Faktoring, czyli szybsza kasa za fakturę

Faktoring jest usługą polegająca na skupie przez firmę faktoringową nieprzeterminowanych należności od przedsiębiorstw. Dzięki temu firmy oferujące swoim klientom wydłużone terminy spłaty zobowiązań mogą szybciej uwolnić zamrożone należności oraz zwiększać skalę działalności. Przedsiębiorstwa przedstawiają wymagalne faktury firmom faktoringowym, które przelewają należne środki pomniejszone o odpowiednie dyskonto (zazwyczaj kilkanaście procent). Po spłacie zobowiązań przez dłużnika pozostałe środki przelewane są na konto przedsiębiorstwa, które w zamian za możliwość wcześniejszego obrotu kapitałem płaci faktorowi odpowiednie oprocentowanie. W faktoringu występują trzy podmioty, aczkolwiek umowa faktoringowa jest podpisywana przez dwa – faktora i faktoranta.

Faktor to dostawca usługi faktoringu. Najczęściej jest to wyspecjalizowana firma, która skupuje nasze należności i wypłaca wartość faktury potrącając sobie prowizję za jej przejęcie. Faktorantem jest natomiast firma korzystająca z usług faktora, czyli sprzedająca swoje wymagalne faktury firmie faktoringowej. Kontrahent, któremu wystawiliśmy fakturę (z tytułu czego jest nam zobowiązany zapłacić) nazywany jest dłużnikiem. Ubezpieczyciel to nikt inny, jak firma ubezpieczeniowa, z którą jest podpisywana umowa o ubezpieczeniu należności. Faktoring - jak każda usługa - ma swoje plusy, jak i minusy. Niewątpliwie pozytywną stroną faktoringu jest zwiększenie dostępności finansowania poprzez pozyskiwanie środków z faktur, zanim minie ich termin płatności. Wpływa to znacząco na poprawę płynności firmy, zapewnienie bieżącego finansowania, zwiększanie obrotów, udrożnienie przepływu pieniędzy wewnątrz firmy. Faktoring jest znacznym udogodnieniem dla małych i średnich przedsiębiorstw, ponieważ umożliwia otrzymanie do około
75 proc. należności nawet w ciągu 24 godzin, nie wymagając przy tym zabezpieczeń, gdyż wierzytelność jest zabezpieczeniem samym w sobie. Opiera się na systemie prowizyjnym, przez co nie powoduje wzrostu zadłużenia, a współmierna prowizja może być potraktowana jako koszt uzyskania przychodu. Korzystając z faktoringu jako źródła finansowania nie obciążamy budżetu, gdyż nasze finansowanie zapewniane jest przez kontrahentów, gdy ci regulują faktury. Dzięki faktoringowi można pozwolić sobie na zaoferowanie wyjątkowo pożądanym klientom specjalne warunki spłaty faktur. Dodatkowo usługa ta zapewnia ochronę przed nierzetelnymi klientami, ponieważ faktor dokonuje ich weryfikacji oraz wpływa na większą przewidywalność wpłat na konto, co ułatwia planowanie wydatków. Faktoring oddziałuje pozytywnie także na koszty własne monitorowania wierzytelności poprzez mniejsze zapotrzebowanie na personel administracyjny, ponieważ faktorzy oferują przejęcie prowadzenia księgowości dłużników, obsługi wierzytelności, monitorowania ich
stanu oraz zdyscyplinowania kontrahentów. Jest to szczególnie cenne w przypadku, gdy firma oprócz działalności na rynku krajowym ma też zagranicznych kontrahentów, ponieważ w znacznym stopniu współpraca z odbiorcami jest ułatwiona oraz do pewnego stopnia zabezpieczona przed ryzykiem zmiany kursów walut. Istnieje możliwość, aby firmy faktoringowe przejmowały ryzyko niewypłacalności kontrahenta. Faktoring w razie potrzeby może wspierać osiąganie celów powiązanych ze sprawnym rozwojem sprzedaży obniżając ryzyko nieściągalności należności.

