Fiskus musi mieć czas, by sprawdzić podatnika

Urząd skarbowy może w uzasadnionych okolicznościach przedłużać termin zwrotu VAT do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego.

Orzekł tak wczoraj Trybunał Konstytucyjny. Chodziło o art. 87 ust. 2 zdanie drugie ustawy o podatku od towarów i usług z 11 marca 2004 r. Przepis ten stanowi, że jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego sprawdzenia, naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć 60-dniowy termin zwrotu do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego.

Wiele praw dla urzędów

Przepis zaskarżył do Trybunału rzecznik praw obywatelskich. Według niego nie precyzuje on przesłanek wszczęcia takiego postępowania. Regulacje ustawy o VAT nie określają też maksymalnego terminu jego prowadzenia przez organ podatkowy. Złamana zostaje przez to zasada neutralności tego podatku.

Skarga dotyczyła tylko przedłużania 60-dniowego terminu zwrotu, bo – jak zauważył rzecznik – terminu 180-dniowego nie można w ten sposób przeciągać.

Zdaniem rzecznika art. 87 ust. 2 zdanie drugie ustawy o VAT jest na tyle nieprecyzyjnie napisany, że pozwala urzędom skarbowym przeciągać zwrot pieniędzy. Zdarza się więc, że firma, zamiast otrzymać je po 60 dniach, czeka na zwrot pół roku, co narusza jej płynność finansową.

Przedstawiciel rzecznika był jednak odosobniony w swoich poglądach. Jak zauważył reprezentujący Sejm Stanisław Rydzoń, zaskarżony przepis obowiązuje w tym samym kształcie od 15 lat i dobrze zabezpiecza interesy Skarbu Państwa. Do projektu nowelizacji ustawy o VAT, który Sejm ma uchwalić już w tym tygodniu, przeniesiono podobne rozwiązanie.

Hanna Majszczyk, szefowa Departamentu VAT w Ministerstwie Finansów, argumentowała, że urzędy skarbowe nie mają interesu w tym, by przedłużać postępowanie, ponieważ muszą zapłacić podatnikowi ustawowe odsetki.

Jeśli się okaże, że podatnikowi, który występował o zwrot np. 100 tys. zł, należy się w rzeczywistości 80 tys. zł, to w razie przedłużenia postępowania przysługują mu odsetki od kwoty 80 tys. zł. Wynoszą one obecnie 7,5 proc. w skali roku.

Hanna Majszczyk dodała, że do MF nie docierają sygnały, że czynności sprawdzające są nadmiernie przeciągane. Wyjaśniała także, że przepis w obecnym brzmieniu zabezpiecza Skarb Państwa przed ewentualnymi nadużyciami, ponieważ daje organom podatkowym czas na zweryfikowanie zasadności zwrotu.

Trybunał nie podzielił argumentów rzecznika i uznał kwestionowane regulacje za zgodne z konstytucją.

Wystarczająca ochrona

Jak wyjaśniała sędzia sprawozdawca Ewa Łętowska, zakwestionowany przepis, wraz z regulacjami ordynacji podatkowej i kodeksu postępowania administracyjnego, wystarczająco dokładnie określają przesłanki wszczęcia postępowania i wyznaczają ramy jego prowadzenia.
_ Sama dopuszczalność postępowania sprawdzającego nie ulega wątpliwości _ - powiedziała sędzia Łętowska.

Trybunał zgodził się też ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów, że przesłanki wszczęcia postępowania sprawdzającego są na tyle zróżnicowane i zależne od konkretnych sytuacji, że nie da się ich wszystkich wymienić w ustawie.

Jeśli chodzi o termin prowadzenia postępowania, to "pewną granicę" w jego przedłużaniu stanowią odsetki.
_ Jest kwestią otwartą, czy ich wysokość chroni wystarczająco interesy podatnika _ - dodała sędzia Łętowska (sygn. K 16/07).

opinia

Piotr Żurowski, doradca podatkowy w KPMG
Zakwestionowany przez rzecznika praw obywatelskich przepis ustawy o VAT rzeczywiście budzi pewne wątpliwości. Dotyczą one głównie zasad prowadzenia i terminu zakończenia postępowania sprawdzającego. Wydaje się, że ten przepis należałoby doprecyzować. Na szczęście jednak nie jest on zbyt często stosowany, urzędy starają się zwracać różnicę podatku w terminie. Pewne wątpliwości budzi jednak w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego stwierdzenie, że do postępowania wyjaśniającego zasadność zwrotu stosuje się przepisy k.p.a. Gdyby tak było, nie powstałyby wątpliwości co do trybu prowadzenia postępowania wyjaśniającego oraz terminu jego trwania.

Monika Pogroszewska
Rzeczpospolita