorcy nie mają niejednokrotnie szans na merytoryczną obronę swoich racji _ – mówi prof. M. Wierzbowski.

_ Trzeba tak zmienić przepisy, żeby decyzje uznaniowe nie mogły być praktycznie wyłączane spod kontroli sądu. Takiego wyłączenia, które istniało w przedwojennej ustawie o Naczelnym Trybunale Administracyjnym, nie znajdujemy w prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Nie można też traktować nałożenia kary jako decyzji uznaniowej – powinny tu znajdować zastosowanie podstawowe zasady wykształcone na gruncie prawa karnego i ochrony praw człowieka. A te nie pozwalają na nakładanie kar według swobodnego uznania. Dają temu wyraz orzeczenia Trybunału Strasburskiego _– argumentuje prof. Wierzbowski.

Również Robert Gwiazdowski z Centrum im. Adama Smitha uważa, że odrębne sądy nie byłyby dobrym rozwiązaniem. Naprawić bowiem trzeba cały system wymiaru sprawiedliwości i zmienić model działania i kompetencji organów centralnych. W sądach mogliby się też pojawić – proponuje R. Gwiazdowski – sędziowie eksperci z danej rynkowej dziedziny.

Za wprowadzeniem odrębnego sądu dla rynków finansowych przemawiają więc ich rozmiary, specyfika i skomplikowanie spraw. Konieczne byłyby wtedy daleko idące zmiany w wielu ustawach i w konstytucji.

Argumentem przeciw jest fundamentalna zasada integralności wymiaru sprawiedliwości i jednolitości sądownictwa, w której i tak już powstały wyłomy. Sądząc po kontrowersyjnie ocenianej działalności Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, mogłoby to też być nie najlepsze doświadczenie – twierdzą niektórzy eksperci. Ostrzegają też przed nigdzie niesprawdzonymi rozwiązaniami.

Nic chyba jednak nie stoi na przeszkodzie, żeby przynajmniej je przedyskutować.

| Pieniądze pod nadzorem Komisja Nadzoru Finansowego jest centralnym organem administracji państwowej, sprawującym nadzór m.in. nad krajowymi i zagranicznymi spółkami notowanymi na giełdzie i prowadzącymi giełdy towarowe, bankami, zakładami ubezpieczeń, towarzystwami inwestycyjnymi, funduszami emerytalnymi, działalnością maklerską. Ocenia prospekty emisyjne, wydaje zezwolenia na działalność. Ponadto KNF podejmuje uchwały, w tym wydaje decyzje administracyjne i postanowienia. W 2008 r. wydała 2970 postanowień, w tym 351 w formie uchwał. Od początku działalności w 2006 r. do 31 lipca 2009 r., KNF nałożyła 134 kary w wysokości od 20 tys. do 400 tys. zł. Przy KNF działa Sąd Polubowny. |
| --- |

Danuta Frey