Warto zaznaczyć, że sprzedaż faktur jest alternatywnym rozwiązaniem dla kredytu obrotowego, ponieważ firmie będącej w nieco gorszej sytuacji bank może odmówić kredytowania, a procedura sama w sobie bywa zawiła, długa i nacechowana wieloma ograniczeniami. Poza tym banki często kierują swoją ofertę dla większych spółek, tym samym dyskryminując małe i średnie przedsiębiorstwa. Faktor przy ocenianiu swojego ryzyka nie bierze pod uwagę zdolności kredytowej firmy czy jej zabezpieczeń majątkowych, tylko ocenia transakcje i bazę stałych klientów. Często firmy faktoringowe stosują indywidualne podejście do klienta, stosując ofertę dopasowaną do potrzeb finansowych klienta, charakteru jego działalności i rodzaju kontrahentów.

Faktoring mimo swojej elastyczności i efektywności ma trochę wad, spośród których numerem jeden jest koszt, gdyż jest to z reguły usługa droższa od kredytu obrotowego. Niemniej jednak jest instrumentem bardziej złożonym od kredytu, więc wskazanym jest, aby faktorant rozumiał koncepcje i zamysł całej usługi. Minusem jest również ograniczony dostęp do tego rodzaju świadczeń, z racji tego, iż faktorzy często są zainteresowani współpracą z firmami, których obroty osiągnęły odpowiedni pułap oraz które mają minimum kilkunastu stałych klientów. Korzystając z usługi faktoringowej istnieje ryzyko, iż kontrahenci będą chcieli zrezygnować z dotychczasowej współpracy. Spowodowane to może być obawami o nieterminowe spłaty, ponieważ łatwiej jest prowadzić negocjacje co do faktycznej zapłaty faktury z faktorantem niż z samą firmą faktoringową. Warto pamiętać, że faktorzy unikają skupowania faktur o krótkim terminie wymagalności, natomiast z ochotą przejmują te z długim terminem. Jest to uwarunkowane unikaniem ryzyka
niewypłacalności i dlatego też firmy faktoringowe zawierają mało umów mówiących o przejęciu ryzyka niewypłacalności. Dlatego też faktoring najlepiej sprawdza się jako źródło finansowania w przypadku firm, które współpracują z kilkunastoma stałymi, a co ważniejsze sprawdzonymi kontrahentami. Umowy faktoringu mają bardzo złożony charakter, dlatego należy czytać je wyjątkowo dokładnie i na samym początku ustalić, jakie czynniki są brane pod uwagę przy naliczaniu prowizji. Nie ma przepisów prawa dotyczących umów faktoringowych, dlatego stosuje się przepisy zaczerpnięte z innego typu umów.

W Polsce najczęściej spotykanymi formami faktoringu są faktoring pełny i niepełny. Faktoring pełny polega na przejęciu przez faktora zagrożenia niewypłacalności odbiorcy do ustalonego osobno dla każdego odbiorcy poziomu. Faktorant po sprzedaży produktu od razu dysponuje środkami pieniężnymi pozbywając się zagrożenia niezapłaconej faktury. Często w takich wypadkach potrzebna jest polisa ubezpieczenia należności. Zwrot wierzytelności (regres) może wystąpić jedynie, gdy istnieją zastrzeżenia co do jakości sprzedanych przez faktoranta towarów i usług. Faktoring pełny stosowany jest w znacznej mierze w przypadku działalności eksportowej. Na krajowym rynku umowy faktoringu pełnego są zawierane w przypadku bardzo niskiego ryzyka niewypłacalności dłużników. Należności, które są przedmiotem faktoringu nie pozostają w bilansie usługobiorcy. Mówiąc krótko – jeśli nasze produkty czy usługi spełniają standardy z umów, skutecznie eliminujemy ryzyko braku zapłaty za fakturę, ponieważ pieniądze od faktora dostajemy od razu.

W przypadku faktoringu niepełnego wraz z cesją wierzytelności faktor nie przejmuje ryzyka niewypłacalności klienta. Wierzytelności są rozliczane, aczkolwiek w przypadku przeterminowanych faktur faktor przenosi należność z powrotem na klienta, który musi oddać opłaconą wcześniej na ten poczet zaliczkę. Usługa ta jest tańsza oraz wymaga mniej formalności. Należności, które są przedmiotem faktoringu pozostają w bilansie usługobiorcy. Jest on stosowany zarówno na rynku krajowym, jak i zagranicznym. Podsumowując, faktoring niepełny nie ochroni nas całkowicie przed ryzykiem niezapłaconej faktury, aczkolwiek wprowadza wśród kontrahentów dyscyplinę płatniczą, jak i dostarcza szybko środki pieniężne na firmowe konto.

Ze względu na moment otrzymania środków za wierzytelności rozpoznaje się trzy rodzaje faktoringu. Faktoring przyspieszony polega na wypłacie całej wartości faktury bezzwłocznie. Faktoring zaliczkowy polega na błyskawicznej wypłacie części faktury, resztę wypłaca się po uiszczeniu zapłaty przez dłużnika. Ostatnią formą jest faktoring wymagalnościowy, w wyniku którego faktorant otrzymuje zapłatę w terminie płatności wystawionym na fakturze. Świetnie sprawdza się w przypadku przedsiębiorstw, które są w dobrej sytuacji finansowej, ponieważ celem tej usługi nie jest zapewnienie finansowania firmy poprzez szybkie dostarczenie środków pieniężnych za faktury, ale pomoc w ściągnięciu naszych należności na czas. Usługa ta jest bardzo pomocna przy planowaniu wydatków i wpływów.

Zastanawiając się nad wyborem firmy faktoringowej warto zwrócić uwagę na prezentowaną nam ofertę. Faktor z założenia powinien mieć indywidualne podejście do klienta, ponieważ nie ma na rynku dwóch takich samych firm, poddających pod faktoring takie same faktury. Dobra firma faktoringowa powinna mieć elastyczną postawę przy ustalaniu zasad współpracy, aby świadczone usługi były nie tylko jak najbardziej dopasowane do potrzeb firmy, ale też by warunki stawiane przez firmę faktoringową były klarowne i zrozumiałe. W ofercie dobrego faktora można znaleźć możliwości i chęci do długoterminowej współpracy. Główną opłatą dokonywaną na rzecz firmy faktoringowej jest prowizja i większość usług świadczonych przez faktora jest w nią wkalkulowane, aczkolwiek koniecznie należy sprawdzić czy umowa nie zawiera opłat dodatkowych, a jeśli tak to z czym one są związane. Problemy z dostępem do kapitału przedsiębiorców stały się źródłem rozwoju firm faktoringowych. Bez faktoringu przedsiębiorca byłby zmuszony czekać na swoje
płatności przynajmniej do końca terminu ich płatności. Ostatnie lata pokazały, iż zapotrzebowanie na usługi faktoringowe jest ogromne i stale rośnie. Dlatego też sektor ten będzie się prawdopodobnie bardzo dynamicznie rozwijał, co potwierdza dotychczasowy rozwój tego typu usług u naszych zachodnich sąsiadów. Z tego powodu można spodziewać się wzbogacenia oferty firm faktoringowych również dla małych i średnich przedsiębiorstw, a co za tym idzie większego wachlarza możliwości i korzyści dostarczanych klientom.

Wady: usługa droższa i bardziej złożona od kredytu, firmy faktoringowe ustalają progi dla potencjalnych klientów co do wysokości przychodów, ryzyko straty dotychczasowych klientów, których odstraszy obecność faktora, faktorzy niechętnie skupują faktury o krótkim terminie wymagalności, firmy faktoringowe niechętnie godzą się na całkowite przeniesienie ryzyka niewypłacalności.

Zalety: faktoring zabezpiecza przedsiębiorstwo przed utratą płynności finansowej, zapewnia szybki dostęp do środków pieniężnych zamrożonych w postaci wystawionych faktur, źródło finansowania nie powiększające długu przedsiębiorstwa, umożliwia zaproponowanie stałym klientom wydłużonego terminu płatności, ochrona przed nierzetelnymi klientami; zmniejsza koszty monitorowania dłużników, a tym samym redukuje zapotrzebowanie na personel administracyjny; zwiększa przewidywalność wpływów na konto przez co ułatwia planowanie wydatków, zapewnia zdyscyplinowanie kontrahentów, wspiera rozwój firmy, ułatwia współpracę z klientami zagranicznymi, szybkie dostarczenie finansowania, gdy nie ma szans na kredyt, podnosi konkurencyjność firmy.

Aleksandra Tarka
Nina Hamernik
Natalia Śmieja
Firma consultingowa Fitz Roy